Otizm nasıl fark edilir?

Otizm, çocuğun çevresiyle yeterli sosyal ilişkiler kuramaması, dil-iletişim alanında belirgin gelişimsel sorunlar göstermesi ve takıntılı davranış biçimlerine sahip olmasıyla tanımlanır.

OTİZMİN NEDENİ NEDİR?
Otizmin nedeni günümüzde hala bilinmiyor. Ancak genetik, çevresel ve ailesel etkenlerin etkili olduğu düşünülüyor. Otizmin başlıca belirtileri şöyle sıralanabilir:

- Başkalarıyla göz teması kurmamak,
- İsmi söylendiğinde bakmamak,
- Çocuğunuzun parmağıyla istediği şeyi gösterememesi,
- Dönen nesnelere karşı aşırı ilgi duymak,
- Sallanmak, çırpınmak, parmak ucunda yürümek gibi hareketlere sahip olmak,
- Yaşıtlarının oyunlarına ilgi duymama,
- Takıntılı davranışlar sergileme,
- Konuşmada gerilik. 

Belirtilerden bir ya da birkaçı gözlemleniyorsa hemen bir çocuk ergen psikiyatristine başvurulmalı.

TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ? EĞİTİM NEDEN ÖNEMLİ?
Din, dil, ırk, sosyal statü ayırt etmeyen otizmin, günümüzde bilinen tek tedavisi, tek ilacı var o da; erken tanıyla yoğun ve sürekli özel eğitim. Erken tanı ve doğru bir eğitim yöntemiyle yoğun olarak eğitim alan çocukların yaklaşık yüzde 50’sinde otizmin belirtileri kontrol altına alınabiliyor, gelişim sağlanabiliyor, büyük ilerleme kaydediliyor ve hatta bazı otizmli çocukların ergenlik yaşına geldiklerinde diğer arkadaşlarından farkı kalmayabiliyor. Dolayısıyla bizim için burada en önemli nokta, olabildiğince erken dönemde (18 ay civarı) tanı koyabilmek ve haftada en az 30 saati bulan yoğun bir eğitim almalarını sağlamaktır. Özellikle 3-5 yaş arasında bu yoğun eğitim çok kıymetli.

ALINAN EĞİTİM YAŞAM KALİTELERİNİ ETKİLİYOR
Eğitim, otizmin bugün bilinen tek tedavisi. 2006’da Tohum Otizm Vakfı olarak bir okul kurduk. Okulumuzun açılma sebebiyle ilgili yetkililere gittiğimiz zaman otizmli çocuklara eğitimle bir yere varılamaz inancı vardı. Bu sebeple derecesi ne olursa olsun otizmli çocuklarımızın eğitimle nasıl ilerleyebileceğini ispat etmek için bir model okul kurmaya karar verdik. Bugün çocuklarımızın 11 yıllık video kayıtlarıyla gelişimlerini herkese gösterebiliyoruz. Burada amaç ülkeye otizmli çocuklar eğitilirse bağımsız birer birey haline gelebilir ve topluma katkı sağlayabileceklerini gösterir hale getirmek. Çok güzel sonuçlar aldık. Bugün üniversiteye giden, iş hayatına katılan öğrencilerimiz var. Amacımız bu modelin devlet tarafından tüm Türkiye’de yaygınlaştırılması.

DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE OTİZM ORANLARI
Dünyada otizmin görülme sıklığı 59’da bir. Dolayısıyla, ülkemizde de her 59 çocuktan birinin otizmden etkilendiği düşünülüyor. Ayrıca, otizmin erkek çocuklarındaki yaygınlığı, kızlardan beş kat fazla. Otizmin görülme sıklığı günümüzde çok büyük bir hızla artıyor. 1985 yılında her 2 bin 500 çocuktan birine konan otizm tanısı, 2001 yılında 250; 2013 yılında ise 88 çocuktan birine denk gelirken, günümüzde doğan her 59 çocuktan biri otizmli olarak dünyaya geliyor. Dünyada her 20 dakika da bir çocuk, otizm tanısı alıyor. Ülkemizde, 0-19 yaş grubu arasında yer alan 434 bin 10 otizmli çocuk ve gencin 30 bin 50’si okullaşabilmiş ve eğitime ulaşabildi. Nüfusa projeksiyon yaptığımızda ülkemizde yaklaşık 1 milyon 387 bin 580 otizmli birey olduğu ve bu durumdan etkilenen 5 milyon 550 bin 320 aile ferdi bulunduğu tahmin ediliyor.

FARKLILIK GÖRÜLDÜĞÜ ANDA YARDIM ALINMALI
Ailelere çocuklarında gelişimsel bir farklılık gördükleri anda profesyonel yardım almalarını öneriyoruz. Otizmin belirtileri en erken yaşamın ilk altı ayında fark edilebilir. Yukarıda saydığım belirtilerden bir ya da birkaçını çocuklarında gözlemleyin aileler, bunları  görmezden gelmesin, hemen bir çocuk psikiyatristine başvursun. Teşhis aldıktan sonraki süreçle ilgili en önemli önerimiz otizmin yaşam boyu devam eden bir süreç olduğunu daima hatırlamaları. Otizmin tek tedavisinin sürekli, yoğun ve özel eğitim olduğu unutmamalı. Alternatif yöntemlere başvurmak yerine çocuklarımızı özel eğitimle iyileştirmenin yollarını aramak, umut ettiğimiz gelecekleri için en doğru karar olacaktır.

BETÜL SENCER ÖZER KİMDİR?
Betül Sencer Özer, 1975 yılında Kayseri’de doğudu. Çocukluğu ve gençli Ankara’da geçti. Ankara Kurtuluş İlkokulu, Ortaokulu ve Lisesi’nden sonra Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden 1998 yılında mezun oldu. Yüksek lisans dereceseni Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Ekonomik ve Sosyal Demografi Ana Bilim Dalı’ndan alan Özer, tezini ise Türkiye’de ulusal günlük gazetelerde 2001–2005 yılları arasında yayınlanan aile planlaması haberlerinin içerik analizi konusunda hazırladı.