Pandemi meslek seçimini etkiledi

COVID-19 salgını günlük hayattan ekonomiye her alanda değişikliklere neden oldu. Salgın bugün üniversite sınavına giren ve 40-50 yıllık mesleğini seçmenin arifesinde olan gençlerin bu seçimlerini de derinden etkiledi. ABD’de 402 üniversite öğrencisi arasında yapılan bir ankete göre; öğrencilerin büyük bir çoğunluğu COVID-19’un kariyerleri üzerinde olumsuz bir etkisi olmasını bekliyor. Ancak öğrencilerin gelecekle ilgili en büyük korkusu kariyerden çok kendi güvenlik ve sağlıklarına yönelik. 

KARİYER PLANLARI DEĞİŞİYOR
Her ay 2,1 milyon öğrenci ve mezun tarafından ziyaret edilen Prospects.ac.uk, COVID-19’un kariyer tercih sürecini nasıl etkilediğini öğrenmek için 6 bin 500’den fazla öğrenci ve mezuna anket yaptı. Öğrenci Beklentileri Anketi 2021‘in sonucuna göre; 6 bin 500 öğrenci ve mezunun dörtte birinden fazlası pandemi nedeniyle kariyer planlarını değiştirdi ve yüzde 37’si hala ne yapacaklarından emin değil. Ankete katılan öğrenciler, para kazanmaya başlayabilmek için son 12 ayda bir çevrimiçi eğitim programı aldıklarını söyledi. Öğrenciler, turizm ve konaklama gibi pandemiyle zor duruma düşen sektörleri tercih etmek istemediklerinden planlarını değiştirdiklerini ifade etti. Uzmanlara göre bu durum büyük bir sürpriz değil, özellikle Ocak ayının sonundaki Ulusal İstatistik Ofisi’nden alınan ve şu anda konaklama ve yemek hizmeti alanında faaliyet gösteren işletmelerin oranının yüzde 34’e düştüğünü gösteren rakamlar gençleri korkutuyor.

SAĞLIK ÇALIŞANLARI İLHAM OLDU
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü  Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez, “Zorlu pandemi günlerinde gönüllerde ayrı bir taht kuran sağlık çalışanları ve bu alandaki uzmanlar meslek seçimi konusunda öğrenci ve mezunlara ilham verdi. Yani her zamanki gibi Tıp ve Sağlık bilimleri popülerliğini sürdürüyor. Ama, yapay zeka, robot mühendisliği ve veri analizi alanları da güncelliğini koruyor” diyor.

DARBE ALANLAR KADAR PARLAYANLAR OLDU
Dünya çapında birçok endüstri kolunun beklenmedik bir darbe aldığını, bazılarında iş ve gelir imkânları ivme kazanırken, bazılarında düşüş yaşandığını belirten Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez şunları söylüyor: “Zorunlu olmayan birçok işletme kapanmak zorunda kaldı. Hayatımıza bir anda giren ve uzun süreli yer edinmesi beklenen kripto paraların yükselen popülaritesi finans ve bankacılık sektörünü etkilendi. Henüz resmi bir meslek olmasa da, yakın zamanda dijital para birimi danışmanlığının çok rağbet görecek arasında olması muhtemel.

RUH SAĞLIĞI OLUMSUZ ETKİLENDİ
Ruh sağlığı alanına ilgi her zamankinden daha çok arttı. İzolasyon ve ekonomik belirsizlik nedeniyle artan depresyon, tükenmişlik ve kaygı rekor seviye ulaştı ve bu alanda aranan destekler çeşitlilik kazandı. İnsanların kendileriyle baş başa kalması kişisel gelişim ile ilgili alanların ön plana çıkmasına neden oldu. Ruh sağlığı alanında çalışan uzmanların online sürece hızla adapte olmaları da bu mesleklerin uzun süreli geçerli olacağını gösterdi.”

ARA ELEMAN OLMAK ARTIK DAHA CAZİP
Pandemi nedeniyle ‘Beş yıl sonra kim öle kim kala’ düşüncesi, uzun süreli eğitim hedefleri yerine ara eleman olmayı sağlayacak daha kısa eğitim programlarına  ilgiyi arttırdı. Bu noktada, çıraklık ve sertifika eğitimleri artık daha fazla tercih ediliyor.  Ankete katılanların yüzde 75-80’i gelecek kaygısı ve bir an evvel para kazanma isteği ile çevrimiçi eğitimlere yöneldiğini söylüyor.

BESLENME UZMANLARI VE KİŞİSEL ANTRENÖRLERE
İHTİYAÇ YÜKSELİYOR
ARTIK  vücut direncini arttırmak en önemli konulardan biri halini aldı. İşte bu nedenle, sağlıklı beslenmeye ve spora ilgili arttı. İzolasyon nedeniyle toplu sporlar yerine Kişisel antrenörlerle (personal trainner) çalışmak çok daha ön plana çıktı. Hem ruh sağlığını hem de fiziksel sağlığı korumak için yoga, pilates eğitmenlikleri gözde meslekler haline geldi.

MAAŞ BEKLENTİSİ ARTTI
ABD’de Arizona Eyalet Üniversitesi bin 500 öğrenci üzerinde bir araştırma yaptı. Araştırmada pandeminin öğrencilerin seçtikleri bölüm üzerinde nasıl bir etkisinin olduğu incelendi. Sonuç; artık öğrenciler bilim, teknoloji mühendislik ve matematik (STEM) gibi daha çok para kazanabileceklerini düşündükleri bölümleri istiyor.

2021’İN GÖZDE MESLEKLERİ
İş dünyasının sosyal ağı Linkedln 2021 yılı meslek seçiminde en çok tercih edilecek meslek gruplarını şöyle sıralıyor:

1. E-ticaret
2. Kredi ipotek uzmanlığı
3. Sağlık destek personeli
4. Dijital pazarlama uzmanlığı
5. Eğitim uzmanlığı
6. Dijital içerik uzmanlığı
7. Uzman mühendislik
8. Ruh sağlığı uzmanlığı
9. Veri bilim uzmanlığı
10. Yapay zekâ uygulayıcılığı

YENİ DÜZENİN ÖNEMLİ BECERİLERİ
Ekonomik danışmanlık şirketi Deloitte Access Economics tarafından hazırlanan bir raporda, 2030 yılına kadar tüm işlerin üçte ikisinin iletişim odaklı “yumuşak beceri” yoğun mesleklerden oluşacağı değerlendiriliyor. Meslekler değişirken mevcut becerilerin de evrilmesi kaçınılmaz. Peki yeni beceriler neler?

1-  Liderlik
Liderlik özelliği artık sadece yöneticilerde aranmıyor. İyi lider de başkalarını denetleyen ve yöneten kişi anlamına gelmiyor. Günümüzün liderlik anlayışı pandemi gibi zorlu zamanlarda, öz farkındalık ve sorumluluk üstlenmekten geçiyor.

2- Esneklik ve uyarlanabilirlik
Esnek ve uyarlanabilir olmak, herkesin sahip olması gereken özellikler. Çalışmada esneklik, açık bir zihniyete sahip olmak, baskı altında verimli çalışabilmek, yeni ve beklenmedik teslim tarihlerine uyum sağlamak, görevleri önceliklendirmek ve bazen ek sorumluluklar almayı gerektiriyor.

3- Kritik düşünce
Sahte haberler ve zıt veriler arasında gezinmenin günlük mücadeleye dahil olduğu bir çağda, bilinçli kararlar vermek için bilgileri nesnel olarak değerlendirirken net ve rasyonel düşünebilmek çok önem kazanıyor.

4- Teknoloji merakı
Açık iş pozisyonlarının yüzde 82’si dijital beceri gerektiriyor. Her sistemi veya platformu bilmek mümkün olmasa da, veri okuryazarlığı, bilgisayar programlama, büyük veri, bulut, yapay zeka (AI), blok zinciri ve daha fazlası hakkında sağlam bir çalışma bilgisi sergilemek, profilinizi en üst seviyeye çıkarmaya yardımcı olacaktır.

5-  İletişim ve duygusal zeka
İletişim ve sosyal zeka birbirini tamamlar. İyi bir duygusal zekaya sahip olmak, özellikle insanlar kendilerini huzursuz hissettiklerinde onların duygu ve davranışlarının farkında olmak anlamına gelir. Pandemiyle birlikte uzaktan çalışan insanlar olarak artık iletşim becerilerimizde empatiyi daha farklı bir seviyeye taşımak durumundayız.

SEKTÖRLERİ NELER BEKLİYOR?
Pandemi bir çok sektörü olumsuz etkiledi. Bu sektörlerin pandemi sonrasında varlıklarını farklılaşarak sürdürmesi bekleniyor.

Dünyadaki birçok endüstri pandemi salgınıyla beklenmedik bir darbe aldı. Bazıları satışların arttığını gördü ama diğerleri büyük bir düşüş yaşadı. Çok sayıda işletme kapanmak zorunda kaldı. Peki bu durum belirli sektörlerdeki meslekleri nasıl etkiledi. İngiltere merkezli yükseköğretim derecelendirme kuruluşu Quacquarelli Symonds (QS) günümüzün önemli meslek alanlarının dünü, bugünü ve geleceğini şöyle anlatıyor:

Perakende Sektörü

Pandemi etkisi: Perakende sektörü koronavirüsten ağır şekilde etkilendi ve çoğu mağaza kapanmak zorunda kaldı. Çevrimiçi alışverişteki artışa rağmen genel satışlarda büyük bir düşüş yaşandı. Perakende sektöründe genel büyüme yavaşlasa da sektör genel anlamda bu yıl yüzde 4,1 büyüdü. Ancak bu büyüme, geçmiş yıllara göre oldukça düşük. Sektörde çevrimiçi alışverişe büyük bir geçiş oldu.

Gelecek öngörüsü: Mağazalar yeniden açılmaya başladığına göre, genel umut perakendenin yavaş yavaş normale dönmeye başlayacağı yönünde. ABD’de perakende satışlarında, eyaletlerin ekonomilerini yeniden açmaya başlamasıyla Mayıs ayında yüzde 17,7 rekor bir artış yaşandı. Buna rağmen, perakende sektörü koronavirüsten önce zaten sorunlarla karşı karşıyaydı, bu nedenle geleceği şimdilik belirsiz görünüyor.

Turizm

Pandemi etkisi: COVID-19 turizmi durma noktasına getirdi. Bununla birlikte, aşılama ile birçok ülke sınırlarını yakında yeniden açmaya hazır olduğundan, turizm endüstrisi için bir umut ışığı var. Dünya turizm endüstrisinin 2020’nin başında 711 milyar dolar kazanacağı tahmin ediliyordu. Ancak şimdi bunun sadece 447 milyar dolar olacağı öngörülüyor.

Gelecek öngörüsü: Sektörün görünümü şu anda oldukça kasvetli olsa da, turizm sektörü kariyer açısından gelecekte de parlak sektörler arasında görülmüyor. Buna rağmen insanlar tekrar daha çok seyahat etmeye başladıkça turizmde bir artış yaşanacağı da ön görülüyor.  Birleşmiş Milletler Turizm Örgütü, 2030 yılına kadar dünya çapında yılda 1.8 milyar turist olacağını tahmin ediyor. Turizmdeki bu artış, tüm dünyada iş için birçok fırsat sunabilir.

Reklam, Medya ve Pazarlama

Pandemi etkisi: İnsanların evde kalması ve sadece temel ihtiyaçlarına yönelik  tüketim yapması nedeniyle, birçok ürün için talep eksikliği oluştu. Bu durum da reklam harcamalarında genel bir düşüşe yol açtı. Ayrıca spor müsabakaları, konserler gibi etkinliklerin iptal edilmesi de reklamlarda keskin bir düşüşe neden oldu. Sonuç olarak, birçok ticari yayıncı, finansman kaynaklarını reklamcılıktan aboneliklere ve içerik lisanslamasına kaydırmaya çalıştı. Pandemi başladığından bu yana mobil reklamın önemi arttı. Salgının başlangıcından bu yana (2020 Mart başı), masaüstü reklam harcamaları yüzde 25 düşerken mobil reklam harcamaları sadece yüzde 15 düştü.

Gelecek öngörüsü: Yakın gelecekte çevrimiçi çalışma sistemi öngörülüyor. Birçok firma için işe alınanlar evden dijital olarak çalışmaya başlayacak. Uzaktan çalışmanın birçok sektör için ‘yeni normal’ gibi göründüğüne dair düşünceler var. Bununla birlikte, uzun vadeli gelecek, reklamcılık ve pazarlama için çok belirsiz. Ajansların çok fazla projesi olup olmayacağı, harcamaları azaltıp azaltmayacağı veya kaç çalışana ihtiyaç duyacağı bilinmiyor. Genel tablo pandemi sonrası daha net görülecek.

Finans

Pandemi etkisi: Genel olarak mobil bankacılığa geçildi. Sosyal mesafe şartı yerine getirilerek çok az müşteriye şubelerde hizmet verilebildi. Finansal teknoloji firmaları yeni duruma çare olabilmek için ihtiyaçlara uygun ürünler geliştiriyor ve birçoğu hizmetlerini ücretsiz olarak sunuyor.

Gelecek öngörüsü: Finansın geleceği, çevrimiçi olacak gibi görünüyor. COVID-19, artık tüm departmanların evden çalıştığı çevrimiçi bankacılık dönüşümünü önemli ölçüde hızlandırdı. Uzun vadede, tüketicilerin çevrimiçi bankacılığa olan talebi artmaya devam ettikçe müşterilerin geleneksel banka şubesine olan ilgisi azalabilir.

5 MADDEDE DEĞİŞEN MESLEKLER

“Bugünkü öğrencilerin gelecekte sahip olacağı mesleklerin yüzde 65’ini bilmiyoruz. Ancak bildiğimiz bazı gerçekler var” diyen UiPath Avrupa Başkan Yardımcısı Tansu Yeğen 5 maddede geleceğin mesleklerini şöyle anlatıyor:

1- Veri madenciliği: Pandemi dijitalleşmeyi çok hızlandırdı. Şirketler artık verilere hangi hızda erişip erişemediğini sorgulamaya başladı çünkü hedef kitlenin ihtiyaçlarının iyi analiz edilmesi gerekiyor. Yıllardır konuşulan birebir pazarlamanın artık gerçekten yapılması gerekiyor. Dolayısıyla şirketler de altyapılarının buna uygun olup olmadığını sorguluyor. Artık bir sektörde iyi firma olabilmek için müşterilerin ihtiyaçları doğrultusunda ürün sunabilmek rekabetten daha önemli bir konu.  Bunu yapabilmek için de verilere sahip olmak ve verilerin doğru yorumlanması önem kazanıyor. Dolayısıyla pandeminin yükselttiği mesleklerden biri veri madenciliği oldu.

2- Yapay zeka: Yapay zekanın bu dönem için önemi çok büyük. Yapılan son araştırmalarda yapay zekanın 2030 yılına kadar tüm dünya ekonomisine 15.7 trilyon dolar civarında katkıda bulanacağı açıklandı. Bunun için de tüketimi artırmak amaçlı farklı pazarlama kampanyaları yapılacak. Yapay zekanın alt kırımları olan yapay öğrenme, derin öğrenme teknolojileri gibi alanların mühendislikten alt seviyeye kadar yarattığı bir istihdam var. Bu istihdam 2030 yılına doğru daha da çok olacak.

3- Otomasyon uzmanlığı: Salgın sürecinde en önemli konunun hız olduğu anlaşıldı. O yüzden şirketler müşteriye en çabuk şekilde ulaşmak için hızlanma peşinde. Dolayısıyla yok olacak iki meslek türünden bahsedebiliriz. Birincisi kas gücü gerektiren işler. İkincisi ise bilgisayarda kolayca yapılabilecek işler. Bu noktada robotlar işmizi elimizden alacak mı sorusundaki robotlar aslında fiziksel yapılar değil. Bizim işimizi elimizden alacak olanlar algoritmalar yani robot yazılımlar olacak. Bu algoritmalar da “süreç otomasyon uzmanlığı” gibi meslek gruplarını büyütecek.

4-Yazılım ve program uzmanlığı: Tüm bunlarla birlikte şirketlerde ciddi dijitalleşmeler oldu. Şirketler dijital kanallarda ne kadar satış yaptığını, dijital mecralarda ne kadar yer aldığını merak ediyor. Dolayısıyla dijital pazarlama ve dijital stratejiler konusundaki meslekler çok ciddi olarak öne çıkacak. Pandemide güvenlik açısından sıkıntılar yaşandı. Korsan saldırılar çok oldu. Dolayısıyla siber güvenlik açısından çalışacak mühendislere ihtiyaç var. Uzaktan hayatımızı sürdürebildiğimiz pandemi sürecinde bu yazılımları geliştirecek programlamacılara ihtiyaç olacak. Bütün cihazlarımızın birbiriyle konuşması önemli olacağı için nesnelerin interneti mühendisleri ve uzmanları da geleceğin meslekleri arasında yer alacak.

5- Kreatif alanda yaratıcılık: Hep analitikten ve mühendisliklerden bahsettik. Ancak kreatif zeka da bizim için çok önemli. Hayal kuran, bir şeyi iyileştirmek için düşünen, yeni projeler üreten, bunların prototiplerini kuran, arkadaşlarıyla konuşan, iletişimi görüşleri çok kuvvetli ve paylaşımcı zekalar da öne çıkacak. İnsanların robot ve algoritmalara karşı kreatif zekaya ihtiyacımız var. Bu alanlar önemli olsa da artık tek bir alanda uzmanlaşmış birine değil, her alanda bilgi sahibi olan insanlara ihtiyaç duyuyoruz. Kendi mesleği dışında diğer alanları bilen kişiler iş hayatında daha şanslı olacak.

Sebahat Başusta (Bilfen Liseleri Rehberlik Bölüm Başkanı):

GELECEĞİN MESLEKLERİ GÜNÜMÜZÜN MESLEĞİ OLDU

Son yıllarda geleceğin işleri ile ilgili öngörülere baktığımızda yapay zekâ alanına yönelik olanlar, veri mühendisliği, veri madenciliği, dijital içerik üretimi gibi meslekleri görüyorduk.  Tabii ki yapay zekâ gelecekte çok daha fazla alanda kullanılacak. Bu yaşadığımız dönemi tam da bir kırılma noktasını olarak ifade edebiliriz. Pandemi süreci bize artık bazı alanların geçmişe ait olduğunu gösterdi.

MESLEK SEÇİMİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER
Meslek seçiminde birçok faktör verilecek kararı etkileyebiliyor. Ekonomi, itibar, aile ve çevrenin beklentileri, siyasi oluşumlar gibi çevresel etmenler bunların başında geliyor. Pandemi dönemi hayatımıza evden çalışma, çevrimiçi ortamların eğitimden ticarete pek çok alanda kullanılması gibi yenilikler getirirken sağlık sektörünün ve bilim dünyasının da itibarını arttırdı.

Pandemi etkileri geçen yıl olduğu gibi bu yıl da tercih döneminde devam edecek gibi görünüyor. Mesela sağlık her zaman geçerliliğini koruyacak meslek alanı olarak öne çıkıyor.

TEMEL BİLİMLERE İLGİ ARTIYOR
Bu dönemde yaşanan zorluklar bazılarını tıp seçiminden vazgeçirse de bazı öğrencileri de bu mesleği seçmek için teşvik etti. Son yıllarda zaten artış gösteren bilgisayar ve yazılım mühendisliği ile birlikte fizik, kimya, moleküler biyoloji ve genetik bölümlerine de ilgi devam edecektir. Özellikle aşı çalışmaları ile bilim insanlarının göz önünde olması bu artışı daha da etkileyecektir.

Ruh ve toplum sağlığı uzmanlarına ilginin artması ilgili bölümlere talebi artırırken, kripto paraların yükselişi ve ekonominin hayata etkileri de ekonomi bilimine yönelişe neden olacaktır.

Dijital içerik üretimi, e-ticaret, eğitim programlarındaki değişimler de yine tasarımcı, iletişimci ihtiyacını doğuracağından bu bölümler de ilgi görecektir.