Shakespeare
Güncelleme Tarihi:
Komediler ve tarihi oyunları
SHAKESPEARE FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN
Shakespeare’in oyuncu dostları Heminges ve Condell, 1623’te, dramatik eserlerini dört sayfalık formalar halinde yayımladılar (bunların arasında otuz sekiz piyesinden üçü yer almıyordu: Troilus ile Kressida, "Perikles" ve "Iki Soylu Akraba")
Shakespeare’in komedilerinin büyük bölümünün şiirsel ağırlığı, bunların kaynaklarının Ben Jonson’a uygun düşen antik hicvinden çok ortaçağ romanesk geleneğinde aranmasını gerektirir. Ancak, bu komediler, aynı zamanda, Latin (Yanlışlıklar Komedyası Plautus’a çok şey borçludur) ve Italyan (Hırçın Kız, Ariosto’dan esinlenmiştir) kaynaklarından beslenir. Tiyatroda yeni kullanılmaya başlayan nesir, çoğu zaman oyuncuları seyircilere yaklaştırır.
Komediler dilin gücü üzerine bir düşünce geliştirir. Bu eserlerde hayat ve ölüm bir kelime savaşına girişirler "Aşkın Boşa Giden Emeği". Hespi de lafebesi ve söz sanatçısı olan kadınlar başrolü oynarlar: Rosalind (Nasıl Hoşunuza Giderse), Portia (Venedik Taciri), Isabella (Kısasa Kısas), Beatrice (Kuru Gürültü). Bunlar, püriten ikiyüzlülük ve Makyavelci tuzaklar karşısında hayatın ve aşkın zaferlerini kazanırlar: Portia ve Isabella, idam mahkûmlarını kurtarır; Rosalind ve Beatrice, karasevdayı mahkûm eder.
Komedi, uyumu yeniden doğurmak için dünyayı tersine çevirir. Kadınlar erkek kılığına girerler. Tıpkı Plautus gibi, Shakespeare’in komedileri de birbirinin yerine geçme ve ikiliklerle doludur: Yanlışlıklar Komedyası ve On Ikinci Gece’nin ikizleri; Veronalı Iki Centilmen ve "Iki Soylu Akraba"nın birbirine tıpatıp benzeyen kahramanları; Yeter ki Sonu Iyi Bitsin ve Kısasa Kısas’ın başkasının yerine uçarı áşığın yatağına giren kadınları. Bir Yaz Gecesi Rüyası’nda, Oberon’un aşk iksirinin ve Ovidius’un metamorfozlarının etkisiyle kişiler birbirinin kimliğine bürünür. Sihirin aslında tiyatro hilelerinden başka bir şey olmadığı anlaşılır. Ister neşeli Falstaff’ın (Windsor’un Şen Dulları), ister kötü kalpli Malvolio’nun (On Ikinci Gece) foyasını meydana çıkarmak için olsun, yalan gerçeğe hizmet eder. Ölüm aldanmacadır ve iftiraya uğrayan kadın kahraman dirilir (Kuru Gürültü). Komedi, trajik olandan beslenirken, bunun acılarından ustaca sıyrılır. Komedi, en gelişkin haline romanesk dramlarda ulaşacaktır.
Shakespeare, tarihî piyeslerini yazarken kronolojiyi izlememiştir. Sanki, önce Tudorların iktidara gelişini anlatmak ve sebeplerini bundan sonra irdelemek istermiş gibi, VI. Henry ve III.Richard ile tarihe sondan başlamıştır. Tarihî eserlerini, 1199 (Yurtsuz John’un tahta çıkması)-1547 (VIII. Henry’nin ölümü) arasına yerleştirerek, "Kral John"dan "VIII. Henry"ye Plantagenet ve Tudor hanedanlarının tarihini yeniden canlandırmıştır. Hükümdarların düşüşüne ilişkin ortaçağ şeması, Shakespeare’in tarihî dramlarının yapısını oluşturur. Aristoteles’ten beri tartışmalı olan (gerçek şiirde mi yoksa tarihte midir?) ve Tudorların propagandasına yaradığı için çok geçmeden mahkûm edilen bu tür, Monmouthlu Geoffrey’in "Britanya Krallarının Tarihi"nden (Historia Requm Britanniae, 1100- 1155) ve Raphael Holinshed’in "Ingiltere, Iskoçya ve Irlanda Tarihi"nden (Chronicles of England, Scotlande and Irelande, 1577) esinlenen şairin, ortaçağ didaktiğiyle rönesansın siyasî düşüncesi arasında köprü kurmasını sağlamıştır. Shakespeare, Güller Savaşı’nı (1455- 1485) sahneye koyduğunda, Machiavelli, Hükümdar’ını (Il Principe) çoktan yazmıştır. Temel sorun, siyaset ve ahlák sorunudur. Ilk dörtleme ’VI. Henry’nin üç bölümü ve Kral III. Richard’ın Tragedyası, tiranın doğuşunu açıklamaya çalışır; ikincisiyse, (II. Richard, IV. Henry’nin iki bölümü ve V. Henry), ulusal kahramanın yükselişini anlatır. Her iki dörtleme de, uyumun geri dönüşünü vurgulamak için birer evlenmeyle son bulur. Birbirine tıpatıp benzeme temasından büyülenen Shakespeare, kralın iki bedeni kavramını şiirleştirir ve bu tarihî freskleri, sonraki trajedilerinde öne çıkan iktidar ve meşruiyet üzerine bir düşünceye dönüştürür.
TRAJEDİLER VE ROMANESK DRAMLAR
Shakespeare’in trajik eseri, Seneca trajedisinin ve Boccaccio’nun "Ünlü Kişilerin Yazgısı Üzerine" (De Cakibus Virorum Illustrium) adlı eserinin yarattığı geleneğin şemalarına indirgenemez. Shakespeare ufkunun genişliği ve tematik tutarlığıyla trajediyi yeniler.
Çoğu, Plutarhos’un Hayatlar’ında esinlenmiş olan altı Yunan Roma trajedisiyle (Jül Sezar, Antonius ile Kleopatra, Coriolanus, Atinalı Timon, Titus Andronicus, Troilus ile Kressida) hikáyelerini Italyan öykülerinden (Romeo ve Juliet, Othello) veya tarihî veya efsanevî kroniklerden (Hamlet, Kral Lear, Macbeth) alan beş trajediyi birbirinden ayırmak mümkündür.