Taraça Nedir Ve Nasıl Oluşur? Taraça Aşınım Mı Yoksa Birikim Midir Ve Nerelerde Görülür

Taraçalar, diğer adıyla seki olarak anılan bir akarsuyun yatağında alüvyonlarını yayarak yatağını derinleştirme ve kazma işlevleri sonucunda basamaklı bir görünüm oluşturduğu coğrafi yapılardır. Özellikle eski vadi tabanlarındaki yükseklik farkı nedeniyle oluşan bu yapılar akarsuların aşındırma güçlerini yükselten oluşumlardır.

Taraça Nedir?

Akarsuların göl, deniz, vadi yamacı gibi yapılar üzerinde eğimli ya da düz şekilde görülen alanlarına taraça (seki veya teras) adı verilir. Farklı nedenler sonucu oluşan taraçaların görünüm itibariyle terasa benzemesi nedeniyle coğrafyada “teras” şeklinde de tanımlandığı bilinir. Özellikle menderesli olan nehirlerin kenar kısımlarında, vadilerin kenarlarında, çakıl kum dolan falez üzerlerinde sıklıkla taraça oluşumları görülür.

Taraça Nasıl Oluşur?

Taraçaların oluşumu için akarsuların yatağının derine doğru kazınması ve vadi tabanına kadar ilerleyen bir önceki taban seviyesiyle arasında oluşan fark durumunu meydana getirmesi gerekir. Doğal şekilde oluşan taraçalarda akarsuların yataklarında biriken alüvyonlardan faydalanılır. Bir akarsuyunda mevcut olan alüvyon miktarı yeniden canlanır ve alt katmanlarda herhangi bir çökme oluşursa mevcut görünüm basamaklı bir hal alır. Bu durum da taraçaların oluşmasını sağlar.

Taraça Aşınım mı yoksa Birikim midir?

Taraçalar yapı özelliklerine göre genellikle aşınım şeklinde meydana gelen yapılardır. Özellikle akarsu teraslarında temel olarak görülen Strath teraslar ve dolgu teraslar belirli bir aşınıma maruz kalarak oluşmuş yapılardır. İç içe dolgu şeklinde görülen teras tipleri vadilerin alüvyonlarda dolması nedeniyle meydana gelirler. Bu nedenle bu tip bir taraça çeşidi için birikim taraça ifadesi kullanılabilir.

Kesme teraslar dolgu terasları anımsatan ve vadi duvarlarının alüvyonlar tarafından çökmesi sonucu meydana gelen aşınım yapılardır. Strath teras adı verilen taraça çeşitleri ise bir ırmağın veya derenin kayaç yapısını aşındırması sonucu oluşurlar. Dönemli ve dönemsiz teraslar olarak adlandırılan taraça çeşitleri karşılıklı kenarları bulunan, akarsuların derine aşınımı ile meydana gelmiş taraçalardır.

Dolgu teraslar vadi tabanlarının alüvyonlar nedeniyle dolması sonucu oluşur. Bu nedenle bu tip teraslarda birikim taraça ifadesini kullanmak mümkündür. Eşleşmiş ve eşleşmemiş teras oluşumları yapı itibariyle vadiler iki taraflarının da kesilmesi nedeniyle benzer seviyedeki dere kenarlarında meydana gelen yapılardır. Bu taraça çeşitleri de aşınım taraçalara örnek gösterilebilir.

Deniz ve traverten taraçaları oluşum itibariyle aşınım taraça çeşitleri arasında yer almaktadır. Okyanus ve deniz ortamında belirli bir deniz kuvveti nedeniyle aşınmalar, deniz taraçaları oluştururlar. Traverten taraçalar ise alkali özellikli suların çökmesine bağlı olarak karbonatların yüzey alanına yoğun bir baskıyla akmasının bir sonucudur.

Taraçalar Nerelerde Görülür?

Taraçalar genellikle vadi tabanlarında, akarsu yataklarında görülen bir coğrafi yapıdır. Ülkemizde görülmeyen taraçaların oluşum sürecinde belirli bir tektonik zeminin oluşması, iklim özelliklerinin taraça oluşumuna elverişli olması, deniz eviyesinin aşındırmayı meydana getirme sürecinde kaide seviye değişimine uygun olması ve akarsu yataklarının belirli bir aşınım için gerekli koşulları oluşturması gereklidir.

Taraçaların oluşumu özellikleri göz önüne alındığında vadi tabanlarının yüksek bir seviyede kalması ve basamaklı görünüme sahip olması gerekliliği bulunmaktadır. Bir akarsuyun yatağının derine doğru kazması da taraça oluşumunu meydana getiren unsurdur. Bu gibi zemin özellikleri ve oluşum nedenleri göz önüne alındığında taraçaların ülkemizde oluşması için yeterli elverişli ortam koşulları meydana gelmemiştir.