Otizmliler haklarından yararlanabiliyor mu?

Özel Çocuklar Eğitim ve Dayanışma Derneği (ÖÇED) tarafından gerçekleştirilen 126 otizmli ile, 110 tipik gelişimli birey ebeveyninin katıldığı ‘Otizmli Bireylere Yönelik Ayrımcılığa Dair Ön Araştırması’ sonuçları açıklandı. Buna göre, otizmli çocuğu bulunan ebeveynlerin yüzde 61’i çocuklarının kaydını yaptığı okul yöneticileriyle sorun yaşıyor; yüzde 77’si de çocuklarıyla ilgili ayrımcılığa ya da nefrete maruz kaldığını söylüyor. Otizmli birey ailelerinin yüzde 51’i ise en az bir kez apartmanda ya da mahallerinde kendilerine yönelik hakaret veya küçümseme gibi ifadeler kullanıldığını belirtiyor.

ÖÇED başkanı Parin Yakupyan “Bir sohbette tipik gelişim gösteren çocuğu olan bir aileye çıkan sonuçlardan bahsettiğimizde bu devirde bu sonuçlara ihtimal vermekte zorlanıyor. Belki de bizim ajitasyon yaptığımıza dair bir bakış açısıyla dinliyor” dedi.  “Aileler kendilerine tanınan hakları kullanamıyorlar. Kullansalar da sorun yaşıyorlar. Sınıflarda istenmediklerine dair sözlere, hareketlere ve bakışlara maruz kalıyorlar. Bir düşünün en temel haklarımız olan barınma, eğitim ve sağlık alanında sürekli sorunlarla karşı karşıya kalıyoruz. Sürekli sorunlarla sınanan insanlar sizce kendilerine verilen hakları kullanmaya cesaret edebilirler mi?” diyen Yakupyan bugün çocuğu otizmli olduğu halde rapor almaktan kaçınan pek çok ailenin dışlanma korkusu duyduğunu kaydetti. 

“Nice bireyin kendilerine sunulan pozitif hakları kullanamayarak akranlarından ne kadar geride kaldığını, bağımsız yaşam becerilerine ne kadar geç ulaştığını ya da dört duvara mahkûm olduğunu düşündünüz mü? Bu araştırmanın sonuçları benim dışarıdan baktığım veriler değil. Oturdukları apartmanın kapısına dayanılan, ‘Madem böyle bir çocuğunuz var, köye gidin. Dağ başında yaşayın’ sözlerini işiten kader arkadaşım ve dostlarım oldu ne yazık ki” dedi.

Araştırma yer alan sonuçlar:
- Otizmli birey ailelerinin hastane, banka ya da postane gibi alanlarda kanuni olarak öncelik hakkı bulunmasına rağmen sadece yüzde 36’sı bu hakkı kullanabildiğini belirtiyor.
- Otizmli birey ailelerinin tipik gelişimli çocuğu olan ebeveynlere kıyasla, çocukların okula kaydında yaşadığı sorunların anlamlı düzeyde yüksek olduğu saptandı. Otizmli çocuğu bulunan ebeveynlerin yüzde 61’i çocuklarının kaydını yaparken okul yöneticileriyle sorun yaşıyor.
- Tipik gelişimli çocuğu olanlar ile otizmli çocuğu olan ebeveynler, “Çocuğunuzla ilgili, ayrımcılığa ya da nefrete maruz kaldığınız bir olay yaşadınız mı?’ sorusuna kayda değer bir farkla yanıtladı. Tipik gelişen birey ebeveynlerinin yüzde 20’si  böyle bir olay yaşadığını söylerken, otizmli birey ebeveynlerinde bu oran yüzde 77.
- Otizmli birey ailelerinin yüzde 51’i en az bir kez apartmanda ya da mahallerinde  kendilerine ya da çocuklarına hakaret ya da küçümseme gibi ifadeler kullanıldığını belirtti.
- Otizmli birey ailelerinin yüzde 77’si en az bir kez çocuklarının park ya da alışveriş merkezi gibi herkese açık bir alanda istenmediğini düşünüyor.
- “Apartmanda ya da mahallenizde komşularınız sizden rahatsız olduğunu dile getirdiler mi?” sorusuna otizmli birey ebeveynlerinin yüzde 49’u komşularının onlardan rahatsızlık olduklarını belirttiğini söylüyor.
- “Sınıfta çocuğunuzun istenmediğini düşüneceğiniz bir olay yaşadınız mı?” sorusuna otizmli birey ebeveynlerinin yüzde 72’si yaşadıklarını belirtiyor.
- “Sosyal medya paylaşımlarınızda özel gereksinimli birey annesi olarak hiç olumsuz bir deneyim yaşadınız mı?” sorusuna otizmli birey ailelerinin yüzde 25’i evet dedi. Kıyaslandığında, tipik gelişimli çocuk ailelerinden beş kat daha fazla olumsuz deneyim yaşadıkları görülüyor.