Tamlayan eki nedir ve eksikliği sonucu ne olur? Tamlayan eki örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Bir nesnenin ya da varlığın kime ait olduğunu bildiren eklere tamlayan eki denir. İlgi eki adıyla da bilinen bu ekler yalnızca isim soylu sözcüklerin sonunda kullanılır. Kelimede yer alan sesli harflere göre sözcüğün sonuna -ın, -in, -un, -ün eklerinden biri getirilir. Tamlayan eki nedir ve eksikliği sonucu ne olur? Sizin için örnek kelimeler ve cümleler ile birlikte ayrıntılı olarak derledik.
İlgi ekleri ile iyelik ekleri sıklıkla birbirine karıştırılır. İlgi ekleri isim tamlamalarındaki ilk kelimenin sonuna getirilir. İyelik elleri ise tamlamaların ikinci kelimesinde yer alır.
Örnek: Gömleğin Yakası. - Gömlek - (in) ilgi eki
Yakası - (sı) iyelik eki
Tamlayan Eki Nedir?
Bir cümle içerisinde yer alan nesnelerin kime ait olduğunu ya da kimle ilişkisi bulunduğunu bildiren eklere tamlayan eki denir. Tamlayan eki sadece belirtili isim tamlamalarında kullanılır. Bu ekin yer almadığı tamlamalar ise ''belirtisiz isim tamlaması'' olarak nitelendirilir.
Örnekler:
1- Evin odası - (in) - Belirtili İsim Tamlaması
Ev hali - Ev kelimesi ek almamış - Belirtisiz İsim Tamlaması
2- Günün anlam ve önemi (ün) - Belirtili İsim Tamlaması Haftalık Ders Programı - Haftalık kelimesinde ek yok - Belirtisiz İsim Tamlaması
3- Kalenin Giriş Kısmı (in) - Belirtili İsim Tamlaması
Kale Kapısı - Belirtisiz İsim Tamlaması
Tamlayan Eki Eksikliği Sonucu Ne Olur?
Bir isim tamlamasında tamlayan ekinin kullanılmaması, cümle düşüklüğüne neden olur. Düşük cümlelerde verilmek istenen anlam tam olarak aktarılamadığı için anlatım bozukluğu ortaya çıkar.
Örnek Cümleler:
1- Divan edebiyatında sevgili saçları, gözleri ve kaşları detaylı bir şekilde aktarılır.
Yukarıdaki cümlede ''sevgili'' kelimesinin ''nin'' eki getirilmeli ve cümle ''sevgilinin saçları, gözleri ve kaşları'' şeklinde yazılmalı.
2- Orhan Veli, Metin Eloğlu ve Edip Cansever, Türk şiiri en güçlü sesleri arasında yer alır.
Bu cümlede ise ''Türk şiiri'' yerine ''Türk şiirinin'' yazılmalı
3- Telefon şarjı biteceği için annemle fazla konuşamadan alelacele kapamak zorunda kaldım.
Telefon şarjı yerine ''Telefonun şarjı'' yazılmalı.
Not -1- Bazı isim tamlamalarında tamlayan eki yerine farklı eklerin kullanılması da anlatım bozukluğuna yol açar.
Örnek Cümleler:
1- Bu kolye bana son ''sevgilimden'' hatırası.- Yanlış
2- Bu kolye bana son ''sevgilimin'' hatırası. - Doğru
3- Sana birazdan ''kitaptaki'' en sevdiğim kısmını okuyacağım. - Yanlış
4- Sana birazdan ''kitabın'' en sevdiğim kısmı okuyacağım. - Doğru
5- Sana kaç kere ''kitaplıktaki'' tozu al dedim! - Yanlış
6- Sana kaç kere ''kitaplığın tozunu al dedim! - Doğru
Not: Bazı isim tamlamalarında ilk kelimenin sonuna tamlayan eki yerine durum hal ekleri ve iyelik ekleri getirilir.
1- Sınıfın en yaramaz çocuğu - (ın) Tamlayan Eki
Sınıftaki en yaramaz çocuk - (ta) Durum hal eki ve (ki) İyelik eki
2- Masanın üstündeki defterleri sen mi kaldırdın? - (nın) - Tamlayan Eki
Masadaki defterleri sen mi kaldırdın? - (-da ve -ki) Bulunma ve iyelik eki
Tamlayan Eki Örnekleri ile Konu Anlatımı
1- ''Bahçenin'' kapısını sen mi aralık bıraktın?
Kelime: Bahçenin
Aldığı ek: ''nin''
2- Sen benim gönlümün sultanı, hayatımın baharısın.
Kelimeler: 1- Gönlümün 2- Hayatımın
Aldığı ekler: 1- ''mün'' 2- ''mın''
3- Otobüsün camı o kadar tozluydu ki kirden içerisi görünmüyordu.
Kelime: Otobüsün
Aldığı ek: ''ün''
4- Yarışmanın finalisti o kadar iyi yarışmış olmasına rağmen son soruda elendi
Kelime: Yarışmanın
Aldığı ek: ''nın''