Rubrik Nedir? Rubrik Nasıl Hazırlanır? Rubriklerin Genel Özellikleri

Rubrik kelimesinin dilimizdeki karşılığı Dereceli Puanlama Anahtarıdır. Bu iki ifadede aynı şeyi anlatmaktadır. Ancak telaffuz açısından daha kolay olması nedeniyle Rubrik daha fazla kullanılmaktadır.

Rubrik Nedir?

En kısa anlamı ile Dereceli Puanlama Anahtarı; ölçülmesi istenilen performans ya da değerin ölçümü sırasında yapılacak iş ve işlemlerin çizelgesi yani ölçeğidir. Rubrik, öğrenci ya da katılımcıların alması gereken bilgi ya da eğitimi ne derecede aldığını net şeklide aktaran puanlama listesidir. Rubrik sonucuna göre öğrenci ya da katılımcı ne seviyede olduğunu görebilir ya da ölçebilir.

Rubrikler net sonuçlar veren objektif çalışmalardır. Performansın ve eksikliklerin ölçülmesinde en sık kullanılan yöntemdir. Rubrikler hazırlanması ve uygulanması bakımından oldukça fazla zaman almaktadır. Manuel olarak hazırlanıp uygulanan Rubrikler yerine günümüzde teknolojik ortamlarda hazırlanabilen Rubrikler kullanılmaktadır. Çok fazla katılımcıya ulaşılmasını sağlaması ve yorumlanması bakımından daha basit olması gerekçesiyle tercih edilmektedir.

Rubrik Nasıl Hazırlanır?

Geçerli bir rubrik çalışmasının ölçülmesi istenilen bilgi ya da kazanımı en doğru şekilde göstermesi gerekir. Hatalı bir rubrik çalışmasında puanlama ve derceler yanlış olacağından bireyler eksiklik ya da seviyelerini tespit edemezler. Geçerli ve güvenilir bir rubrik hazırlarken şu aşamalar uygulanır;

Doğru Ölçütlerin Tespiti: Rubrik hazırlamanın ilk aşamasıdır. Ölçülmek istenilen konuya uygun ölçütler belirlenmezse istenilen sonuç elde edilemeyecektir. Derecelendirme ölçeği yanlış sonuç verecektir.

Betimlenen İfadeler: Her ölçütün ne anlama geldiği uygun ve net anlatımla betimlenir. Bu sayede katılımcı istenilen bilgiyi karmaşa olmadan özümler ve cevaplar. Katılımcı bu ölçütleri hangi düzeye göre yaptı, verdiği cevaplar hangi düzeyde net şekilde betimlenir.

Düzeyler Belirlenir: Rubrik uygulanan testin amacı düzey belirlemektir. Rubrik çalışmasının sonucunda ortaya çıkan her sonuçta bir düzeydir. Bu düzeyler katılımcıların hepsini kapsayacak sayıda ve aralıkta olmalıdır. Her düzeyin ne anlama geldiği net şekilde ifade edilir. Bu aşamaya uygun puanlama da denilebilmektedir.

Açıklama ve İfadeler: Hazırlanan dereceli puanlama anahtarının uygulayıcı ve katılımcılar için anlaşılır açıklamalardan faydalanması gerekir. Bu açıklamalar basit bir dille ve kelime kalabalığı olmadan anlatılır.

Puanlama Çizelgesinin Hazırlanması: En son yapılan rubrik hazırlığıdır. İfadelerin açık olması oldukça önemlidir. Verilecek olan puanlar net bir sayı ya da derece ile ifade edilir. Katılımcıların anlaması gereken ifade rubrik sonucundan açıkça anlaşılır.

Rubriklerin Özellikleri

Ölçülen konu ve ölçüte göre birçok rubrik çeşidi bulunmaktadır. Uygulayıcılar, seçtikleri ölçütü katılımcının eğitim durumu ya da konuya göre belirlemektedir. Genel anlamda Rubrikler ikiye ayrılır. Bunlar;

Bütünsel Rubrikler: Bir görev için tek puan verir. Alt düzey ve şemalarla ilgilenmez. Alt düzeylerin sonuçlarını göstermez. Kendi içerisinde göreve özel ve genel olarak tanımlanabilir. Katılımcılara verilen görev ve eğitimler açık puanla belirtilir. Örneğin; “70 alan öğrenci geçer.” İfadesi kullanılıyorsa bu bütünsel rubriktir. Bu rubrik türünü uygulayacak olanların alanında uzman kişiler olması gerekmektedir.

Analitik Rubrikler: Her bir ölçüt ve düzeyi tek tek ayrıntılı şekilde değerlendirir. Her katılımcı bu rubrik ölçümünde kendi seviyesini ve açıklamasını görebilir. Kendi içerisinde de genel ve özel olarak sınıflandırılmaktadır. Oldukça öğretici rubriklerdir. Öğrencilerin çözerken öğrenmesine yardımcı olur. Kazanım uygulamalarında daha fazla kullanılmaktadır. Bütünsel Rubrikler göre daha güvenilirdir. Ayrıca bireylerin oldukça uzun hedef belirlemesine fayda sağlar. Dikkat edilmesi gerekilen konu ise ölçütlerin kısa ve net ayarlanmasıdır.