Sayıştay Nedir, Ne İş Yapar? Sayıştay Hangi Kurumları Denetler, Üyelerini Kim Seçer?

Sayıştaylık esasen bir mali yargı organlığıdır. Türkiye Cumhuriyet'inde ki en önemli organlardan bir tanesi de sayıştaylık organıdır. Sayıştaylık kurumunun kuruluşu Osmanlı imparatorluğu dönemine kadar uzanmaktadır. Osmanlı imparatorluğu devlet padişahlarından olan Abdülaziz tarafından kurulmuş bir organdır.

Sayıştay Nedir?

Türkiye Cumhuriyeti'ne bağlı olarak 1862 yılında mali yargı olarak kurulmuş olan bir organdır. Sayıştaylık organı yargısal nitelikli anayasal bir kuruluş olarak da bilinmektedir. Kuruluş tarihi Türkiye Cumhuriyeti'nden de eski olan bir organdır. Sayıştay başkanları günümüzde pek çok kez el değiştirmiştir. Sayıştay başkanı cumhurbaşkanlığı tarafından belirlenmektedir.

Sayıştay Ne İş Yapar?

Sayıştay esasında devlete bağlı olarak bütün mali organları denetler. Bütün gelir giderleri hesaplar ve Türkiye Cumhuriyeti'ne bildirir. Türkiye Cumhuriyeti adına yapmış olduğu bu denetlemeleri de kanunlarla inceler. Bu şekilde kamuoyunu da bilgilendirir. Anayasa da 160. maddede Sayıştay'ın görevleri ve esasları da belirlenmiştir.

Sayıştay Hangi Kurumları Denetler?

Sayıştay kurumunun denetlemiş olduğu kurumlar vardır. Denetleyemediği kurumlar da yer almaktadır. Türk anayasasına göre sayıştay kurumunun denetlemiş olduğu kurumlar şu şekildedir,

1) Cumhurbaşkanlığı

Türkiye Cumhuriyeti'nin en üst mevkilerinden bir tanesidir. Yasama ve yürütmenin yer aldığı bu organın gelir ve giderlerini de sayıştay organı denetlemektedir. Sayıştayın denetlemiş olduğu Cumhurbaşkanlığı denetlemesi Türkiye Cumhuriyeti adına yapılmaktadır.

2) Başbakanlık

Sayıştay'ın denetlemiş olduğu eski kurumlardan bir tanesidir. Başbakanlık yeni Türkiye sisteminde yer almadığından dolayı günümüzde sayıştay başbakanlığı denetleyememektedir.

3) Anayasa Mahkemesi

Anayasa mahkemesi yüce divan olarak da bilinmektedir. Anayasa mahkemesinin gelir ve gider denetimini ülkenin önemli organlarından olan sayıştay organlığı yapmaktadır.

4) Yargıtay

Hukuksal organlardan olan yargıtay gelir ve giderlerinin denetimi sayıştaylık tarafından yapılır. Sayıştaylık tüm gelir ve giderlere ulaşabilir.

5) Danıştay

Bir diğer hukuk organı olan danıştaylık da yine denetimi devlet kurumlarından olan sayıştay organlığı tarafından yapılmaktadır.

6) Adalet Bakanlığı

Adalet bakanlığı hukuksal reformların görüşüldüğü hukuk denetimlerinin yapıldığı bir organdır. Adalet bakanlığının da yine ekonomik olarak gelir ve giderlerini hesaplayan kurum sayıştay organlığıdır.

7) Milli Savunma Bakanlığı

Milli savunma bakanlığı Türkiye Cumhuriyeti'nin en hayati organlarından bir tanesidir. Bu bakanlık Türkiye Cumhuriyeti ordusunu oluşturmakla mükelleftir. Milli savunma bakanlığına ayrılan bütçeyi denetleyen organ sayıştay organıdır.

8) İçişleri Bakanlığı

Türkiye Cumhuriyeti'nin tüm iç işlerinden sorumlu olan bakandır. İçişleri bakanlığına ayrılan bütçeyi de yine sayıştay denetler. Sayıştay tüm gelir ve giderleri hesaplar. Buna göre bakanlığın ekonomik durumunu açıklar.

9) Dışişleri Bakanlığı

Dışişleri bakanlığına ayrılmış olan bütçenin görüşülmesi ve bu bütçenin pay edilmesi ve bütçe hesabının yapılması da yine sayıştaylık tarafından yapılır.

Sayıştay Üyelerini Kim Seçer?

Sayıştay organının üyelerinin belirli kısmını Sayıştay meslek mensuplarına bağlı olanlar, belirli kısmını ise Maliye bakanlığı mesleğine mensup olan kişiler tarafından seçilmektedir. Öyle ki sayıştay üyelerinin beşte 3'ü sayıştaylık mesleğine mensup olan diğer üyeler tarafından seçilir. Beşte ikisi ise maliye bakanlığı mesleğine bağlı olan üye kişiler tarafından seçilmektedir. Aynı zamanda sayıştay üyeleri sayıştay kanununun 12. maddesine göre seçilmektedir.