Sit Alanı nedir, nasıl kaldırılır? Sit Alanı Nasıl İlan Edilir?
Güncelleme Tarihi:
Bir ülkenin kültürel ve tarihi mirası arasında arkeolojik değere sahip bölgeler, alanlar ve yapılar da yer alır. Böyle kıymetli ve korunması gereken yerler devletin özel kanuni düzenlemeleri ile koruma altına alınır. Günlük hayatta zaman zaman duyulan sit alanı, sit arazisi gibi kavramlar çoğunlukla bilinmemektedir ve elbette merak konusu olmaktadır. İşte, sit alanı nedir, sit alanı nasıl kaldırılır, sit alanı nasıl ilan edilir ve konu hakkında çok daha fazlasını sizler için derledik.
Sit alanı ilanı, sit alanı düzenlemesinin kaldırılması oldukça ayrıntılı ve sıkı hukuki düzenlemelere tabii olarak düzenlenmiştir.
Sit Alanı Nedir, Nasıl Kaldırılır?
Her devlet sınırları içerisinde ve egemenliği altında bulunan topraklarla ilgili düzenlemeler yapar. Sit alanları da işte böyle özel sebeplerle yasal koruma altında bulunan yerlerdir.
Kamu yararı dikkate alınarak doğal ve kültürel mirasların korunması gayesiyle devlet tarafından belli arsa ve arazilerde yapılaşma ve herhangi bir değişime izin verilmeyen, koruma altında bulunan alanlara SİT alanları denir. Niteliklerine göre Sit alanları şöyle sınıflandırılır:
Doğal Sit Alanları: Bunlar ender bulunan tarihi ve kültürel öneme sahip alanlardır. Kendi içinde A, B, C olmak üzere 3 dereceye ayrılır.
Arkeolojik Sit Alanları: Arkeolojik sit alanları; eski uygarlıklara ait bulunan yer altında veya yer üstünde yahut su altında olmaksızın bulunduğu dönemin sosyo-ekonomik ve kültürel özelliğini yansıtan niteliklere sahip oluşumların veya yapıların bulunduğu alanlara jeolojik SİT alanı denmektedir. Bunlar da aynı şekilde A, B, C olmak üzere 3 dereceye ayrılmıştır.
Kentsel SİT Alanı: En kapsamlı sit alanı kentsel sit alanlarıdır. Çünkü kentsel sit alanı ilan edileceklerin yelpazesi çok geniştir. Bunlar tarihsel, mimari, estetik yahut sanat açısından tarihi veya kültürel değere sahip bulunan ve bulundukları konum itibariyle bir arada olduklarında tek tek sahip oldukları kıymetten daha fazla mana ifade eden yapılar, duvarlar, surlar, bahçeler, bitkiler, yerleşim dokularından oluşan alanlardır.
Tarihi Sit Alanı: Bu başlık altında yer alan sit alanlarının özelliği ise sahip bulundukları milli veya askeri tarihi açısından önem ve manevi değer taşıyan, doğal yapıları bozulmadan, korunarak gelecek nesillere aktarılması hedeflenen alanlar oluşlarıdır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığına bağlı, sit alanları; tarih öncesi devirlerden günümüze ulaşan, farklı bir uygarlık ürünü olan ve devrin mimari, sosyal, ekonomik özelliklerini yansıtan, yeraltında ve yer üstünde bulunan tabiat özellikleri dikkate alınarak korunması zorunlu alanlar olarak tanımlanır. Bu şekilde tespiti yapılan sit alanları Koruma Bölge Kurulu kararıyla tescil edilmektedir. Tapuya bu tespitle şerh edilir.
Kanuni düzenlemeye göre Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları Yönetmeliği gereğince, Koruma Yüksek Kurulu tarafından SİT alanı ilan edilmiş gayrimenkullerin sahipleri, bu "SİT Alanı Kararın" itiraz edebilirler. İtiraz ilgili Kurullar tarafından incelenir ve talep ret edilirse yargı yoluna başvurulabilmek olanağı vardır.
Sit Alanı Nasıl İlan Edilir?
Bir alanın SİT alanı ilan edilebilmesi kanuni şartların varlığı halinde olanaklıdır. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda ve ilgili tüm mevzuatta yer alan şartlar çerçevesinde bir alanın SİT alanı ilan edilip edilmeyeceğine ilgili kurullar karar vermektedir.
İlgili Kanunda ve mevzuatta ayrıntılı bir şekilde SİT alanı hangi hallerde, hangi kriterler dahilinde SİT alanı ilan edilebilir konusu düzenlenmiştir. Kanunun öngördüğü şekilde prosedür tamamlanarak bir yer için "SİT Alanı Kararı" alınış olsa bile hüküm doğurması ancak bu Kararın Resmi Gazetede usulüne uygun bir biçimde yayımlanması tarihinden itibaren söz konusu olur.