Olumsuzluk eki nedir, türemiş yapar mı ve yapım eki midir? Olumsuzluk eki örnekleri ile konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Çağımızda iletişimin formu çok değişiklik gösterip çeşitlenmiş olsa bile değişmeyen kural konuşulan dili iyi bilmektedir. Doğru, etkili ve başarılı bir iletişin ancak dilin iyi bilinmesi ve kullanılması ile mümkün olabilir. Türkçeyi iyi bilen kişi dili de doğru konuşabilecektir. Türk dilinin pek çok önemli ayrıntısı bulunmaktadır. En fazla merak edilen konuların başında da "olumsuz cümlelerin" nasıl kurulduğudur. İşte Türkçede olumsuzluk eki, olumsuzluk eki nedir, olumsuzluk eki türemiş yapar mı, olumsuzluk eki yapım eki midir, olumsuzluk eki örnekleri ve konu hakkında çok daha geniş bilgileri sizler için hazırladık.
Türkçede bir cümlenin olumsuz mana kazanması için getirilen eke "olumsuzluk eki" adı verilmektedir.
Olumsuzluk Eki Nedir?
Genel olarak cümleler iki başlık atında incelenir. Olumlu cümleler ve olumsuz cümleler. Türkçede bir cümleye olumsuz anlam kazandırabilmek için de yapım eki kullanılır. Türkçede olumsuzluk eki "-me"dir.
Olumsuzluk eki -me, bazı durumlarda "-ma"ya dönüşür. Bu durumlar ise olumsuzluk ekinin getirileceği önceki hecede kalın bir ünlü bulunması halidir. Yani kalın bir ünlü varsa önceki hece olumsuzluk eki olan "-me" eki "-ma" olarak kullanılır. Örnek cümleler ile anlatmak gerekirse:
Öğrenci hasta olduğu için okula gelmedi. (-me)
Cumhurbaşkanı rahatsızlığı sebebiyle 30 Ağustos Zafer bayramı kutlamalarına katılmadı. (-ma)
Bebek mamasını yemedi. (-me)
Kanser hastası yoğun ağrıları nedeniyle gece uyumadı. (-ma)
Anneannem bu yeni daireyi beğenmedi. (-me)
Olumsuzluk Eki Türemiş Yapar mı Ve Yapım Eki midir?
Türkçe'de olumsuz bir durumu anlatmak için kurulan olumsuz cümleler olumsuzluk eki olan "-me" eki kullanılarak yapılır. Olumsuzluk eki bir yapım ekidir.
Olumsuzluk Eki Örnekleri İle Konu Anlatımı
Türk dilinde olumsuzluk yapıları sadece "-me" ekinden ibaret değildir. Başkaca olumsuzluk yapıları da vardır. En çok kullanılan "değil" ile yapılan olumsuz cümlelerdir. Bunlar isim cümleleri olup fiil cümlelerinden farklı biçimde olumsuzluk eki alırlar, yani "değil" ile olumsuz cümle yapılırlar. Bir başka örnek "-ne -ne" kalıbı ile yapılan olumsuz cümlelerdir. Bunları bazı örneklerle açıklamak gerekirse:
Arda o kadar da aç değil.
Hava pek de güneşli değil.
Bu sezon kıyafetler çok da ucuz değil.
Annesi evde değil.
O kadar moralim bozuk ki ne yemek yiyesim ne de dışarı çıkıp gezesim var.
Evde ne ekmek ne de su var.
Damat ne kayınbabaya ne de eşine yaranamadı.
Bir başka olumsuzluk yapma hali de "-siz, suz, sız, süz" ekleri kullanılarak yapılan cümlelerdir. Bir şeyin var olmadığını anlatan cümlelerde ve sıfat yaparak kullanılır. Örnekler açıklamak gerekirse:
Son derece bilgisiz bir insan olduğu ortaya çıkmıştı.
Babası da şehit olan çocuk hem anasız hem babasız kaldı.
Bu hastalık kadını çok halsiz yaptı.
Sınavı kazanamaması onu çok mutsuz etti.
Çok varlıklı ve fakat bir o kadar da görgüsüz bir aile oldukları anlaşıldı.
Olumsuzluk eki olan "-me" eki ile ilgili bazı bilgiler ve örnek cümleleri şu şekilde açıklamak olanaklıdır.
Olumsuzluk eki "-me" cümleye olumsuz anlam kazandırır. ( Gece boyunca hiç dans etmedi.)
Olumsuzluk eki alan sözcükteki hecede eğer kalın bir ünlü varsa ek "-ma" olarak kullanılır. ( Bu geç saatte okulda hiç öğrenci kalmadı.
Olumsuzluk eki "şimdiki zaman eki" olan "-yor"dan önce geliyorsa bu defa olumsuzluk ek şekil değişikliğine uğrar ve dar ünlülerden birini alır. ( Yeni komşular çok görgüsüz.)
Olumsuzluk ekini anlamak veya bulmak ise şu şekilde olur. Olumsuz cümleye, olumsuzluk eki yerine "-ar, -er, " gibi geniş zaman ekleri getirildiğinde olumlu cümle yapılabiliyorsa bu ek olumsuzluk ekidir.