Özvar: Bu sistem öğrenciler arası rekabeti getirecek

Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından düzenlenen ‘Doktora Öğretiminin İyileştirilmesi Çalıştayı’ başladı. Hacettepe Üniversitesi Tunçalp Özgen Kongre ve Kültür Merkezi’nde düzenlenen çalıştaya 50 üniversitenin farklı alanlarından lisansüstü eğitiminden sorumlu enstitü yetkilileri, doktora öğrencileri, öğretim üyeleri ve araştırma görevlileri katıldı. ‘Doktora Program Açma ve Öğrenci Kabulü’, ‘Öğretim Süreçleri, Danışmanlık, İdari Süreçler’ ve ‘Araştırma ve Tez Süreci’ temalı çalıştay 3 oturumda düzenleniyor.

Açılış konuşmasında çalıştayın, doktora öğretiminin mevcut durumunun iyileştirilmesine yönelik gerekli adımların atılması için bir fırsat olduğunu dile getiren YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar, Tez Yazım Rehberi hazırlığı yapıldığını ve doktora öğrencileri için bir tarama çalışması yapılacağını duyurdu.  Üniversite sınavında barajların kaldırılmasıyla ilgili soruları da yanıtlayan Özvar şöyle konuştu:

BARAJIN KALDIRILMASI ‘SINAVSIZ�ÜNİVERSİTE’ DEMEK DEĞİL
“Bu sistem aslında tercih yapabilen öğrenciler arasında rekabeti getirecek. Rekabet kontenjanlara daha fazla talebin olması anlamına gelir. Daha fazla talebin olması demek kontenjanlara daha fazla ilgilin olması demektir. Bu da gerek puanların belki yukarı doğru meyil etmesine ve dolmasına yardımcı olacak. Bu uygulamayla kalitenin düşeceğini liyakatin azalacağını söylemek makul bir eleştiri değil. Bu puan üstünlüğüne dayanan bir düzenleme. Dolayısıyla en yüksek puanı alabilen öğrenciler programlara yerleşebilecektir. Puanları tutmayanların kayıt yapma ve yerleşme hakkı olmayacak.

YÖK, ‘TEZ YAZIM REHBERİ’ HAZIRLIYOR
Uluslararası kabul görmüş akademik yazım stillerini dikkate alan ve yine alan farklılıklarını gözeten, tez yazanlara yardımcı olacak bir rehber ihtiyacı söz konusu. Bu kapsamda, ‘YÖK Tez Yazım Rehberi’nin hazırlığı içerisindeyiz. Böyle bir doküman, üniversitelere sadece rehberlik etmesi amacıyla ve esnek bir öneri seti olarak hazırlanacak. Bir tezin başlığından başlayıp kaynakçasına kadar tüm hususlara ilişkin bir çerçeve kılavuz hazırlayacağız. Böyle bir rehber, akademik yazma derslerine de kaynaklık teşkil edebilecek.

YENİ DOKTORA MEZUNLARI DETAYLI ARAŞTIRILACAK
Bu yıldan itibaren yükseköğretim kurumlarımızın tamamını kapsayacak şekilde tüm doktora mezunlarımıza yönelik kapsamlı bir tarama çalışması yapacağız. Yeni mezunlara yönelik yapılacak bu çalışmada doktora mezunlarımızın öğrenim geçmişi, tecrübe ve görüşleri ile mezuniyet sonrası gelecek planları hakkında sistematik bilgi toplanacak. Toplanacak bu bilgiler, Türkiye’deki doktora mezunları hakkında eğilimleri takip etmemize yardımcı olacak ve doktora düzeyindeki öğretimin ve programların kalitesini artırmak üzere kullanılacak. Böylece, YÖK olarak politika geliştirirken sahadaki toplanan güncel ve sistematik verileri izleyeceğiz. Bu çalışmaya başladığımızın müjdesini buradan sizlerle paylaşmak isterim.

SORUNLARI YOK SAYMIYORUZ
Türkiye yükseköğretim sisteminin en stratejik meselelerinden biri, doktora öğretiminin kapasitesini ve niteliğini artırmak. Sorunları yok saymayı değil, sorunların çözümü için çabalamayı anlamlı görüyoruz. Türkiye’de yükseköğretimde başta kalite olmak üzere hiçbir meselenin göz ardı edilmesine müsaade edemeyiz. İşte bu anlayışla, müfredattan sınavlara bilimsel çalışma usullerinden tez izleme jürilerine, yazım kurallarından mülakatlara dek bir bütün olarak doktora öğretimine daha yüksek nitelik kazandırmak üzere bu toplantıyı gerçekleştiriyoruz. Türkiye’nin aynı anda hem yükseköğretim sisteminin ihtiyaç duyduğu doktoralı insan kaynağını nitelikli bir şekilde yetiştirmesi hem de diğer tüm sektörlerin ihtiyaçlarını dikkate alarak doktora programlarını geliştirmesi gerekli. Bu konuda atılması gerekli adımları ivedilikle bugün atmak zorundayız.

OECD ORTALAMALARININ GERİSİNDEYİZ
OECD raporları ve Türkiye yükseköğretim sistemi üzerine yapılan ulusal ve uluslararası çalışmalarda ciddiyetle vurgulandığı üzere, üniversitelerimizde öğretim elemanı başına düşen öğrenci sayıları OECD ortalamalarının çok gerisinde. Daha net ifade edecek olursak, Türkiye’nin nitelikli öğretim elemanı açığı hala devam ediyor.  Türkiye’nin kendi ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleri bakımından ihtiyaç duyduğu nicelik ve nitelikte öğretim elemanı sağlaması için doktora öğretiminin mevcut halinin iyileştirilmesi zorunlu. Türkiye’de yıllık doktora mezun sayısı 8 bine yaklaşırken, Fransa’da bu sayı 13 bin, Japonya’da 16 bin, Almanya’da 29 bin, Birleşik Krallık’ta 29 bin, Amerika Birleşik Devletleri’nde ise 74 bin.

ÖZVAR’DAN HOLLANDA ÖRNEĞİ
Mukayese etmek bakımından Hollanda’yı ele almak isterim. Hollanda 2000-2020 yılları arasında 33 bin 673 kadın ve 43 bin 575 erkek olmak üzere toplam 77 bin 248 doktora mezun verdi. 2020 yılında nüfusu 17 milyon 407 bin 585 olan Hollanda, 20 yıl içinde nüfusunun binde 5’ini doktoralı yaptı. 2020 yılı itibariyle bu ülkenin 25-34 yaş grubunun ise binde 4,46’sı doktoralıdır. Ülkemizde ise 2000-2021 yılları arasında 49 bin 715 erkek 39 bin 901 kadın olmak üzere toplam 89 bin 616 doktora öğrencisi mezun etmiş bulunuyoruz. 20 yıl içinde kümülatif doktora mezunlarımızı nüfusa oranladığımızda toplam nüfusun sadece on binde 1’i kadar mezun ettiğimizi anlıyoruz.

Türkiye’nin 2020 yılı itibarıyla nüfus piramidinin 25-34 yaş grubunda 12 milyon 689 bin 848 gencimiz bulunuyor. Bu yaş grubuna 2020 yılı doktora mezunlarını oranladığımızda ise o yılda on binde 6 doktora mezunumuz olduğu anlaşılıyor. Almanya’da ise sayısı 10 milyon 146 bin 277 olan ilgili yaş grubuna düşen doktora mezunu sayısı yaklaşık binde 3.

TIP ÖĞRENCİLERİ TEMEL BİLİM ALANLARINDA DOKTORA YAPABİLECEK
Geçen hafta Resmi Gazete’de yayınlanan ‘Tıp-Bilim Doktorası Bütünleşik Programı Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği’ sayesinde, artık Türkiye’deki başarılı bir tıp fakültesi öğrencisi, bir taraftan tıp fakültesini okurken diğer taraftan temel bilim alanları başta olmak üzere bir bilim alanında doktora yapabilecek. Programı bitiren tıp fakültesi mezunlarının iyi bir hekim olması yanı sıra bilime uluslararası düzeyde katkı sağlayacak başarılı bir bilim insanı olmalarını hedefliyoruz. Başarılı tıp fakültesi öğrencilerimizin daha öğrencilikleri devam ederken aynı zamanda iyi bir bilim insanı olmak için gereken araştırma ve geliştirme becerilerini kazanmalarını önemsiyoruz. Bahsi geçen yönetmelik nitelikli insan kaynağını teşvik etmek amacıyla yapacağımız düzenlemelerden sadece bir tanesi. Benzer programları zamanla tanıtmak ve ilerleyen süreçte daha da geniş kapsamlı ve esnek bir şekilde sunmak en büyük hedefimiz.”