Sağlığınız için kilolarınızdan kurtulun

Beslenme, karın doyurmak ya da açlık duygusunu bastırmak amacıyla yapılan bir eylem değil, aksine sağlığımızı korumak, yaşam kalitemizi artırmak, aynı zamanda büyüme ve gelişim için de gerekli. Bu yüzden besinleri doğru zamanda ve miktarda almak büyük önem arz ediyor. Ancak buna yeterince dikkat edilmediğinde obezite, diyabet gibi birçok sağlık sorununa yol açıyor. Beslenme ve kilodan kaynaklanan sağlık sorunlarını 19 Mayıs Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğretim görevlisi Yrd. Doç. Dr. Pınar Sökülmez şöyle özetliyor: Şişmanlık; kalp damar hastalıkları, hipertansiyon, diyabet gibi hastalıkların çocuk yaşlarda ortaya çıkmasına neden olur. Kan yağları, kolesterol düzeyleri artar. Şişman çocuklar, iridir ve erken gelişir. Ergenlikten önce boyları ve kemik olgunlaşma düzeyleri yaşıtlarına göre ileride olur. Bu nedenle ergenlik belirtileri erken yaşta ortaya çıkar, büyüme de hızlı tamamlanır. Erkek çocuklarda meme bölgesinde yağ toplanması görülür. Deri altı yağ dokusunun artışıyla deri enfeksiyonları gelişebilir. Soluk alıp vermede güçlük, şişman çocukların önemli solunum yolu rahatsızlıklarından. Şişmanlık ne kadar erken başlarsa hastalık riski de o oranda artış gösterir. Bu, dengesiz beslenme sonucu geliştiğinden gerekli besin öğelerinin tüketilmemesi sonucunda bağışıklık sisteminin gelişimi ve etkinliği de azalır. Bu nedenle şişmanlık çeşitli hastalıkların hazırlayıcısı olarak karşımıza çıkar.

DÜZENLİ EGZERSİZ ALIŞKANLIĞI KAZANDIRIN

Çocukluk çağındaki şişmanlık sorununa güncel yaklaşım beslenme tedavisi, davranış değişikliği ve egzersizi içeren, bireysel veya gruplara yönelik bir çalışmayı gerektirir. Obeziteyle ilgili çalışmalar tek başına beslenme tedavisinin başarılı olmadığını, fiziksel aktivite ve beslenme tedavisinin birlikte daha etkili ve uzun süreli kilo kaybı sağladığını, kilo kaybını korumak için de yaşam şekli düzenlenmesiyle düzenli fiziksel aktivitenin şart olduğunu gösteriyor. Sorunun çözümü için, hafif şişmanlarda olması gereken ağırlığa uygun dengeli bir diyet. Ağır şişmanlarda ise, kısa süreli enerji sınırlaması yapılır. Çocuğun vitamin ve mineral gereksinmeleri karşılanmıyorsa ekleme olmalı. Düşük enerjili diyetlerin uzun süre kullanılması zor ve yanlış bir uygulama. Kişinin kısa sürede diyeti bırakmasına neden olur. Yeterli ve dengeli diyetlerin kabulü daha kolay, kullanım süresi daha uzun. Ayrıca çocuğun yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltilerek, fiziksel aktivitesi artırılmalı, büyümesi ve gelişmesi izlenmeli, dikkatli seçilen ödüllerle çocuk motive edilmeli.

DÜŞÜK ENERJİLİ BESLENMEYİN

Düşük ve çok düşük enerjili diyetler kesinlikle uygulanmamalı. Büyümenin yeniden hızlandığı bu evrede bu tür diyetler büyüme ve gelişmeyi engeller. Düşük kalorili diyetler B grubu vitaminleri, kalsiyum, demir gibi besin öğelerinden yetersiz olduğundan önerilmez. Beslenme düzeniniz için şunlara dikkat edin:

- Yanlış beslenme alışkanlıklarınızı düzeltin.
- Günlük olarak ihtiyaç duyduğunuz enerjinizi ağırlığınıza göre hesaplayın.
- Öğün atlamayın, sayısını artırmayın, yemeklerde dört besin grubundan da faydalanın.
- Sebze-meyve, tam taneli unlu besinleri ve kuru baklagilleri daha fazla tüketin.
- Yiyeceklere kepek eklemeyin, aşırı posa tüketiminden kaçının.
- Yağ ve şeker içeriği yüksek besinlerden uzak durun.
- Düzenli olarak spor yapmaya özen gösterin. Fiziksel aktivitelerinizi artırın.

Aileler bunlara Dikkat

Şişmanlıkla ilgili tedavinin başlangıcında çocuk ve ebeveyn, şişmanlık ve sakıncaları konusunda bilgilendirilir. Tanı, yaşına göre olması gereken ağırlık ve boy uzunluğuyla tedavi süresi belirlenir, hızlı zayıflamaya neden olan moda diyetlerin sakıncaları anlatılarak tedavi için ikna edilir. Tedavi süresince belirlenen aralıklarla çocuğun büyümesi izlenmeli. Aile yapısı, sosyo-ekonomik ve kültürel durumu, çocuk-ebeveyn-arkadaş ilişkileri, yaşam tarzı, ilgi alanları öğrenilerek çocuğun psikolojik olarak desteklenmesi, daha etkili ve uzun süreli bir tedaviye olanak sağlar.

TEDAVİNİN YAPITAŞI DOĞRU DİYET

Çocuğun ve ailenin beslenme alışkanlıkları ve hatalı uygulamaları, besin hazırlama ve pişirme yöntemleri, daha önce diyet uygulayıp uygulamadığı, uyguladıysa başarısızlık nedenleri, aldığı harçlık miktarı ve harcama şekli ayrıntılı bir öykü alınarak saptanır. Bu bilgiler yardımıyla yaşına uygun, kabul edilebilir bir diyet düzenlenir ve hatalı beslenme alışkanlıkları değiştirilir. Tedavinin yapıtaşı olan diyetin iyi anlaşılması ve uygulanabilmesi, diyetisyen tarafından verilen beslenme eğitimiyle sağlanabilir. Bu eğitim yaş grubuna göre teorik veya uygulamalı olarak, sağlık ve yeterli-dengeli beslenme ilişkisi, temel besin grupları ve değişim listeleri konularını kapsamalı. Hedef, çocuğa günlük enerji tüketimini ayarlayabilme, ideal beslenme modelini geliştirebilme yeteneğinin kazandırılması olmalı.

En sık görülen rahatsızlıklar

- Şişman çocuklar, iridir ve erken gelişir. Ergenlikten önce boyları ve kemik olgunlaşma düzeyleri yaşıtlarına göre ileride olur. Bu nedenle ergenlik belirtileri erken yaşta ortaya çıkar, büyüme de hızlı tamamlanır. Bu çocuklarda yürüme gecikir. Kol ve bacakların alt bölümlerinde yağ toplanması fazla görülür. Düztabanlık, bacaklarda eğrilik gibi ortopedik sorunlar sıklıkla izlenir. Deri kıvrımlarında ve bacak aralarında sürtünme sonucu pişiklere rastlanır.

- Erkek çocuklarda meme bölgesinde yağ toplanması olur.

- Karın ve kalçalarda yağ fazlalığı nedeniyle deri çatlamaları gözlenir.

- Deri altı yağ dokusunun artışıyla deri enfeksiyonları gelişebilir.

- Soluk alıp vermede güçlük, şişman çocukların önemli solunum yolu rahatsızlıklarından.