Sınav Kaygısı

ÖSS ve OKS'ye sayılı günler kala, çocuğunuzun davranışlarında sizi şaşırtan değişiklikler yaşanıyor mu?

Çocuğunuz eskisine göre daha agresif tavırlar mı sergiliyor ? Ya da sizlerle daha az iletişim kurmayı mı tercih ediyor ? Şayet sınav yaklaştıkça, "Çocuğumu anlamakta zorlanıyorum! " diyen ebeveynlerdenseniz, artık "sınav kaygısıyla" tanışma vaktiniz geldi demektir.

 

Genel bir tanımla sınav kaygısı, değerlendirme ortamında bir bireyin, sınav sonrası yaşanabilecek akademik başarısızlığı kendi kişiliğine mal etmesi olarak özetlenebilir.

 

- "Ya başaramazsam" korkusu yoğunlaştıkça, öğrencinin sınav esnasında kontrolü yavaşlar ve öğrendiklerini de sınav kağıdına aktaramayacak duruma gelebilir.

- Öğrencinin olası sınav başarısızlığını kişiliğe bir tehdit olarak algılamasının altında yatan nedenleri özetleyecek olursak; çevrenin ve aile beklentilerini ilk sıraya koyabiliriz.

Â"Sınavı kazanamazsam arkadaÅŸlarım, öğretmenlerim hakkımda ne düşünür ? Oysa benim okul notlarım çok yüksek, kesin kazanmam lazım yoksa rezil olurum! "

"Annem babam bana o kadar emek verdi. Beni dershaneye gönderdi. Onların emeğini boşa çıkarırsam yüzlerine nasıl bakarım ?!"

- Sınav kaygısının duygusal etkileri; sinirlilik, gerilim, üzüntü, yorgunluk, ilgisizlik, sınavlarla ilgili düşük not aldığında utanç, suçluluk, değişen ruh hali, yalnızlık.

- Kaygının davranışsal etkileri; uykuya dalma güçlüğü veya çok erken uyanma, aşırı yeme, duygusal gerginlik, titreme, iştah kaybı, öfkeli ve saldırganlık tutumlar geliştirme.

- Kaygının zihinsel etkileri; konsantrasyon zorluğu, her hangi bir konuda karar verme güçlüğü, unutkanlığın artması, eleştiriye karşı tahammülsüzlük, acımasızca yapılan öz eleştiri.

- Kaygının fizyolojik belirtileri; kalp çarpıntısı, hızlı nefes alıp-verme, nefes darlığı, terleme veya titreme, mide şikayetleri, karın ağrısı, bağırsak hareketlerinde değişme, baş ağrısı, baş dönmesi, kabus görme, aşırı uyku veya uykusuzluk, yemek alışkanlıklarında değişme.

 

Bu durumların ciddi sorunlara yol açmaması için kaygıyla başa çıkmanın yollarını bilmemiz gerekir. Çok detaylı bir konu olduğu için konuyu sadeleştirerek, negatif tutumlar içinde ele alalım.

- Ya hep, ya hiç: Kişinin belirlemiş olduğu hedef dışında başka bir seçeneği kabul etmemesi.

- Aşırı genelleme: Sınav esnasında arka arkaya birkaç sorudan emin olmayan öğrenci, sınav esnasında güvenini kaybeder.Â

- Zihinsel çarpıtma: Sınav kaygısı yaşayan öğrencinin, herşeyin en kötüsünün kendi başına geldiği inancına varır.

- Olumluyu geçersiz kılmak: "Evet sınav iyi geçti fakat sorular çok kolaydı, diğer zamanlarda sorular zor olacaktır."

- Hemen bir sonuca varmak: "Ben bu soruları yapamayacağım. Bu gidişle sınavı kazanmamda hayalden başka birşey değil."

- Aşırı büyütme ya da aşırı küçültme: Kişinin kendi başarısızlıklarını çok abartması, diğer insanların başarısızlıklarını görmezden gelmesi.

- Duygusal mantık yürütme: Yaşanan duygulardan hareketle bir sonuca varma.

- Meli -malı cümleleri: Kişi kendini zorunluluk cümleleriyle sınırlandırır.

- Etiketleme ve yanlış etiketleme: Kişi yaşadığı problemi çözmek yerine kişiliğine dönük saldırıya geçer.

- Kişiselleştirme: Herhangi bir olayla ilgimiz ve sorumluluğumuz olmadığı halde bu olayın nedenini kendimiz gibi görmek.

- Kişinin kendisiyle ilgili endişeleri: Sınavı bilgi birikimini ölçen bir test olarak değerlendirmek yerine kişiyi ölçen bir test olarak algılamak.

 

Genel hatlarıyla sınav kaygısına yol açan durumlar, bu şekilde özetlenebilir. Sınav kaygısı yaşayan gencin öncelikle kendisine şu soruyu sorması gerekiyor: "Beni esas kaygılandıran nedenler neler ?" vereceğimiz yanıtlar, aslında yaşadığımız duyguların nedenlerini anlamakta sizler için önemli ipuçları olacaktır.