Örtülü özne nedir ve nasıl bulunur? Örtülü özne örnekleri ile konu anlatımı

Özne; cümlede geçen işi yapan kişidir. En temel ögedir. Cümle içerisinde olmazsa olmazdır.

 Özne Nedir ve Nasıl Bulunur?

 Özne; cümle ögelerinden biridir. Cümlede olan işi yapanı ifade etmektedir. Özne aynı zamanda en temel ögedir. Cümlede olan yargıyı özne gerçekleştirmektedir. Bir cümle içerisinde özne ve yüklem olmaz ise cümle kurulamamaktadır.

 Özneyi bulabilmek için ilk önce yüklemin bulunması gerekmektedir. Yüklem bulunduktan sonra yükleme bazı sorular sorularak özne bulunabilmektedir. Özneyi bulabilmek için yükleme “ne” ve “kim” sorularının sorulması yeterlidir. Verilen cevap cümlenin öznesidir. Bu sorulacak olan sorular ile bir cümlenin çok kolay bir şekilde öznesini bulabilmek mümkündür.

 Özne bir cümle içerisinde hal ekleri almaz. Hal eki aldığı zaman tümleç veya nesne olmaktadır. Özne iyelik eki ve çoğul ekleri alabilmektedir. Bu ekler ile öznenin görevi değişmez.

 Örnek olarak;

Ahmet çamaşırları topladı.

Bu cümlede “topladı” kelimesi cümlenin yüklemidir. Yükleme yani “topladı” kelimesine “kim topladı?” sorunu yönelttiğimiz zaman “Ahmet” cevabını almaktayız. Aldığımız bu “Ahmet” cevabı cümlenin öznesidir.

Ev çok hızlı bir şekilde temizlendi.

Bu cümlede “temizlendi” kelimesi cümlenin yüklemidir. “Temizlendi” kelimesine “ne temizlendi” sorusu yönelttiğimiz zaman “ev” cevabını almaktayız. Aldığımız bu “ev” kelimesi cümlemizin öznesidir.

 Özne Çeşitleri Nelerdir?

 Özne cümlenin temel ögesidir. Cümle içerisinde bulunan özneyi bulduktan sonra öznenin çeşidine de bakılması gerekmektedir. Bir öznenin çeşidini anlayabilmek için ilk önce özenin bulunması gerekmektedir. Özne bulunduktan sona öznenin çeşidine bakılabilir.

 Özne çeşitleri dörde ayrılmaktadır:

 Gerçek özne, Sözde özne, Gizli özne, Örtülü özne,

 Örtülü Özne Nedir?

 Örtülü özne; cümlede eylemi gerçekleştirenin bulunmasına rağmen aldığı bazı ekler ile cümlede gerçek özne değil zarf tümleci olarak görev üstlenmektedir. Bu örtülü özneler yalnızca edilgen çatılı cümlelerde bulunmaktadır.

 Cümlelerde gerçek özenin yüzünden, nedeni ile, etkisi ile, tarafından sözcükleri ve -ce, -ca gibi ekleri ile belirtilen bölüme örtülü özne denilmektedir. Gerçek öznenin çeşitli ve sözcükler ile gizlenmesi halinde örtülü özne oluşmaktadır. Aynı zamanda örtülü öznenin olduğu bir cümlede sözde öznede bulunmaktadır.

 Bir cümlenin örtülü özne olabilmesi için iki şartın sağlanması gerekmektedir. Bu şartlardan ilki; cümlenin yüklemi mutlaka edilgen olmalıdır. Bu şartlardan ikincisi ise; cümle içerisinde etkisi ile, tarafından, nedeni ile, yüzünden gibi veya -ce, -ca eklerinin olması gerekmektedir. Yüklemin edilgen olması tek başına yeterli değildir. Bunun sebebi bazı edilgen cümlelerde nesne özne olabilmektedir.

 Örtülü Özne Nasıl Bulunur?

 Bir cümle içerisinde örtülü öznenin olması o cümleyi edilgen yapmaktadır. Yüklemi edilgen çatılı cümleler de örtülü özne bulunmaktadır. Örtülü öznenin kullanılabilmesi için mutlaka cümlenin edilgen çatılı olması gerekmektedir. Edilgen çatılı cümlelerde eylemi yapan kişi gizlenmiş demektir.

 Bir cümlede örtülü özneyi bulabilmek için; tarafından, nedeni ile, yüzünden, etkisi ile kelimelerine bakılması gerekmektedir. Aynı zamanda -ce, -ca eklerinin de olması gerekmektedir. Örtülü bir öznenin olduğu cümlede örtülü özne çok belirgindir. Cümlenin yüklemi edilgendir.

 Örtülü Özne Örnekleri Nelerdir?

 Örtülü özne örneklerine bakacak olursak;

Sokağa çıkma yasağı devlet tarafından verildi.

Kar nedeni ile okullar tatil oldu.

Havaların ısınması ile insanlar tatile çıktı.

Yağmur nedeni ile vapurlar iptal edildi.

İzmir’e gelmeye ailece karar vermişlerdi.