Rulman nedir ve ne işe yarar? Rulman çeşitleri ve araçlarda Rulman kullanımı
Güncelleme Tarihi:
Genel olarak Rulman dendiğinde akla "mekanik ve makineler" gelmektedir. Rulman türleri makine endüstrisi için oldukça temel bir parçadır ve her tür makinede genel olarak kullanılmaktadır. Rulman türlerinin ne denli önemli bir işlevselliği olduğuna dair detayları derledik.
Rulman, nesnelerin dönme işlemini gerçekleştirmek amacıyla, sürtünmeyi en aza indirgeyen mekanik bir parçadır.
Mekanik bir parça olan Rulman, araçlar, uçaklar, elektrikli ve ev aletleri, klimalar gibi daha pek çok makinede kullanılmaktadır. Dönme işleminin tam olarak yerine getirilmesi amacıyla milleri desteklemektedir. Ayrıca sürtünme kuvvetini de azaltır. Genel olarak statik ya da dinamik yükleme altında olabilecek bir sistemde yalnızca belirli bir hareket türüne izin veren bileşenler olarak tanımlanmaktadır. İki temek Rulman türü vardır. Bunlar;
Bilyeli Rulman
Makaralı Rulman'dır.
Bilyeli ve Makaralı rulman türleri yuvarlanma yollarıyla nasıl temas ettikleri alan bakımından farklıdır. Bilyeli rulman, halka yuvarlanma yollarıyla noktasal temas sağlar. Örneğin; yatağa artan yük ile temas noktası eliptik bir alan haline gelir. Küçük temas alanı, bilyeli rulmanların yüksek hızlara uyum sağlamasına olanak tanır. Aynı zamanda yük taşıma kapasitesini sınırlayan düşük yuvarlanma sürtünmesi sağlar.
Makaralı rulman ise, halka yuvarlanma yollarıyla hat teması kurar. Örneğin; yatağa etkiyen yükün artmasıyla, temas çizgisi bir şekilde dikdörtgen şekillenir. Daha geniş temas alanı ve dolayısıyla daha yüksek sürtünme sağlar. Aynı boyuttaki bir bilyeli rulmandan daha ağır yükleri ancak daha düşük hızları karşılayabilir.
Radyal ve Baskı Rulman
Makaralı rulmanlar, ağırlıklı olarak barındırdıkları yükün yönüne göre iki gruba ayrılır. Bunlar,
Radyal Ruman: Radyal rulmanlar, ağırlıklı olarak mile dik olan yükleri barındırır. Bazı radyal rulmanlar yalnızca saf radyal yükleri destekleyebilirken, çoğu ek olarak bir yönde ve bazı durumlarda her iki yönde de bazı eksenel yükleri barındırabilir.
Baskı Rulman: Baskı rulmanlar, ağırlıklı olarak şaft ekseni boyunca hareket eden yükleri barındırır. Tasarımlarına bağlı olarak, baskı rulman bir veya her iki yönde saf eksenel yükleri destekleyebilir. Bazıları ise ek olarak radyal yükleri karşılayabilir. Baskı rulmanlar aynı boyutlu radyal rulmanlar kadar yüksek hızlara ulaşamaz.
Diğer Rulman Türleri
Mücevher Rulman
Mücevher kaplı rulman bir pivot deliğinde dönen metal bir mile sahip düz rulmanlardır. Aksı merkezden biraz uzaklaştırarak yük taşırlar ve genellikle mekanik saatlerde kullanılırlar. Saatin doğruluğunu arttırmakta ve sürtünme sağlamaktadır.
Akışkan Rulman
Akışkan Rulman ince bir gaz veya sıvı tabakası kullanarak yüklerini destekler. Akışkan rulman türleri iki çeşittir. Bunlardan biri akışkan diğeri ise dinamiktir. Her ikisi de sıvıyı iç yüzeye karşı bir yağlama takozu haline getirmek için dönüşü kullanır.
Manyetik Rulman
Manyetik rulman türleri ise fiziksel temas olmadan hareketli parçaları destekler. Ayrıca yükleri taşımak için manyetik alanlara güvenir. Yükü sabit tutmak için sürekli güç girişine ihtiyaç duyarlar. Bu sebeple güç veya kontrol sistemi arızası durumunda bir yedek yatak gerektirirler.
Eğilimli Rulman
Tipik bir eğme rulman, hareketin bükülen bir yük elemanıyla desteklendiği bir menteşe gibi diğer ikisini birleştiren bir parçadır. Bu rulmanlar tekrar tekrar bükülmeyi gerektirir. Bu yüzden malzeme seçimi oldukça önemlidir.
Rulman Türleri Nerelerde Kullanılır?
Rulman türleri hemen hemen her makinede kullanılmaktadır. Özellikle otomotiv ve endüstri sektöründe, beyaz eşyalarda ve diğer mutfak tipi makinelerde, trenlerde ve uçaklarda, vantilatör ve klimalarda, bisikletlerde ve kaykaylarda kısaca aklınıza gelebilecek her makinede Rulman türlerine yer verilmektedir. Rulmanlar bir makinenin çok daha işlevsel olmasını sağlarlar.