Özetleme tekniği nedir ve nasıl yapılır? Özetleme tekniği örnekleri
Güncelleme Tarihi:
Modern insanın zamanı esasında en kıymetli varlığıdır. Çağdaş yaşam son derece hızlı ve streslidir. İş hayatında olduğu gibi özel yaşamda da zamanı iyi yönetmek gerekir. Anne annelerin yaptığı gibi saatlerce mutfakta börek açamayan modern insan yine saatlerce ve keyifle kitap da okuyamamaktadır. Bu nedenle hem işte hem özel yaşamda "hızlı okuma teknikleri" geliştirilmektedir. Okuduğunu hızlıca kavramak ve öğrenmek için de "özetleme teknikleri" uygulanmaktadır. İşte son zamanlarda sıklıkla karşılaşılan özetleme tekniği nedir, nasıl yapılır, özetleme tekniği örnekleri ve konu hakkında çok daha fazlasını sizler için derledik.
Bir metnin, bir kitabın ya da bir yazının kısa ve anlamlı özetini çıkarmak aslında çok önemli ve profesyonelce yapılması gereken bir işlemdir.
Özetleme Tekniği Nedir ve Nasıl Yapılır?
Özetleme kavramı hemen öğrencileri akla getirir. Özetlemek, genellikle öğrencilerin ders çalışırken ve sınavlara hazırlanırken uyguladıkları bir yöntem olarak karşımıza çıkar. Fakat "özetlemek ya da özet çıkarmak" aslında her alanda bilinmesi gereken bir metot olmaktadır.
Özetlemek sözcüğüne yakından bakıldığında; bu sözcüğün "öz" kökünden geldiği görülür. Öz, yani özlü yazı veya yazının en öz hali akla gelir. Gerçekten de "özet" sözcüğü; "Bir yazı ya da sözün manasını daha öz ve de kısa bir biçimde veren yazı, söz, fezleke, hülasa" olarak anlaşılır.
Okul hayatına başladıktan sonra her insanın karşısına çıkan "özet çıkarmak veya özetlemek" eylemi pek tanıdık gelse de tam manası ile nedir ve nasıl özetleme yapılır konusu hep merak konusudur. Çünkü bir kitap veya metni özetlemek ciddi bir iştir.
Özetlemek; esasında beynin analiz ve sentez yeteneğini ortaya koyan, analiz ve sentez yeteneğini kullanmayı zorunlu kılan bir eylemdir. Diğer yandan özetleme tekniğini uygulayabilmek için bazı kurallara da riayet etmek gerekir. Özetleme tekniği ile ilgili bazı temel meseleler şöyledir:
Unutmayın; özetleme tekniğinin amacı bir metnin en öz halini anlamı bozulmadan aktarmayı gerekli kılar.
Özetler; kısa, anlaşılır ve özlü olmalıdır.
Özet tekniğinde; özeti çıkarılacak metnin ya da eserin özelliğine göre dikkat edilecek bazı özel durumlar olabilir. Fakat genellikle; özetleme tekniğinin esasları tüm özetleme işlerinde uygulanabilir niteliktedir.
Özetlemede sizin müdahalenizin hiçbir izi bulunmamalıdır.
Özetleme Tekniği Örnekleri
Başarılı bir özet çıkarmak için en başta metnin iyice okunması ve anlaşılması gerekir. Unutulmamalıdır ki; özetleme tekniği ile amaçlanan her ne kadar yazının "öz ve kısa" halini elde etmek olsa da orijinal metnin amaç ve hedefinin de asla saptırılmaması ve değiştirilmemesi gerekir. Özetleme tekniğini aşama aşama şu şekilde anlatmak yararlı olacaktır:
Metnin, kavranacak biçimde okunması: Burada sadece sözcükleri okuyup geçmek anlaşılmamalıdır. Metnin mesajı ve anlatmak istediği kavranmalıdır. Aksi halde başarılı bir özet çıkarmak olanaksızdır.
Önemli noktaların kayıt edilmesi: Her bir metnin çok mühim ve can alıcı noktaları, mesajları vardır. Özet tekniğinin amacı da tam olarak bu can alıcı hususların gözden kaçmadan, özetlerde yer almasının sağlanmasıdır. Bu sebeple asıl metin okunurken bunların bir yere not edilmesi ya da altının çizilmesi gibi yöntemlerle kayıt edilmesi gerekir.
Özet için taslak oluşturulması: Bu yöntem son derece yararlı olacaktır. Özetleme yaparken, bunun boyutu, kapsamı, içeriği, bölümleri bu taslakta yer alacaktır. Bu taslak sayesinde çıkarılan özetin de kontrol edilmesi kolaylıkla mümkün olacaktır.
Bölümler oluşturulması: Özetlenecek metnin giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin tasarlanması aşamasıdır.
Tutarlılığın kontrol edilmesi: Özetlenen metnin ve özetin karşılaştırılması aşamasıdır. Kişisel yorumlar katılmamış, esas metin baştan yazılmamış olmalı ve özetlenen metinde varsa eksiklikler giderilmelidir.