RNA nedir, ne işe yarar ve nerede bulunur? Ribo nükleik asit özellikleri ve görevi hakkında bilgi

RNA yapısının anlaşılması öncelikle riboz ve DNA yapılarının incelenmesini gerektirir. Hücrede bulunan farklı RNA çeşitlerinin farklı görevleri vardır.

 RNA Nedir?

 RNA'nın anlaşılması için ilk önce riboz ve nükleik asit yapılarının anlaşılması gerekir. Vücutta karbonhidratların en minik yapı taşı monosakkarit olarak adlandırılır. monosakkaritler daha küçük yapı birimlerine ayrışamazlar.

 Riboz da bir monosakkarit türüdür ve bu nedenle daha küçük parçalara ayrışamaz. Pentoz grubunda bulunan riboz 5 karbon atomunun birleşiminden oluşur. Nükleik asit ise bütün canlı birimlerde ve virüslerde bile bulunan ve nükleotitlerden oluşan bir yapıdır. RNA'da bir fosfatlı baz, bir azotlu baz ve bir ribozdan oluşan bir nükleotit bulunur. Bu nükleotit ribonükleotit olarak adlandırılır.

 RNA biyolojik açıdan son derece önemli bir moleküldür ve azotlu baz, fosfatlı baz ve riboz grubundan oluşan nükleik asidin zincir şeklinde birbirine bağlanmasıyla meydana gelir.

 RNA Ne İşe Yarar? Nerede Bulunur?

 RNA'nın farklı çeşitleri bulunur ve farklı türdeki RNA'ların farklı görevleri vardır.

 1- Ribozomal RNA (rRNA): Ribozomal RNA hücredeki ribozom kısmında yer alır. Bir hücrede bulunan RNA'nın %80'i rRNA'dır. Ribozomal RNA, protein sentezi için kullanılan enzimlerle dolu olan ribozomları oluşturmaya yararlar ve çekirdekçikte sentezi gerçekleştirilir.. Bunun için sitoplazmadaki proteinlerle birleşen rRNA'lar aminoasitlerin oluşmasında da büyük rol oynar. Diğer moleküllere ve tRNA'lara bağlanabilirler.

 2- Mesajcı RNA (mRNA): Mesajcı RNA hücredeki toplam RNA'nın %5'ini oluşturur. DNA'daki genetik kodun kopyalanmasında ve DNA'dan alınan mesajın aktarılmasında büyük rol oynar. mRNA ilk keşfedilen RNA çeşididir. Üretilecek protein çeşidi için gerekli olan bilgiyi DNA'dan alarak kopyalanmasını sağlayan bir yapıdır. Sentezlenecek proteinin bilgisini taşıyan gen mRNA'nın sentezlenmesini sağlar.

 3- Taşıyıcı RNA (tRNA): RNA'lar arasında en küçük yapı birimi olan tRNA aminoasitler tarafından transfer edilen bir yapıdır. Protein sentezi için gerekli olan aminoasitlerin sitoplazmadan ribozoma taşınmasında görev yapar. Yaklaşık olarak 80 nükleotitten oluşan tRNA, hidrojen bağlarının bazlarla birleşimiyle 3 boyutlu bir yapı haline gelir. Protein sentezi sırasında tRNA üst üste ve tekrar tekrar kullanılabilen bir yapıdır. Yapısı bozulduğu zaman parçalanarak tekrar yapılır.

 RNA Özellikleri ve Görevleri Nelerdir?

 RNA azotlu organik bazlardan oluşan bir yapıdır. Bu organik bazlar Sitozin, Guanin, Adenin ve Urasil olarak sıralanabilir. RNA DNA ile benzerlik gösterir. Ancak DNA'da RNA'dan farklı olarak Timin bulunurken Urasil bulunmaz. RNA'da bulunan organik bazlar kendi aralarında bağ oluşturma özelliğine sahiptir. Fakat RNA'da bu bağların dışında baz etkileşimlerinin oluşması da mümkündür. Bu nedenle bağ oluşturma şekilleri çok farklı görünüme sahip olabilir.

 RNA, ökaryot hücre içinde çekirdek dışında sitoplazmada da yer alır. Prokaryot hücre içinde çekirdek bulunmadığı için sadece sitoplazmada RNA'ya rastlanır. RNA protein sentezlemede, translasyon ve transkripsiyon aşamalarında aktif görev yapar. Ancak RNA'nın ana görevi protein sentezini gerçekleştirmektir. RNA protein sentezi için gerekli bilginin alıcıdan vericiye taşınmasını ve kopyalanmasını sağlayarak genetik kod bilgisini transfer eder. Bu sayede yapılar için gerekli olan protein bilgisini kopya merkezine taşıyarak protein sentezinde aktif rol oynarlar. Bazı RNA'lar enzim işlevi görürler. Böylelikle biyolojik katalizör etkisine de sahip olurlar.