Sıbyan mektebi nedir, ne eğitimi verir? Osmanlıda sıbyan mektebi özellikleri nelerdir?

Osmanlı döneminde faaliyet gösteren eğitim kurumları arasında olan sıbyan mektebi konusu günümüzde de sıklıkla tartışılmaktadır. Bu durum pek çok insanın konuyu internet üzerinden büyük bir ilgiyle araştırmasına neden olmaktadır. Bu bakımdan hakkında doğru bilgi verilmesi gereken önemli konu başlıkları arasında yerini almaktadır.

 Sıbyan Mektebi Nedir?

 Osmanlı İmparatorluğu döneminde ilköğretim kurumlarına sıbyan mektebi adı verilmekte idi. Esasında Osmanlı Sıbyan mekteplerinin günümüzdeki karşılığının “okul” olarak değil de, “ders ünitesi” olarak algılanması daha doğru olacaktır. Bu okullar çoğunlukla mahalle camilerinin ve mescitlerinin yanında ve bazı yerlerde özel olarak hayırsever olan kişiler tarafından yaptırılmakta idi. Bu okulların yönetimleri de yaptıranlar tarafından kurulan özel vakıflar vasıtasıyla sağlanmaktaydı.

 Ayrıca Osmanlı hükümdarları veya vezirler tarafından yaptırılmış olan büyük camilerin yahut külliyelerin de birer sıbyan mektebi bulunmaktaydı. Sıbyan mektebinde görev alan öğretmenler ise medrese eğitim almış olan kimselerdi. Çocuklar henüz 4-5 yaşlarında iken "amin alayı" adı verilen bir törenle sıbyan mektebine başlatılmakta idi.

 Sıbyan Mektebi Ne Eğitimi Verir?

 Osmanlı döneminde önemli bir yeri olan sıbyan mektebi ile alakalı olarak en çok merak edilen konu ne eğitimi verildiği olmaktadır. Sıbyan mektebi adı verilen ve ilkokul düzeyinde olan bu mekteplerin amacı çocuğa Kur'an-ı kerim okumayı, yazı yazmayı, dört işlemin kurallarını öğretmekti. Tüm bunların yanı sıra dini görevlerin gerektirdiği basit bilgiler verilmekteydi.

 Osmanlıda Sıbyan Mektebi Özellikleri Nelerdir?

 Osmanlı döneminde faaliyet göstermekte olan sıbyan mektepleri bazı özellikleri ile çok dikkat çekici bir yapıya sahip durumda idiler. Osmanlıda sıbyan mektebi özellikleri konusunda şu şekilde bir bilgi verilebilir:

 - Osmanlı döneminde genelde inşa edilen sıbyan mektepleri genellikle iki katlı bir yapıya sahip olurlardı.

 - Sıbyan mektebi olarak inşa edilen yapıların zemin katlarında dükkânlar bulunmaktaydı.

 - Ahşap yapılar olarak inşa edilirlerdi.

 - Sıbyan mekteplerinin alt katlarında genellikle içinde akar çeşmeli taşlık mahaller bulunmaktaydı. Bu taşlık mahaller sayesinde çocuklar kirlenen giysilerini ve ellerini burada temizleme olanağı bulurlardı. Bu sayede de çocuklar ve kitaplar rutubetten korunurdu.

 - Sıbyan Mekteplerinin ders programları ilk dönemlerde Kur’an okutmak ve namazla alakalı bilgilerin verilmesinden oluşurdu. Sonraki süreçte bu programlara yazı derslerinin verilmesi de eklenmiştir.

 - Sıbyan mekteplerinin öğretim elemanları bir hoca ve onun yardımcısı konumunda bulunan kalfadan oluşurdu.

 - Osmanlıda Sıbyan Mektebine başlama yaşı 4 yıl, 4 ay, 4 gün şeklinde olmaktaydı.

 - Osmanlı döneminde Sıbyan mektebinde eğitim ve öğretimi verecek olan kişi gücü yerinde, zekâ bakımından üstün olan yaşlı kişilerden seçilirdi.

 - Sıbyan mekteplerinde bir temizlikçi hademe ve bir Mubassır bulunurdu. Mubassır'ın görevi ise çocukları evine götürüp getirmek ve kavga etmelerinin engellemek olurdu.

 - Osmanlıda sıbyan mekteplerinde müzik okutmak bir adet idi.

 - Sıbyan mekteplerinde Kur’an öğrenmek eğitimin başlangıcı olarak görülmekteydi.

 - Osmanlıda sıbyan mektepleri genellikle tek derslikten oluşmaktaydı.

 - Osmanlı sıbyan mekteplerinde 30 kadar öğrenci okutulurdu.

 - Osmanlıda sıbyan mektepleri genellikle 6.50x6.50 m. ya da 8.00x8.00 m. ölçülere sahip durumda idi.

 - Osmanlıda sıbyan mektebindeki derslikler genellikle kare biçiminde şekillendirilmiş bir yapıya sahip durumda idiler.

 - Osmanlıda sıbyan mektepleri halk çocuklarının eğitim gördükleri bir eğitim kurum olma özelliğine sahiptir.