Ölçek ekonomisi nedir? Nasıl hesaplanır? Ölçek ekonomisi ve kapsam ekonomisi özellikleri

Ölçek ekonomisi, üretim artarken maliyetin düşmesine denir. Üretim artışı ise, maliyeti düşürmeye denir. Ölçek ekonomisi ile birlikte karşılıklı olarak fayda sağlayacak bir şekilde kolaylıkla ticaret yapılabilir.

 Ölçek Ekonomisi Nedir?

 Ölçek ekonomisi, kolay anlaşılabilir tanımı olan üretim artarken maliyetin düşmesi anlamına gelir. Bir başka ifade ile de firmada, fabrika, tesis ya da işçi anlamında büyüme söz konusu olurken maliyetlerin düşmesi anlamına gelir.

 Ölçek Ekonomisi Nasıl Hesaplanır?

 Ölçek ekonomisinin sahip olduğu mantık içinde büyük ekonominin daha üstün olması gerekir. Ölçek ekonomileri çok daha büyük ekonomilerin daha üstün olabileceği anlamını taşır. Bunun en büyük nedeni ise, bu gibi ekonomilerde işletme ne kadar çok üretim yaparsa, maliyetinin de bir o kadar o düşecek olmasıdır.

 Ölçek ekonomisi, başka bir şekilde büyük ölçeklerin maliyeti önemli ölçüde düşürmesinden yararlanmak şeklinde tanımlanabilir. Üretim için büyük bir kapasitenin meydana getirilmesi ile bu kapasitenin etkili bir şekilde kullanılması ve birim başına da maliyetin en aza indirilmesi şeklinde oluşur.

 Genellikle ölçek ekonomisi ise, bir firmanın piyasada bulunan talebin çok önemli bir kısmını karşılamasının da söz konusu olduğu durumlarda meydana çıkar. Buna göre herhangi bir ilan bastırmak istediğiniz zaman şu şekilde bir teklif alırsınız;

1.000 adet 200 TL. Birim maliyet 0,20 TL

2.000 adet 300 TL Birim maliyet 0,15 TL

3.000 adet 400 TL Birim maliyet 0,13 TL olarak verilen örnekte de görüldüğü gibi üretim oranı arttıkça birim maliyeti de aynı oranda düşer.

Ölçek Ekonomisi ve Kapsam Ekonomisi Özellikleri

 Ölçek ekonomileri içsel ve dışsal olmak üzere 2’ye ayrılır. Bunlar ise:

İçsel Ölçek Ekonomisi: Bir firmanın sahip olduğu üretim ölçeğine bağlı olarak maliyetler düşerse ya da yükselirse buna içsel ölçek ekonomisi adı verilir. İşçilerin sermaye verimliliğin artması, uzmanlık kazanması, yönetimin uzmanlaşması da buna örnek olarak verilebilir.

Dışsal Ölçek Ekonomisi: Firmanın bulunduğu endüstride yaşanan bir gelişme sonucunda maliyetler düşüyor ya da yükseliyorsa buna dışsal ölçek ekonomisi adı verilir. Teknolojinin her geçen gün gelişim göstermesi, endüstriye talebin giderek artması gibi nedenler ise buna örnek olarak gösterilebilir. Hem içsel hem de dışsal ekonomiler ise pozitif ya da negatif olabilir.

Ölçek ekonomisinde ise, çıktı oranları giderek artarak maliyetleri düşürme hedefi vardır. Üretim fonksiyonunda yer alan tüm girdilerin arttığı düşünüldüğü zaman; çıktıların düzeyine göre 3 farklı durum karşımıza çıkabilir. Ölçeğe göre artış gösteren getiriler ise; girdilerde yapılan artışın, çıktılar üzerinde daha çok artış göstermesine ölçeğe göre artan getiri denir.

 Ölçeğe göre de sabit olan getiri; çıktılar, girdilerle aynı oranda artış gösterdiği zaman birim maliyet değişmeyerek sabit kalır. Ölçeğe göre ise azalan getiri; girdilerde meydana gelen artış, çıktılardaki artıştan daha büyük olması durumunda ölçeğe göre azalan getiri denir.

 Yönetim Teknolojisi ve tekniği, uzun yıllardır ölçek ekonomilerinin sınırlarına odaklanır. Daha esnek bir teknoloji sayesinde kurulum maliyetleri ise oldukça düşüktür. Ekipman, üretim kapasitesine uyacak bir şekilde daha yakın bir şekilde fiyatlandırılır. Bu da butik kahve ve küçük demir üreticileri ve değirmenler gibi daha küçük üreticilerin daha kolay bir şekilde rekabet etmesini sağlar.