Shakespeare
Güncelleme Tarihi:
Stratford'dan Londra'ya
SHAKESPEARE FOTOĞRAFLARI İÇİN TIKLAYIN
Shakespeare’in hayatı Stratford ile Londra arasında geçiyordu. Londra’daki ikametgáhlarını şu veya bu tiyatroya olan yakınlığına bakarak seçiyordu. Rivayete göre, Oxford’a gidenler, yolda, Davenant ailesi tarafından işletilen bir tavernada mola veriyordu ve Sir William Davenant onun oğluydu.
1592’de, Shakespeare yirmi sekiz yaşındaydı. "VI. Henry"nin temsilleri sayesinde, şimdiden isim yapmaya başlamıştı. Ilk komedileri de kafasında oluşuyordu; ancak tam bu sırada veba salgını patlak verdi ve tiyatrolar iki yıl kapalı kaldı. Bunun üzerine, büyük lirik eserler kaleme aldı: erotik bir şiir olan "Venüs ile Adonis" ve daha didaktik bir tarzı olan "Lucretia’nın Kaçırılması". Bu ikinci eserin teması, ilk trajedisi "Titus Andronicus"un esin kaynağı olacaktı. Bu büyük şiirler, Shakespeare’e, Southampton kontu Henry Wriothesley’in dostluğunu ve desteğini kazandırdı. Bu soylunun isminin ilk harfleri W. H., 1609’da yayımlanan, fakat o yıllarda kaleme alınan Soneler’in ona ithaf edildiğini düşündürür. Sonelerdeki "esmer kadının" kimliğiyse gizemini korumaktadır. Montaigne’nin çevirmeni olan Giovanni Florio’nun bu yıllarda Southampton kontunun yanında bulunması belirleyici olacaktır. Shakespeare, 1594 yılının sonunda, Bishopsgate semtinde, The Theatre’a yakın bir yerde oturuyordu. Bu sırada en az iki komedi (Yanlışlıklar Komedyası ve Hırçın Kız) ve Soneler’deki temanın bir çeşitlemesi olan Veronalı Iki Centilmen’i kaleme aldı. Ilk tarihî dörtlemesini, "VI. Henry"nin üç bölümünü ve bunun devamı Kral III. Richard ile Kral John’u tamamladı.
Shakespeare’in oğlu Hamnet, 1596’da, on bir yaşındayken öldü ve böylece şairin erkek soyu sona erdi. Yazgının acımasız oyunuyla, bundan birkaç ay sonra, soylu ünvanını ve babasının yıllarca peşinde koşup elde edemediği armayı aldı. 1597’de, Stratford’da New Place’deki evi satın aldı. Ertesi yıl, Francis Meres, Shakespeare’in Plautus ve Seneca ile aynı çapta olduğunu yazdı. Oysa, otuz dört yaşında şöhret olan yazar, henüz, gelecek kuşakların gönlünde taht kurmasını sağlayan eserlerinden hemen hemen hiçbirini yazmamıştır. Olgunluk dönemi komedileri (Venedik Taciri ve Kuru Gürültü) bu döneme aittir.
Shakespeare’in piyesleri sarayda, Greenwich ve Whitehall kraliyet saraylarında Inns of Court denen hukuk okullarında, Thames’in sağ ve sol yakalardaki yeni tiyatrolarda oynanıyordu. Bu tiyatroların mimarisi, vaktiyle oyuncuların kendilerini gösterdikleri han avlularından esinleniyordu. Shakespeare, bir süreden beri Thames’ın sağ yakasında oturuyordu. Lord Chamberlain’ın topluluğunun kendisine ait bir tiyatro binası yoktu. The Theatre’ın arsasının sahibiyle binayı inşa ettirmiş olan Burbage’ler arasında çıkan bir anlaşmazlığın ardından tiyatro söküldü ve ahşap malzeme, Thames Irmağı’nın güneyine taşındı. Bu tahtalar, Shakespeare’in hissedarlarından biri olduğu Globe tiyatrosunun inşasında kullanılacaktı. Tiyatronun üç katlı üstü kapalı basamakları ve parteri 3 000 seyirciyi alacak kapasitedeydi. Shakespeare bundan sonra zengin olacaktı. Kraliçe Elizabeth, kendisine "IV. Henry" için kahramanı Falstaff olan süit sipariş etti. Böylece, Windsor’un Şen Kadınları doğdu. Shakespeare, "V. Henry" ile ikinci tarihî dörtlemesini tamamladı. Bu eserinde o "ahşap o"dan, yani, dünyayı temsil eden yepyeni küreden (globe) söz ediyordu. Jül Sezar bu tiyatroda sahnelenen ilk piyeslerden biri oldu. Nasıl Hoşunuza Giderse ise, özel tiyatroların ince zevkli seyircilerini Globe Tiyatrosu’na çekmek için yazıldı. 1600’de, tiyatrolar savaş halindeydi: Hamlet’te adı geçen, çocuk topluluklarının temsiller verdiği Blackfriars gibi özel tiyatrolar ile Shakespeare’in savunduğu Globe gibi popüler halk tiyatroları arasında çıkan bu kavga, o dönemde yazılan piyesleri etkileyecekti. Troilus ile Kressida’daki gülünç Ajax, belki de, Ben Jonson’dan başkası değildi. Deli rolünde Armain’in yerine Kempe’nın olmasından beri, komik anlayışı daha bir incelmişti: On Ikinci Gece’nin soytarısı Feste, değişim içindeki bir seyirci kitlesinin hoşuna gitmek üzere yaratılmıştır. 1601’de, Globe Tiyatrosu siyasî bir drama sahne oldu: Essex kontu, Kraliçe I. Elizabeth tahttan indirilen bir kralın kişiliğinde kendini görsün ve ibret alsın diye "II. Richard"ın oynaması için Lord Chamberlain’ın topluluğuna para verdi. Shakespeare’in oyuncuları bu sınavdan zarar görmeden çıktılar. Asi Essex idam edildi ve Southampton hapse atıldı.
Shakespeare ve I. James. 1603’te, James Stuart tahta geçince, Lord Chamberlain’in topluluğu kralın topluluğuna dönüştü. Ancak, veba Londra’yı kasıp kavuruyordu: tiyatrolar kapandığından, oyuncular yeniden yollara döküldüler. Ancak, 1604’te, Shakespeare yine, mülteci bir Fransız Protestanının yanında pansiyoner kaldığı Londra’da idi. Bu sırada kaleme aldığı komediler ciddileşti ve ağırlaştı: Yeter ki Sonu Iyi Bitsin ve Kısasa Kısas, terk edilen veya iftiraya uğrayan evli kadın temasıyla Othello’yu andırıyordu. Çok geçmeden, Kral Lear’ın büyüsü bozulmuş çorak toprakları geldi. Shakespeare, mutlakiyetçi ve batıl itikatlı, ama sanatçıların dostu I. James için Macbeth’i yazdı. Namuslu Banquo, bu oyunda Stuartların atası olarak sunulmuştu. Son Yunan Roma trajedileri (Antonius ile Kleopatra, Coriolanus ve Atinalı Timon), siyasî bir karamsarlık ve trajik bir biresyel yalnızlık yansıtıyordu. Shakespeare, annesinin öldüğü 1608 yılında, Coriolanus’un annesi olan Volumnia karakterini yarattı.
Kralın topluluğu, 1609’da, kumpanyası terk edilmiş bir manastıra yerleşen kapalı Blackfriars Tiyatrosu’nu satın aldı. Shakespeare, temelli Stratford’a yerleşti. Bundan böyle, her iki tiyatro için de yazacaktı. Blackfriars yapay olarak aydınlatılan kapalı bir tiyatroydu. Burada kışın da oyun sergilenebiliyordu. Bu yeni tiyatro mekánı, Shakespeare’in son altı oyunun üslubunun değişmesinde kuşkusuz etkili oldu. Bu altı oyun, dört dram ("Perikles", "Cymbeline", Kış Masalı ve Fırtına), Fletcher ile birlikte yazdığı "Iki Soylu Akraba" ve son tarihî piyesi olan "VIII. Henry"den oluşuyordu.
Shakespeare, 1616’da öldü. Mezarında şu dizeler yazıyordu:
Isa aşkına uzak dur güzel dost
Burada saklı tozları karıştırmaktan
Bu taşları esirgeyeni Tanrı da esirgesin
Ve kemiklerimi rahatsız edeni Tanrı lanetlesin.