Sahiplik eki nedir, nasıl yazılır ve birleşik mi yazılmalıdır? Sahiplik eki örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Kişilerin kendilerini ifade edebilmeleri, iletişim kurabilmeleri konuşarak mümkün olur. Her insan doğduktan sonra ana dilini kullanır. Fakat doğru ve güzel bir konuşma için dilbilgisi kurallarını da bilmek şarttır. Bu sebeple okula başlayan çocuklara ilk önce okuma ve yazma öğretilir. Doğru iletişim için geniş bir kelime dağarcığı kadar dilbilgisi kurallarını bilmek de gerekmektedir. Bazen bir gazete okurken ya da televizyonda yarışma programı izlerken veya başka mecralarda sahiplik eki kavramı ile karşılaşmak olanaklıdır. Bu gibi durumlarda sahiplik ekinin ne olduğu merak edilmektedir. İşte ilgiyle okuyacağınız sahiplik eki nedir, sahiplik eki nasıl yazılır ve konu hakkında çok daha fazlasını sizler için derledik.
Dilbilgisi terimi olan "iyelik eki" yani sahiplik ekine adını veren "iye" sözcüğü eski Türkçede sahip anlamına gelmektedir.
Sahiplik Eki Nedir?
Eski bir Türkçe sözcük olan "iye"nin manası sahiplik, sahip olmaktır. Türkçe dilbilgisi konularından olan "iyelik eki ya da sahiplik eki" ifadesinin kökeni bu sözcükten ileri gelmektedir. Zira iyelik ekleri de sahip olunmayı ifade etmektedirler.
Bir isim ya da isim soylu sözcüğe gelerek, onun kime veya neye ait olduğunu gösteren eke "iyelik, sahiplik eki" denir. İyelik ekine zaman zaman aitlik eki dendiği de görülmektedir. İyelik ekinin bilinmesi güzel konuşma ve yazma bakımından çok önemlidir. En sık kullanılan takılardan olan sahiplik ekleri önemli bir dilbilgisi konusudur.
İyelik ekleri, isimlere ya da kavramlara eklenmek suretiyle onların kime veya neye ait olduğunu gösterir. Bu sebeple sahiplik ekine aitlik eki dendiği de görülmektedir.
Sahiplik Eki Nasıl Yazılır ve Birleşik Mi Yazılmalıdır?
Sahiplik ekini doğru kullanmak için bazı kuralları bilmek gerekmektedir. Bunların en önemlisi sahiplik ekinin birleşik yazıldığı kuralıdır. Sahiplik eklerinin neler olduğuna gelince:
1.tekil şahıs: (Ben) -ım, im, -um, -üm
2.tekil şahıs: (Sen) -ın, -in, -un, -ün,
3.tekil şahıs: (O) -i, -ı, ü, -u
1.çoğul şahıs: (Biz) -miz, -muz, -mız, -müz
2.çoğul şahıs: (Siz) -niz, -nız, -nüz, -nuz
3.çoğul şahıs: (Onlar) -leri, ları
Sahiplik Eki Örnekleri İle Konu Anlatımı
Sahiplik eki günlük yaşamda da sıkça kullanılır. İyelik eklerini ezberlemeye lüzum yoktur. Sahiplik ekinin hangi şahsa ait olduğunu bulmak için başına:
Benim
Senin
Onun
Bizim
Sizin
Onların
sözcüklerini eklemek yeterli olacaktır. Yani bir örnek ile açıklamak gerekirse; "sizin defteriniz" tamlamasındaki -nız ekinin 2.çoğul şahıs eki olduğu böylece anlaşılmış olur.
Sahiplik eki konusunun önemli bir alt başlığı da "ses düşmesi"dir. Bilindiği gibi Türkçede isim ya da isim soylu sözcükler ya sesli veya sessiz harflerle biterler:
Sessiz harfle biten kelimenin sonuna ilgili iyelik ekleri olduğu gibi takılır. Örneğin; defter-im gibi
Sesli harflerle biten kelimelerin 3.tekil şahıs iyelik ekleri getirildiğinde "n,s,ş,y" kaynaştırma harfleri ile bağlanır. Örneğin; para-s-ı sözcüğünde olduğu gibi.
Ayrıca sahiplik ekleri, şahıs ekleriyle de karıştırılmamalıdır. Unutulmamalıdır ki, iyelik ekleri sonuna geldikleri sözcüklerden yeni bir sözcük türetmedikleri için çekim ekleridir. Sahiplik ekleri isimlere, şahıs ekleri ise çekimli fiillere getirilir.
Sahiplik eki getirilen "kitap" sözcüğünün nasıl olacağına göz atalım:
Kitabım
Kitabın
Kitabı
Kitabımız
Kitabınız
Kitapları
İyelik ya da diğer adı ile sahiplik ekini "ev" kelimesine getirerek örnek yaparsak:
Evim
Evin
Evi
Evimiz
Eviniz
Evleri
Bilgisayar kelimesine sahiplik eki takıldığında nasıl olacaktır. Bakalım:
Bilgisayarım
Bilgisayarın
Bilgisayarı
Bilgisayarım
Bilgisayarınız
Bilgisayarları
Sahiplik eki ya da iyelik ekine örnek olması bakımından "masa" sözcüğünü oluşturalım:
Masam
Masan
Masası
Masamız
Masanız
Masaları