Ses Hızı nedir? Ses Hızı Saniyede ne kadar ve kaç kilometredir
Güncelleme Tarihi:
Jet uçaklarının hızlandığı sıradaki gürültüler ve etraflarında oluşan buluta benzer yapıların hepsi ses hızı ve mach sayısı ile ilgilidir. Sir Isaac Newton havadaki ses hızı değerini günümüzdeki değerin yüzde 15 kaybı ile hesaplamayı başaran ilk kişidir. Özellikle bu alandaki Newton’un analizi bir ses dalgasındaki hızlı bir şekilde dalgalanan sıcaklığın ihmal edilmesini için temel bir buluştur. Buradaki hata Laplace tarafından düzeltildi. Peki, ses hızı nedir? Saniyede ne kadar ve kaç km hıza ulaşır? İşte detaylar.
17. yüzyılda ses hızının doğru hesaplanabilmesi adına denemeler yapılır. 1630 yılında Marin mesenne ses hızını 448 metre olarak ölçer. Son ölçüm yapanlardan biri Robet Boyle olmakta ve 365 metre olarak ses hızını ölçmüştür. Ses hızı nasıl ölçülür? Günümüzde ölçülen en doğru değer kaç metredir?
Ses Hızı Nedir?
Ses gaz, katı ve sıvı içerisinde dairesel dalgalar ile yayılmaktadır. Sesi ulaştıran kaynaktan kulağımıza belirli bir süreden gelen ses dalgaları ortam koşullarına göre fraklı hızlarda mesafeler kat edebilir. Ses hızı tanımlanırken ses dalgalarının belli bir zamanda kat ettiği mesafe esas alınır.
Titreşimlerle oluşan ses ileri geri hava hareketi olarak ortaya çıkar. İleri geri bu hareket bir döngü içerisinde olduğunda periyotlar içerisinde belirli süreler tamamlar. Ses hızı dalga boyu ve ses dalgasının frekansının çarpımıdır. Se hızı sabit ise frekans arttıkça dalga boyu küçülmektedir. Dalga boyu artarsa tam tersi bir orantı oluşur.
Ses Hızı Saniyede Ne Kadar Ve Kaç Kilometredir?
Standart ölçümlerde 20 santigrat derecede 343m/s olan ses hızı, sıcaklığa bağlı olarak değişebilir. Havadaki gazlarda ses hızının saniye içerisinde birkaç metre olarak değiştiğini gösterir.
Gazlardaki ideal ses hızı gazlardaki birleşime ve sıcaklığa bağlı olarak değişir. Havadaki ses dalgalarının hızı bir nevi ses hızıdır. Maddenin hallerine göre değişen bu hız havada yavaş olurken kat cisimlerde hızlı hareket eder. Elmas gibi sert materyallerde ise saniyede 12000 m mesafe kat edecektir. Bu havadaki hızdan 35 kat fazla olması anlamına gelir. Bu değer aynı zamanda ses hızının normal şartlar altında ulaşması mümkün olan en yüksek değerdir.
Ses Hızı Ortamda Ne Kadardır?
Sesin yayılması her yönde olur. Taneciklerin birbirine çarparak enerji aktarması ile ses yayılmış olur. Sesin farklı ortamlarda farklı hızları bulunur. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:
* havadaki hızı 340 m/s
* Sudaki hızı 1484 m/s
* Tahtadaki hızı 4700 m/s
* Demirdeki hızı 5100 m/s
* Kemikteki hızı 4080 m/s
* Alüminyumdaki hızı 6400 m/s
Maddelerin tanecikleri yakın olduğunda sesin iletimini hızlandırır. Ortam sıcaklığının artması da ses yayılma hızının artmasına neden olur.
Sesin Yayılma Hızı Nelere Bağlıdır?
Titreşim kaynağından enerji taşıyan ses dalgaları çeşitli ortamlar tarafından iletilebilirler. Bu esnada hareket eden hareket enerjisinin kendisidir. Sesin kulağımıza gelene kadar katı, sıvı ve gaz gibi esnek ortamlardan geçmesi gereklidir. Bu bilgiye göre ses boşluk içerisinde yayılmaz. Sesin ortamlardaki yayılma hızını belirleyen etkenleri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Ortamın sıcaklığına bağlı olarak sesin yayılma hızı değişir. 0 derecede ses 331m/s yayılma hızı olurken 20 derece ısıda 344 m/s yayılma hızı bulunur.
- Ortamın cinsine bağlı olarak sesin yayılma hızı değişir. Gaz maddelerde yavaş olan yayılma hızı katı maddelerde hızlanır.
- Ortamın yoğunluğuna bağlı olarak sesin yayılma hızı değişir. Ortamdaki yoğunluk arttıkça sesin yayılma hızı da artacaktır. Dalgalar halinde yayılan ses, titreşen her maddede olur. Ses dalgaları aynı olmaz. Genlik farklı oluşur. Genlik dalga tepesi ve dalga çukuru arasından uzaklığın yarısıdır. Bu mesafedeki dalgaya ise periyot denilir.