Rol Nedir? Rol Çatışması, Karmaşası Ve Rol Model Kavramları Hakkında Bilgi
Güncelleme Tarihi:
Rol denildiği zaman akla iki tip tanım gelir. Birincisi herhangi bir yerde canlandırma, gösterme gibi taklitlerini yerine getiren kimsedir. İkincisi ise bir insanın ya da bir şeyin yapmak zorunda olduğu ve üstüne düşen görevi olarak tanımlanır. Burada bahsetmek istediğimiz tanım, kişinin üstüne düşen görevlerdir. Rol, sosyal durumdaki insanlar tarafından kavramsallaştırılmış olan davranış, hükümlülüğün, inanç ve norm olarak bilinir. Rol çatışması, karmaşası gibi tanımları sizler için derledik.
Rol, en kısa tanımı ile bir kişi ya da kişilerin üzerine düşen görevlerdir. Bu görevler çoğu zaman kişinin yapma zorunluluğu bulunan durumlar olarak bilinir.
Rol Nedir?
Rol bireyin sosyal alan ya da anlamda benimsemiş olduğu davranış biçim ve özellikleri anlamına gelir. Örneğin anne, baba ve çocuk bir çekirdek ailenin rolleridir. Hepsinin görevi, sorumluluğu, konumu ve işlevleri farklıdır. Bu farklılıklar kişinin olduğu yeri de tanımlayan bir durumdur.
Görevler, sorumluluklar kişinin kendi hayat düzeneğini sağlar. Belli bir standart meydana getirir. İş hayatında da aynı bu şekilde roller vardır. Bu rollerin çatışmaları, karmaşaları meydana gelmiştir. Rol demek, kişinin durumlara karşı verdiği tepkiler demektir. Bu doğuştan itibaren başlamıştır. Herkesin rolleri farklıdır. Bazı roller önceden belirlense de bazıları da sonradan belirgin hale gelebilir. Değişebilir, gelişebilir, farklılık gösterebilir. İş hayatında da özel hayatta da bu hemen hemen aynı kavram anlamına gelir.
Rol Çatışması, Rol Karmaşası Ne Anlama Gelmektedir?
Rol çatışmaları, roller yerine düzgün bir biçimde gelmediği zaman meydana gelebilir. İki insan arasında beklentiler ve talepler farklılık gösteriyor yani çelişiyorsa bu bağlamda da rol çatışmaları görülür. Bireyin bu şekilde rol çatışması yaşaması, stres ve sinir gibi olumsuz durumların içinde bulunmasına neden olacaktır. Bu rol çatışmaları şu şekilde sıralanabilir:
1- Rol İçi Çatışma: Belli bir rolde olan kişilerin diğerlerine aynı anda birden fazla rol beklentiyi iletmesini ifade eder.
2- Kişilerarası Rol Çatışması: Belli bir rolde olan kişilerin beklentisinin başka rolde olan kişilerin beklentisi ile uyumsuzluk içinde olması anlamına gelir. Birey birden fazla ve birbiri ile çatışan roller içinde kalabilir.
3- Roller Arası Çatışma: Bireyin aynı anda birbiri ile çelişen birden çok rol üstüne alması ile meydana gelen çatışma çeşididir.
4- Kişi - Rol Çatışması: Bireyde beklenilen rolün kişilerin yetenek, tutum ve değerleri ile uyumsuzluğu sonucu yaşanan bir çatışma türü olarak bilinir.
5- Rol Belirsizliği: Adı üstünde bir belirsizlik barındıran çeşittir. Birey ne yapacağını, nasıl davranacağını, kime ya da neye karşı sorumluluğu olduğunu bilmemesi anlamına gelir. Bunun meydana çıkış sebeplerinden en önemlisi, bireyin rolünün net olmamasıdır. Bu da iş tatminsizliği, stres gibi olumsuz sonuçları doğurur.
6- Aşırı Rol Yüklenme - Rol Fazlalığı: Bireyden istenilen ve beklenilen zaman, nitelik gibi kavramları gerçekleştirme imkanı bulunmadığı zaman baskı hissetmesi sonucunda meydana gelir. Kişinin kaldırabileceğinden fazla rol üstlenmesi, motivasyon kaybına sebep olur.
Rol Model Kavramı Nedir?
Rol model demek, model olmuş bir kişinin, yaptıkları ile takdir görülmüş ve beğeni kazanmış bir kimsenin, diğer insanlara örnek olması anlamına gelir. Bu rol modeli, insanlar kendi kendine seçer. Model demek, kalıplaşmış bir formu bulunan kişi ya da herhangi bir şey demektir. Gereken özelliği ve niteliği üzerinde bulunduran her şeye model denir. Bu modeli kişinin benimsemesi, kendiliğinden ilgi göstererek ona uymaya çalışması ise rol model kavramını açıklar. Çoğu kişinin kendi seçtiği bir rol modeli vardır.