Süper kariyerler geleceğin mesleklerini anlattı

Değişen ve gelişen dünya farklı meslek gruplarının ortaya çıkışını ya da mesleklerin dönüşümünü de beraberinde getiriyor. Meslekler dönüşüp geliştikçe, iş gücünden beklentiler ve çalışanlarda aranan nitelikler de değişiyor. Bu değişimi en iyi ve en yakından görüp değerlendirenler geleceğin iş kollarında bugünden yerini alanlar. Onlar eğitim öğretiminin önemli bir bölümünü Türkiye’de tamamlayıp şimdi dünyanın önde gelen teknoloji, iletişim, uzay, havacılık, finans ve danışmanlık şirketlerinde iyi pozisyonlarda çalışıyorlar. Bir de geleceğin izini akademik ortamda sürenler var. İşte tüm bu parlak kariyere sahip çalışanlar ile gelecek üzerine kafa yoran akademisyenler haberimizde bir araya geldiler ve bu yıl üniversiteli olacaklara çok önemli bilgiler aktardılar.

GELECEK İÇİN ÇALIŞANLAR BU MESLEKLERİ ÖNDE GÖRÜYOR
Geliştirdikleri projeleri insanlığa hizmet olarak sunan ve akademik birikimlerini genç nesillere aktarmayı görev edinen isimler, tecrübelerinden yola çıkarak teknoloji ve yapay zekânın gelişimine göre kariyer planlaması yapılması gerektiğini söylüyor. Onlara göre geleceğin meslekleri şöyle sıralanıyor:

* Havacılık ve uzay mühendisliği

* Elektrikli ve Hibrit Uçaklar

* Uçan araba pilotluğu

* Sanal gerçeklik programcılığı

* Veri analistliği

* Yapay zekâ geliştiriciliği

* Prompt (Sufle) Mühendisliği

* Yönetim danışmanlığı

* Enerji mühendisliği

* Makine öğrenmesi mühendisi

* Bilgisayarlı görü mühendisi

* Kutup Araştırmacılığı

* Girişimcilik

* Siber güvenlik

 BAĞCILAR’DAN UÇAN ARABALARA

Samet Saray (Supernal)
Bağcılar Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi Uçak Elektroniği bölümünden sonra İstanbul Teknik Üniversitesi Endüstriyel Elektronik bölümünden mezun oldu. Şimdi yüzde 100 elektrikli uçan araba üretim projesi üzerine çalışan Supernal şirketinde Havacılık Teknisyeni (A&P Technician) olarak görev yapıyor. Daha önce ise Astronotların Uluslararası Uzay İstasyonuna gidip gelmelerini sağlayan SpaceX Dragon Uzay Aracının üretiminde ve bakımında görev aldı.

JETGİLLER’E BENZEYECEK HAYATA HAZIRLANIN
Yakın gelecekte gökyüzünde sıklıkla göreceğimiz yeni nesil uçan araçların üretimini ve testlerini gerçekleştiriyorum. Supernal arkasında Hyundai ve Boston Dynamics gibi başarılı, büyük firmaların desteğine sahip inovatif bir şirket. Hayatımız Jetgillere benzemeye başladığında ismini sık sık duyacağınızı düşünüyorum. Mesleğime olan ilgi çocukluğumdan beri uçan şeyleri merak etmemle ve araştırmamla başladı. Zamanla bu merak daha da arttı ve aşka dönüştü. Açıkçası henüz 6 yıl öncesinde Zeytinburnu’nda yaşayan biriydim ve o zamanlar THY Teknik için görev yapıyordum. O zamanlarda da şimdi de yaptığım en önemli şey; devamlı öğrenmek ve risk almak. Konforunuz sizi rahatsız etmiyorsa başarı beklemeyin. Öncelikle İngilizceyi tamamen ileri seviyede öğrenmek gerekir, alanınızdaki bilgisayar programlarına tamamen hâkim olmanızı da şiddetle tavsiye ederim. En önemlisi de hayallerinize asla sınır koymayın.

DİPLOMANIN YERİNİ ARTIK GÜÇLÜ PROJELER ALIYOR
Havacılık ve uzay mühendisliği, uçan araç pilotluğu, sanal gerçeklik programcılığı ve tasarımı, veri analistliği ve yapay zekâ geliştiriciliğinin geleceğin aranılan meslekleri olacağını düşünüyorum. Bu mesleklerin en büyük ortak paydası hızlı gelişim halinde olmaları. Değişime ayak uyduranların başarıya sahip olacağı bir dönemdeyiz. Üniversite ve bölüm tabii önemli ancak artık diplomaların öneminin azalacağı yıllara giriyoruz. Artık iyi şirketler nereden mezun olduğunuzdan çok hangi projelerde görev yaptığınız veya ne gibi tecrübeye sahip olduğunuza dikkat ediyorlar. Bu tarz büyük şirketlerin hızlı öğrenebilen, enerjisi yüksek ve kendilerine bir şey katabilecek çalışanları tercih ettiklerini düşünüyorum.

DÜŞÜNCEYLE KOMUT VEREBİLEN BİR TEKNOLOJİ ÜZERİNE GÖREVDE

YENİ MÜHENDİSLİKLER DUYACAĞIZ
Kabul edelim ki artık yapay zekânın etkilerini hayatımızda görmeye başladığımız bir geçiş dönemindeyiz. Ancak ona spesifik, anahtar kelimelerle soru sormadığınız sürece tam verim alamazsınız. Bu diğer bilgisayar programları için de geçerli. Bu nedenle birkaç ay önce farklı teknolojileri de kapsayacak şekilde bir mühendislik kolu ortaya çıktı. Adı ‘prompt engineering (sufle mühendisliği).’ Şirketler yapay zekaya nasıl soru sorulacağını bilen bu kişilere 300 bin dolara kadar maaş veriyor. Bu iş kolu bugün çok kıymetli. Ancak bu da yakında kaybolabilir ve yerini yeni mühendislik kolları alabilir.

TEKNOLOJİYLE İNSANI BİRLEŞTİRENLER DEĞERLİ OLACAK
Yapay zekâ ile birlikte artık kod yazabilmek çok fazla programlama dili bilmek önemini yitirecek. Sen bir uygulama tasarlamak istediğinde bunu yapay zekâ rahatlıkla yapabilecek ama o uygulamanın temasını ve neye faydası olacağını düşünmek yine insanın görevi olacak. Yapay zekâda eksik olan yaratıcılık ve empati. Sen ona ne data verirsen, o da sana onu verir. Yani yapay zekâ büyüyüp, geliştikçe insanla arasında köprü görevi görecek meslek grupları daha da önem kazanacak.

GELECEĞİN ENERJİ SİSTEMLERİ ÜZERİNE ÇALIŞIYOR

SEÇİM YAPARKEN OKULUN ADINA DEĞİL NİTELİĞİNE BAKIN
Meslek hedefim en başından belliydi bu nedenle ABD’de genel üniversiteler arasında üst sıralarda olmasa da mühendislik alanında ilk 10 içerisinde yer alan Purdue Üniversitesi’ni tercih ettim. Burada farklı mühendisliklerden ders alarak en çok ilgimi çekenin elektrik mühendisliği olduğuna karar verdim. Okulun ve bölümün adından çok ideallerinize odaklanarak ilerlemenizi tavsiye ederim.

SİLİKON VADİSİ NE ARIYOR?
Bugün ABD’de yapay zekâ çok tartışılıyor. Yeni trend otomasyon. Bu trend otomasyondan yaratıcılığa kayarsa daha çok yeni iş kolu açılabilir. Bir bilgiyi A noktasından B noktasına ileten işlerin kaybolacağını, yeni bilgiler üreten mesleklerin gelişeceğini düşünüyorum. Özellikle Silikon Vadisi’ndeki şirketlerin elemanlarında aradıkları en önemli özellik yaratıcılık ve kutunun dışında düşünmek. Kimse artık iki adayı karşısına alıp ‘bu isim şuralarda çalışmış, diğerinin ise notları iyiymiş’ demiyor. Tesla’daki mühendislerin yaş ortalaması çok düşük, sektöre genel olarak bakarsak da 30-40 arası yaş grubundan oluşuyor.

HER YER BATARYA OLACAK
Batarya teknolojisine aslında yeni başlıyoruz. Bir batarya almak arabaya benzin doldurmak kadar ucuz ve hızlı olana kadar inovasyon devam etmek zorunda. Dünyada tamamen yenilenebilir enerji ve piller üzerine bir elektrik sistemi kurulacak. 20 yıl içerisinde her yer batarya dolacak.

ŞİRKETLERİN SORUNLARINA TERAPİST GİBİ YAKLAŞIYOR

YÖNETİCİLİK İÇİN EN İDEAL SEKTÖR
Amerika’da 6 aylık bir danışmanlık projesi şirketlere ortalama 5 milyon dolara mâl oluyor. Fortune 500 şirketleri kâr, operasyon, birleşme ve satın alma, yenilenme gibi problemlerde genellikle danışmanlık şirketlerinden yardım alır. Devletlerin de danışmanlık şirketlerine başvurduğu pek çok kez görüldü. Büyük kuruluşların danışmanlık şirketlerinden yardım istemesinin temel sebepleri; farklı bir perspektife ihtiyaç duymaları, departmanlar veya hissedarlar arasında anlaşmazlıklar olması, yeni bir proje için yeterince çalışana sahip olmamaları.

Büyük şirketlerin kendi içlerinde çözemediği problemleri olduğu surece danışmanlık sektörünün revaçta olacağını düşünüyorum. Özellikle ileride şirketlerde yönetici pozisyonlarda yer almak isteyen biri için danışmanlık en ideal sektör olabilir.

ÜNİVERSİTE BOYUNCA NOT ORTALAMASINA DİKKAT EDİN
Danışmanlık şirketlerinde çalışmak isteyenler eğitim hayatları boyunca not ortalamalarını yüksek tutmalı. Üniversitelerdeki danışmanlık kulüplerine katılmak, topluma hizmet projelerinin yönetiminde görev almak artı değer ve tecrübe katar. Danışmanlıkta mülakatlar çok zorlayıcı olur. Mesela; ‘Bir Boeing 747 uçağına kaç tane tenis topu sığar’ gibi sorularla karşılaşabilirsiniz. Burada hesaplama ve sistematik düşünme kabiliyetini ölçmek amaçlanır.

GELECEĞİN İZİNİ KUTUPLARDA ARIYOR

DÜNYA KEŞFEDİLMEMİŞ YERLERE DOĞRU
İnsanlığın özellikle dünyanın ve uzayın keşfedilmemiş bölgelerine doğru ilerleyeceği öngörülerek bu bağlamdaki mesleklere de ilgi duyulabilir. Bunun yanı sıra iklim ve çevre dostu teknolojiyle bağlantılı meslekleri sıkça duyar hale geleceğiz. Fakat hangi meslek seçilirse seçilsin, yabancı dil öğrenmeyi asla ihmal etmemek gerektiğinin altını çizmek isterim.

Dünyanın geçmişi hakkındaki birçok bilgide Antarktika’nın payı var. Kıtadaki araştırmalar, yeni buz sınıfı gemilerin üretilmesi başta olmak üzere soğuk denince akla gelen her teknolojiyi baştan yazmamızı ve test edebilmemizi sağlıyor. Bu bağlamda gelecekte onlarca yeni ürün ve bilim bu kıtada doğacak. Özellikle ülkemizin burada yaptığı çalışmalar Türk gençlerine yeni kapılar açıyor ve Antarktika’da çalışabilme olanağı da sağlıyor.

AKADEMİDE SAHA ÇALIŞMALARINI GÖZ ARDI ETMEYİN
Akademiye atılmak isteyenler çalışkan ve meraklı olmalı. Araştırdıkları konularda ders dışı olanakları kullanarak daha çok incelemelerde bulunmalılar. Bu sayede akademinin özünü yakalayabilirler. Özel sektörde veya kamuda mesleğinizi icra etmenin dışında, ilgili bilimsel çalışmalar yapmak ve aktarmak istiyorsanız akademi tam size göre bir yer. Yapılan akademik çalışma doğrultusundaki saha ya da laboratuvar çalışmaları, araştırmanızın özünü oluşturur. Masa başında akademik çalışmalar kısıtlı imkânlar sağlar. Bu yüzden özellikle yaptığınız araştırma saha çalışması içeriyorsa mutlaka sahada olmalısınız. Sahayı ne kadar iyi bilirseniz başarı ivmeniz artar.

Lisans eğitimi henüz işin başlangıcı, akademinin ilk adımlarını lisansüstü dönemde atacaksınız. Bu yüzden başlangıçta yanlış yapmaktan veya konunuzu size daha uygun bir araştırma konusuyla değiştirmekten çekinmeyin.

WHATSAPP’IN IOS ÖZELLİKLERİNİ GELİŞTİRİYOR

TIPKI MOBİL UYGULAMALAR GİBİ
Yapay zekâ alanındaki hızlı ilerleyişin bir süre daha devam edeceğini kabul edebiliriz. Yani yapay zekâ alanındaki makine öğrenmesi mühendisi, derin öğrenme mühendisi, bilgisayarlı görü mühendisi gibi birçok meslek geleceğin mesleği de olmaya devam edecek. Buna ek olarak yıllardır geleceğin geliştirme platformu olacağı iddia edilen Artırılmış Gerçeklik, Sanal Gerçeklik, Karma Gerçeklik ve Genişletilmiş Gerçeklik platformları günümüzde çeşitli sayıda ürüne sahip. Apple Vision Pro ürününü çıkardı, Meta’nin Quest serisinde birkaç tane ürünü var. Bu platformlar için uygulama geliştirmek önümüzdeki yıllarda çok yaygınlaşacak. Bundan 20 yıl önce mobil uygulama geliştirme diye bir alan en azından bugünkü haliyle yoktu. Mobil cihazların yükselişiyle yeni meslekler ortaya çıktı, benzer şekilde şu an kendine yer edinen yeni platformlar için uygulama geliştirmek de yeni bir meslek olacak.

Bu meslekler için gerekli özelliklerin günümüzdeki mühendislik mesleklerinden bir farkı olacağını düşünmüyorum. Bunlar sonuçta mühendisliğin ve geliştirmenin alt dalları olacak. En azından bir programlama diline iyi derecede hâkim olmak gerekir. Seçilen meslek için en yaygın kullanılan dile odaklanmak iyi bir opsiyon. Temel algoritmalara ve veri yapılarına hâkim olmak ve bunları kullanarak teorik olarak çözülen problemleri kodlayabilmek atılması gereken adımlardan.

TAKIM OYUNCUSU OLUN
Yazılım, ürün geliştirme üzerine çalışmak isteyen biri, kısa yollar ve kestirmeler kullanmaya çalışmadan, bir iş için gerekli efor neyse onu kabullenmeli ve prensipli şekilde uygulamalı. Büyük teknoloji şirketlerindeki en başarılı insanların sahip olduğu özelliklere bakarsak; öncelikle kendilerini çok iyi ifade edebildiklerini görürüz. Bir işi hakkını vererek bitirebilmek, takım için etki yaratmaya odaklanmak aranan özelliklerden.

'MEZUN OLSAM YETER’ DEMEYİN
Bu özellikleri üniversitede geliştirmeye başlamalısınız. “Dersleri geçsem yeter”, “Mezun olsam yeter” gibi yaklaşımlardan uzak durun. İletişim becerilerinizi geliştirmek için projelerde sunumu yapan kişi olmayı tercih etmek size çok fayda sağlar.”

İNGİLTERE’DE ‘YILIN GENÇ YENİLİKÇİSİ’

‘NE İŞ OLSA YAPARIM’ DEVRİ GEÇTİ
“İnovasyonda anahtar kelime ‘adaptasyon’. Birkaç nesil önce kalıp ustası olan biri çıraklık döneminde öğrendikleriyle ömrünün sonuna kadar mesleğine devam edebiliyordu. Ancak dünya değişti. Noktaları birleştirebilen, adapte olma yeteneği yüksek olan kişiler daha başarılı oluyor. Üniversiteden mezun olmadan kullandığımız programlar bile eskimişken gelişime uyum sağlayabilmek en çok aranan özelliklerin başında geliyor.

‘TEKNOLOJİ ETİĞİ’NE DİKKAT
İnovasyon uçuk ve sonsuz fikirlerle başlar ve fikrin ayaklarını yere bastırmaya çalışarak devam eder. Bunun için güçlü bir hayal gücü şart. Bir start-up kurmayı düşünenler yapay zekâyı göz ardı etmemeli. İlerleyen yıllarda bu çok daha kıymetli olacak. Artık değişen dünyada sosyal bilimlere de çok fazla ihtiyaç duyuluyor. Teknolojinin gelişmesi yine etik sorunları da ortaya çıkardığından ‘teknoloji etiği’ de ön plana çıkmasını beklediğim sosyal alanlardan.

İŞİN ANAHTARI ÖZGÜVEN
İş görüşmelerini kendim yapıyorum. Birisi bize gelip ‘ben ne iş olsa yaparım’ diyorsa baştan elenmiş oluyor. Bu artık kabul gören bir cümle değil. İşverenler artık, aradıkları elemandan ‘bu pozisyondaki işi benden daha iyi yapacak kimse yok çünkü” cümlesini daha çok duymak ve bundan etkilenmek istiyor.

YENİLİKÇİ BİRİ MİSİN?
Üniversite yıllarında inovatif yönünüzün güçlü olduğunu anlamak mümkün. Birkaç temayı birbirine bağlamaya meraklı kişiler bu iş için biçilmiş kaftan olabilir. Üniversitedeki dersler dışında tasarım odaklı düşüncelerin gerçeğe dönüşmesi için çalışan atölyelerde bulunmak gerekli. Bu yaratıcı yönünüzü geliştiren de bir şey olacak.”

ÇALIŞMASI NASA’DAN FON ALDI

TEMEL İLKELER DEĞİŞMEZ
“Havacılık konusunda çalışmaya karar verip seçim yaptığımda sadece İTÜ ve ODTÜ’de ilgili bölüm vardı. ODTÜ’de büyük bir zevkle okudum. Bölümü okurken araştırmaya ilgi duydum ve öğrenciyken ABD’de bir staj programına kaydolup çalıştım. Benim için hedefler en başından belli olduğu için kararlı adım attım ve bu kararlılığın faydasını gördüm. Dünya hızla gelişiyor ancak temel mühendislik mesleklerinin içerikleri değişse de devam edeceğini, mühendis ihtiyacının azalmayacağını düşünüyorum. Her zaman sorumluluk alması gereken insana ihtiyaç olacak.

DENEYİM ORTALAMADAN ÖNEMLİ
Öğrencilerin burslu doktora başvurularını değerlendiren taraftayım ve her birini gözden geçiriyorum. Baktığımız kriterler giderek sıkılaşmaya başlıyor çünkü çok fazla başarılı öğrenci var. Amaç akademide kalmaksa araştırma deneyimi çok ön plana çıkıyor. Yeteneğin dışında deneyimin işin içine girdiği günlerdeyiz. Lisansta ya da yüksek lisansta araştırma yapmış mı diye bakıyoruz. Öğrencilere önerim, gidin beğendiğiniz bir hocanın araştırma projesinde görev alıp bir şeyler öğrenin. Yazları stajınızı araştırma üzerine kurmaya çalışarak başka üniversitelerin kapılarını çalın.

GÜNCELİ TAKİP EDİN
Bazı şirketler var, sadece doktora mezunlarını alıyor. Hem endüstriye girmek hem de akademide kalmak için doktora önemli olabiliyor. Son teknolojilerle ilgili bilgi sahibi olmak, çıkan haberleri takip etmek, okumalar yapmak gerekiyor. Şirketler de bu gelişmeleri takip eden kişilerle çalışmak istiyor.

MODA OLANI SEÇMEK YERİNE HEDEFE SADIK KALIN
Başarıya giden yolda hedef belirlemek kadar ona sadık kalmak da önemli. Her dönem farklı trendler oluyor. Benim zamanımda endüstri mühendisliği revaçtaydı. Buna bağlı olarak çevreden baskılar oluşabiliyor. Eğer bir alan konusunda tutkunuz varsa kesinlikle kendinizi dinleyin moda diye o işe yönelmeyin. Ben öyle yaptım çok mutluyum, gerçekten işini sevenler iyi yerlerde oluyor.”