Sümerbank’ın izleri kitaplaştı

Sümerbank kumaşlarının desenleri, ‘Türkiye Baskı Desenleri Tarihi: Sümerbank Örneği 1956-2001’ adlı kitapta toplandı. Türkiye Cumhuriyeti’nin 70 yıl boyunca gündelik yaşam ve giyim kültürünü yönlendiren Sümerbank’ın Halkapınar Fabrikası’nın İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde korumaya alınan kumaşlar ve desenleri, araştırmacıların kullanımına açıldı. İzmir Ekonomi Üniversitesi Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ender Yazgan Bulgun, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Moda ve Tekstil Tasarımı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Elvan Özkavruk Adanır ve öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Dilek Himam tarafından yazılan kitapta, 400’ün üzerinde Sümerbank’a özgü desen yer aldı. 2006’da üniversite bünyesine kazandırılan 200 binin üzerinde desen arasından 6 bini aşkını da ‘TUDİTA-Türkiye Dijital Tekstil Arşivi’, ‘www.tudita.com’ web adresinde paylaşıma sunuldu.

“Kumaş ve desenin eski fotoğraflarda solup gitmesine engel olduk”

İzmir Ekonomi Üniversitesi Mütevelli Heyet Başkanı Ekrem Demirtaş, “Halkapınar Sümerbank Fabrikası Tesisleri’ni gezerken yerlere atılmış, perişan olmuş halde katalogları gördüm. Bugün katalogları koruma altına almamız sayesinde bu çalışmayı gerçekleştirebildik. Geçmişine sahip çıkmayan toplulukların geleceği olamaz. Daha 100 yaşını bile doldurmamış olan genç Cumhuriyetimiz, siyasal, toplumsal ve ekonomik hayatta çok büyük gelişmeler gösterdi. Ekonomide sıfırdan başlayan bir ülke olarak, dünyanın en büyük ekonomilerinden birine giden yolda, Cumhuriyetin ilk yıllarında devlet eliyle çok önemli fabrikalar, işletmeler kurulmuş, markalar yaratılmıştır. Sümerbank kuşkusuz bu markaların en başında geliyor. Halkapınar Basma Sanayi’nde üretilmiş binlerce kumaş ve desenin eski fotoğraflarda solup gitmesine engel olduk” dedi. Başkan Demirtaş, İzmir Ekonomi Üniversitesi’ni 2001 yılında ilk kurmak istedikleri yer olan ancak çeşitli engeller nedeniyle vazgeçmek zorunda kaldıkları Sümerbank Halkapınar Basma Sanayi’nin tarihini yaşatma misyonunu üstlenmenin kendileri için özel bir anlam taşıdığını belirtti.

“10 bölümde Sümerbank tasarımları”

Prof. Dr. Ender Yazgan Bulgun da, fabrikanın 2001 yılında son üretimini yaptığını, desen arşivinin dijital müze ortamında korunmaya alınması amacıyla İzmir Kalkınma Ajansı’nın desteğiyle çalıştıklarını söyledi. Prof. Dr. Bulgun, kitapta yer alan kumaşların, çiçekli ve bitkisel, ekoseli ve pötikareli, etnik ve kültürel, geometrik, hayvan motifleri, meyve ve sebze desenli, puantiyeli, temalı ve diğerleri olmak üzere 10 bölüme ayrıldığını vurguladı.

“Tasarruf yıllarının tasarıma etkileri”

Prof. Dr. Elvan Özkavruk Adanır ise, kumaşların belirlenmesinde Türk giyim kültüründe tipik Sümerbank deseni olarak adlandırılan örneklerin seçilmesine özen gösterildiğine dikkat çekerek, “Arşivimizde basma, pazen ve poplinin en çok bulunan kumaş örnekleri olduğunu gördük. Bunun yanı sıra döşemelik ve pike kumaşlara da rastladık. Baskılı takvimler, az sayıda bayrak, askeri baskılı kumaşlar, devlet kurumlarında kullanılmak üzere üretilen çarşaflık ve benzeri kumaşlar da yer alıyor. Kumaş desenlerindeki renk seçimlerinde Sümerbank’ta çalışan tasarımcıların savaş ekonomisinin izin verdiği ölçüde çok renkli desenlerin yerine, az renkli, birçok ton gösteren desen yaptıklarını da belirledik. Tasarruf yıllarının izlerini o yıllara ait kumaş desenlerinde izlemek mümkün” dedi.