Spor DEHB’li çocuklarda başarıyı arttırabilir
Güncelleme Tarihi:
Yaşıtlarıyla kıyaslandığında temel becerilere sahip olmayan, kendini kontrol edemeyen, aşırı yorgunluk belirtisi olan, uyum sorunu yaşayan çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olabilir.
Her hareketli çocuk hiperaktif mi?
-Çocukların neredeyse 5’te biri, “Dur!” denince durmakta zorlanıyor, kendini kontrol becerisi yaşıtlarına göre daha yavaş gelişiyor. Çabuk sıkılıp, bir şeyi çok isteyebiliyor. Elde edince de yenisini bekliyor. Bu duruma Dikkat Eksikliği-Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) denilmeli mi? Küçük çocuklara özgü birçok özelliği, en başta kendini kontrol becerilerinin yeterince gelişmemiş olması, bu problemin belirtileri arasında bulunuyor. Yani, normalde görülebilen davranış kusurlarının, birçoğunun aynı zamanda ve aynı kişide biraraya gelmesi, duygusal, zihinsel ve toplumsal gelişimi engellemesi ile aşırı hareketlilik bir bozukluk olarak tanımlanıyor. Her kımıldayan çocuk “hiperaktif” anlamına gelmiyor. Burada düzenli, kuralların net ve açık olduğu, istikrarlı uygulandığı ortamlarda zorlayıcı davranışlarında belirgin azalma gözleniyor.
Yaşıtlarına göre daha hareketli kavramı nedir?
-Her dönemin kendine özgü bir kendini kontrol standardı var. Örneğin, bir yaşındaki çocuğa bir şeyi “Elleme” dediğinizde sözünüzü dinlemeyebilir. 4 yaşına geldiğinde ise “Kardeşine vurma” dendiğinde durabilmesini, “Baban geldi kapıyı aç” isteğine uymasını veya bir itirazda bulunmasını bekliyoruz. Bu çocuğun boyun eğiciliğinden kaynaklanmıyor. Daha çok o yaşlarda anlama, dinleme becerisi ve başkalarıyla iyi ilişkiler kurma isteğinin bir sonucu olarak ortaya çıkıyor.
Nedenleri neler?
-Bu durum beyinsel olarak çabuk yorulma ve sonucunda normal ya da zor işleri yapmaya üşenme problemi olarak karşımıza çıkıyor. DEHB’li çocuklarda aşırı yorgunluk işaretleri görülüyor. Küçükken ve büyüdüklerinde bir yükü taşımak için ortalamadan fazla yorulan beyin, basit işlemler sırasında bile yavaşlayabiliyor. Böyle olduğunda yaramazlık yapmaya üşeniyor, durgunlaşıp uslanıyorlar. Dalgınlıkları, savruklukları devam ediyor. Üşengeç bir zihin ortaya çıkıyor, temel ihtiyaçlara yetişecek kadar iş yapıyor.
Okul çağında bu çocuklar nasıl fark edilir?
-Yaşıtlarının rahatlıkla yaptığı, uyabildiği düzene uyan davranış göstermemeleri bir belirti olabilir. Kolay öğrenilen bazı şekiller, çizgiler, defter- kalem kullanımı, resim yapma gibi becerileri akranlarıyla aynı seviyelerde değilse kuşku duyulabilir. DEHB tanılı çocukların yaşıtlarına göre beyindeki kontrol sistemlerinin gelişimi ortalama 2.5 yıl kadar geriden geliyor. Bu gecikme nedeniyle diğerleri gibi eğitim ve davranış yükünü taşıyamayabiliyor. Böylece okulda uyum sorunu ortaya çıkıyor.
Bu çocukların spor ya da hobi edinmeleri işe yarar mı?
-Çocukların duygusal ve sosyal gelişimini destekleyen aktiviteler, spor ya da hobiler okul başarısına da olumlu katkıda bulunur. Önemli olan bu programlarda sunulan beceri ve yetenekleri kazanmalarını sağlamak
Ceza ve ödül verirken bunlara dikkat
- Çocuğun anlayabileceği düzeyde ceza verin: Ne için cezalandırıldığını bilemediği zaman, benzer davranışlardan vazgeçebilir.
- Ödül ve cezayı anında verin: Gecikmeli verildiğinde nedeni tam anlaşılmadığından anlamı kalmaz.
- Kesin ve net olun: Uzun, karışık cümleler kurmayın. Çocuk neyi yapıp yapmadığında nelerden yoksun kalacağını net olarak bilsin.
- En uygun cezayı seçin: Çocuğun yaşına, gelişim düzeyine, huyuna, ve cezalandırılan davranışına göre orantılı seçim yapılmalı. Aşırı ağır türlerinden kaçının.
- Ceza ve ödüller etkili olmalı: İstenilenlerin onun hayatında bir anlamı olmasına dikkat edin. Sürece onu da katın.
Ders başarısını arttırma yolları
- Derse başlamayı zorlaştıran, kolaylaştıran faktörleri anlayın: Bu nedenler bulunursa bunları engellemek ya da teşvik etmek çok daha kolay olabilir.
- Konsantre olmanın daha kolay olduğu zamanları belirleyin: Çocuğunuz için en uygun zamanı bulmak, dikkati dağıtan etkenleri de azaltır.
- Kolay konulardan başlayın: Özellikle bir işe başlamakta zorlananların daha kolay çalışabildiği ve sevdiği konulardan başlaması faydalı olur.
- Çocuğun ödev, proje, sınav tarihlerini takip etmesini sağlayın: Önemli tarihlerin veya yapması gereken ödevleri yazan bir defterinin olması bu konuda yardımcı olabilir.
- Zamanı ayarlayın: Mutlaka bir çalışma düzeni oluşturun.
Okulda neler yapılabilir?
- Sınavlarda ve öğrenme ortamlarında zaman ve mekân kullanımını dikkate alın.
- Küçük sınıflarda eğitim alabilirlerse daha başarılı olurlar.
- Sınıf içinde dikkat dağıtıcı nesneleri azaltın.
- Ödev ve sınavların dozunu çocuğun kaldırabildiği düzeye çekin.
- DEHB tanılı öğrencilerin dersi takip edebilmesi ve sınıf arkadaşlarından geri kalmaması için öğretmene büyük görev düşer. Eğitimci notları çocuğa anlaşılır bir şekilde anlatmalı. Onunla yakın mesafe kurmalı. Özgüven vererek sık sık “Aferin” demeli. Ayrıca iyi bir gözlem de gerekiyor
Aileler ne yapmalı?
- Sorunun bir felaket değil dermanı olan dert olduğu bilin.
- Farklı davranışların istemeden yapıldığını düşünün. Farkında olmak kontrol edebilmek anlamına gelmiyor. DEHB, bilmekten çok “bildiğini yapmak” ve “bildiği halde yapamamak” ile ilgili bir durum. Böyle olduğunda ne kendinizi, ne de çocuğu suçlayın.
- Önerilen ilaç tedavisiyle ilgili problemleri, şüphe ve endişeleri her zaman tanıyı koyan psikiyatrıyla paylaşın.
- Aile doktoru çocuğun öğretmenleriyle devamlı işbirliği içinde olmalı.
- Rahat ve kontrollü hissedecekleri bir düzen sağlayın.
- İhtiyaçlarının belli bir düzen içinde ve mutlaka karşılanacağı güvenini oluşturun.
Evlat edinme
Maltepe Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Hizmetler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Neşe Şahin Daşğın evlat edinilen çocuk konusundaki soruları yanıtladı.
1) Kaç yaşındaki çocukları evlat edinmek daha uygun? - Evlat edinilen ile evlat eden arasında en az 18 yaş fark olması gerekiyor. Ayırt etme gücüne sahip olan çocuklar isteği olmadıkça evlat edinilemez. Ancak bu durum vesayet altındaki çocuklar için geçerli değil. Evlat edinme uygulamalarına bakıldığında genellikle 0-6 yaş aralığındaki çocukların tercih edildiği görülüyor.
2) Aile çocuğa evlatlık olduğunu söylemeli mi? - Aile, çocuğa mümkün olduğunca erken dönemde evlat edindiklerini söylemeli. Bunu anlatırken çocuğun güvende oldu hissi mutlaka verilmeli. Anlaşılır ve onun yaşına uygun bir dil kullanması gerekiyor. Uzmanlardan destek alarak bir açıklama yapılabilir.
3) Çocuk kaç yaşında bu durumu öğrenmeli? - Genellikle 4-6 yaş aralığında bu bilgilendirmelerin yapılması öneriliyor.
4) Çocuk öz anne-babasını merak ediyor ve onlara ulaşmak istiyorsa aile nasıl davranmalı? - Evlatlık olduğunu öğrenen çocuklarda ciddi travmatik sorunlar ortaya çıkabilir. Ayrıca ayırt etme gücü olmadan evlatlık alınanlar büyüdüklerinde yasal olarak bir engel bulunmuyorsa biyolojik anne-babasıyla görüşme hakkına sahip oluyor. Bu nedenle çocukların yararına olacak biçimde, onlara güven vererek bir açıklama yapılmalı. Bu durum bir risk içermiyorsa öz ailesiyle görüşmeleri de sağlanabilir.
5) Aile bu süreçte nelere dikkat etmeli? - Çocukların sağlıklı psiko- sosyal gelişimleri tutarlı ve olumlu aile davranışlarına bağlı. Evlat edinmenin normal bir durum olduğunu kabullenen anne baba, bunu çocuğa da yansıtmalı. Bu sürecin aşamaları, biyolojik anne babanın durumu olumsuz yargılar içermeden açıklıkla çocuğa anlatılabilir. Bu durumun aralarındaki sevgi ve bağını etkilemediği vurgulanabilir. Gelecekte de güvende olacakları hissinin verilmesi gerekiyor
Bunları Biliyor musunuz?
- İstanbul Üniversitesi, en kalabalık yükseköğretim kurumu olarak 102 bin 704 öğrenciye eğitim veriyor.
- Fen ve matematiğe orta düzeyde ilgi duyan 4’üncü sınıf öğrenci oranı Türkiye’de yüzde 26, uluslararası ortalamada ise yüzde 36.
- Devlet üniversitelerinde 122 bin 116 öğretim üyesi bulunuyor.
PANO
Okul sütü ikinci dönem dağıtılacak
Okul Sütü Programı eğitim- öğretim yılının ikinci döneminde bağımsız anaokulu, uygulama sınıfı, anasınıfı ve ilkokullarda devam edilecek. Her hafta pazartesi, çarşamba ve cuma günleri süt verilecek. Öğrencilere ambalajlı, yağlı, sade UHT içme sütü dağıtılacak. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) ve Sağlık Sakanlığı’nca hazırlanan Okul Sütü Programı kapsamında öğrencilere süt içme alışkanlığını kazandırmak, sağlıklı büyüme ve gelişmelerini sağlamak hedefleniyor.
Yunanistan’da gençlik çalışmaları eğitimi
Türkiye Ulusal Ajans Erasmus+ Gençlik Programı Ulusötesi İşbirliği Faaliyetleri (TCA) kapsamında 25-29 Kasım tarihleri arasında Yunanistan’da gençler ve gençlik çalışanları için “Erasmus+ Youth in Action” adıyla eğitim kursu düzenlenecek. Son başvuru tarihi 1 Ekim olan etkinlik için Türkiye’den 4 aday seçilecek. Eğitim dili İngilizce olan program için başvurusu kabul edilen katılımcıların ekonomi sınıfı seyahat, vize ve seyahat sigortası masrafları Ulusal Ajans tarafından karşılanacak. Başvuru ve detaylı bilgi www. salto-youth.net internet adresinde yer alıyor.
Siz sorun cevaplayalım
- Türkiye’de yükseköğretimde öğretim elemanı başına kaç öğrenci düşüyor?
Devlet üniversitelerinde 20,74 iken bu sayı vakıf üniversitelerinde 18,85.
- Üniversitelerde toplam bölüm sayısı nedir?
Devlet ve vakıf üniversitelerinde toplam 16 bin 43 bölüm var.
- Yükseöğretimde kaç öğrenci ikinci öğretimde okuyor?
İkinci öğretimde okuyan üniversiteli sayısı 401 bin 497. Bunların hepsi devlet üniversitelerinde eğitim alıyor.