Süksesyon nedir? Nasıl gerçekleşir? Biyolojide süksesyon aşamaları ve örnekleri

 Süksesyon terimi biyoloji konusu olduğundan dolayı öğrencilere biyoloji dersi kapsamında öğretilmektedir. Ekolojik denge konusu anlatılırken sıralı değişim yani süksesyon kelimesi sıklıkla kullanılmaktadır. Bu nedenle ne anlama geldiğinin bilinmesi oldukça önemlidir. 

 Süksesyon Nedir? 

 Belirli bir coğrafik alanda yaşamakta olan canlıların oluşturmuş olduğu topluluğa komünite adı verilmektedir. Komünite canlı ve dinamik bir yapıdır. Dünya üzerinde bulunmakta olan tüm komünitelerde devamlı tekrar edilen, içsel dinamizmin bir bölümünü oluşturan ve türler arasındaki mevcut etkileşimlerden kaynaklanan döngülü değişim gerçekleşir. Bu değişimler ve değişimin etkileri son derece minimizedir. Komüniteyi oluşturan bu dinamik yapı, tür topluluklarının oluşmasını sağlayan varlık kompozisyonunun, deprem, yangın, erozyon, sel, volkanik faaliyetler ve fırtına gibi olayların sonucunda zaman içerisinde değişikliğe maruz kalmasına neden olmaktadır. Bu değişimlere ise ekolojik süksesyon (yönlü/sıralı değişim) denir. 

 Süksesyon Nasıl Gerçekleşir? 

 Bir komünitede süksesyon gerçekleşmesi için belirli bir zaman dilimi gereklidir. Bu zaman dilimi en az 10 yıllık bir süredir. Komünitede bulunan popülasyonlardaki birey sayılarındaki azalmalar sebebiyle milyonlarca yıl da sürebilmektedir. Süksesyon sıralı olarak gerçekleştiğinden dolayı mutlaka bir başlangıç noktası bulunmaktadır. Süksesyonlar başlangıç noktalarına göre isimlendirilmektedir. Primer ya da sekonder süksesyon örnektir. 

 Komüniteyi oluşturan popülasyonların üyeleri zaman içinde yerini başka tür canlılara bırakır. Yeni canlılar birbirini izleme şeklinde ortaya çıkmaktadır. Süksesyon yani sıralı değişim bu şekilde gerçekleşmektedir. 

 Biyolojide Süksesyon Aşamaları ve Örnekleri 

 Süksesyonun toplamda 3 farklı modeli vardır. Bunlar; düzenli tür değişimi, düzensiz tür değişimi ve olasılıklı tür değişimidir. Temelde ise sıralı değişim yani süksesyon toplamda 6 evreden oluşur.

 1. Evre - Nudasyon: Süksesyonun başlangıç noktasıdır. Bu evrede yerleşilecek coğrafya oluşur. Son derece hızlı gerçekleşen bir süreçtir. Oldukça kolay bir şekilde gözlemlenir.

 2. Evre - Göç: Yerleşilmesi belirlenen bölgenin diğer türlerden alınması yani işgal edilmesi gerçekleşir.

 3.Evre - Yerleşme: Yeni coğrafi bölgeye göç eden türlerin büyüme, çimlenme ve üreme aşamalarını içermektedir.

4. Evre - Rekabet: Yeni bölgeye yerleşen türler arasında gerçekleşen güç savaşıdır. Baskın yani güçlü olan türün kazanması esasına dayanır.

 5. Evre - Reaksiyon: Tür çeşitliliği sebebi ile gerçekleşmekte olan habitat değişimleridir.

 6. Evre - Klimaks: Tür ekolojistleri bu evreyi, tür bileşimlerinin kendilerini yenilediği, olgun ve durağan komünite şeklinde tanımlamaktadır. Fakat yapılan araştırmaların ve incelemelerin sonucunda klimaksların değişime uğradıkları ve durağan olmadıkları ispat edilmiştir. Klimaksın yavaş gerçekleştiği ve bu sebeple fark edilmediği düşünülmektedir. 

 Nudasyon ve klimaks evreleri arasında her süksesyon birimine "ser" denir. Ekoloji biliminde ilk kez bitki ekolojistleri tarafınca kullanılmakta olan ser ve evreleri, primer ve sekonder süksesyon olarak incelenir. Örnek;

  - Ormanlarda durağan bir şekilde yaprak dökmekte olan ağaçlar vardır.

 - Yangın çıkar ve ormana zarar verir.

 - Oluşan yangın toprak dışında tüm bitkilerin yok olmasına neden olur.

 - Ekolojik denge yangından dolayı bozulur.

 - Yangının ardından belirli bir süre geçer.

 - Otsu yapılar oluşur.

 - Otlar gelişir ve çalılar meydana gelir.

 - Ormanın doluluk olan bölgesinde yaprak dökmeyen ağaçlar gelişir.

 - Ormanın arazi olan bölgesinde gölgeye duyarlı olan ağaçlar gelişir.

 - Gölgeye karşı duyarlı olan, yaprak dökmeyen ve kısa ömürlü tüm ağaçlar ölür. Bunun nedeni ise uzun ömürlü ve yaprak döken ağaçların gelişmesidir.