Okullarda yeni tehlike: Meyve suyuna ‘puf zulası’
Güncelleme Tarihi:
Türkiye’de satışı bile yasak olmasına rağmen, lise öğrencileri arasında moda olan elektronik sigaralar tehlike saçmaya devam ediyor. ‘Puf’ adıyla bilinen bu cihazları okula gizlice sokmak için akıllara durgunluk veren bir ‘zula’ yöntemi geliştirildi. Öğrenciler karton meyve suyu kutusunu ‘puf zulası’, pipetini de içme aracı olarak kullanmaya başladı. Yapılan üst ve çanta aramalarında fark edilmeyen bu yöntem ve elektronik sigara kullanımı konusunda uzmanlar, öğretmenleri ve aileleri dikkatli olmaları için uyardı.
Türkiye’de elektronik sigara satışı, 2020’de yasaklandı. İlk olarak sigaraya göre daha zararsız bir alternatif olarak pazarlanan tek kullanımlık ya da likit dolum yapılabilen bu cihazlar, meyve kokusu ve şekerli tadı nedeniyle kısa sürede gençler arasında da yaygınlaştı. Bazı büfe ve bakkallarda el altından, internette ise farklı sitelerden ulaşılabilen bu cihazlar 500-600 lira arasında satılıyor. İkinci eli ise 100 liraya bulunabiliyor. Kullanımı ortaokul çağındaki çocuklara kadar düşen bu elektronik sigaralar, okullarda yapılan üst aramalarında öğretmenler tarafından toplanmaya başlanınca son günlerde öğrenciler, yeni bir yöntem kullanmaya başladı. Bu yöntemde, boş ve küçük karton meyve suyu kutusunu altından açıp içine ‘puf’ koyuluyor. Pipet de pufun ağızlık kısmına takılıyor. Kutuyu alttan kapattıktan sonra öğrenci sanki pipetle meyve suyu içer gibi zehir soluyor. Görüştüğümüz öğretmen ve idareciler, okulları saran elektronik sigara tehlikesini şöyle anlatıyor:
MEYVE KOKUSU ALDI BAŞINI GİDİYOR
“Böyle bir düzenek yakalamadık ama şüphe ediyoruz. Bir süredir okulda bir meyve aroması kokusu aldı başını gidiyor. Kullanımı o kadar yaygın ki içmeyen neredeyse yok. Öğretmenler olarak bunun önüne geçmek için büyük çaba harcıyoruz ama öğrenciler de sürekli yeni yollar buluyor. Bir başka zula yöntemi olarak okul çevresinde bazı noktalara saklayabiliyorlar. Bu meyve suyu kutusu yöntemini de okul idarecilerimize gösterip toplantılarda konuşacağız. Tedbir almak gerekiyor. Yeniden doldurulabilir olanların ikinci el satışlarının okulda döndüğünü, tedarikçinin genelde bazı öğrenciler olduğunu görüp biliyoruz. Yakaladığımızda onlara ilerde karşılaşabilecekleri sağlık sorunlarını anlatıp gösteriyoruz ama umursamıyorlar.”
Uzman Gelişim Psikoloğu Irmak Kerimoğlu, bu tehlikenin öğrenciler arasında neden ve nasıl yayıldığını, ailelerin ve öğretmenlerin yapmaları gerekenleri şöyle anlatıyor: “Yasak olan her şey ergenler için daha cazip hale geliyor. Bu cazibenin alt unsuru, yasak delmenin gençler arasında ‘popülerlik sağlayacağı’ düşüncesi. Velilelerin iş birliği ve idarecilerin dikkatiyle geleneksel sigarayı fark edip önlemek daha kolay. Ama söz konusu puf olduğunda kolay taşınması ve meyve ağırlıklı kokusu nedeniyle fark etmek zorlaşıyor. Eskiden okula sigara sokan çocuklar şimdi çok daha kolay olduğu için bunları kullanıyorlar. Dolayısıyla özenme olarak başlayan bu davranışların önüne geçmek de zorlaşıyor.
ORTAOKUL ÇAĞINDA ZULA YÖNTEMİ ÖĞRETİYORLAR
Danışanlardan çok fazla şikayet duymaya başladık. Bilinçli ebeveynlerin çocuklarında bile çok yaygın. İlk çıktığı zamanlar öğretmenleri ‘kayıt cihazı’ diyerek kandırabiliyorlardı. Ama şimdi öğretmenlerde de farkındalık arttığı için gizlemenin, kamufle etmenin yollarını bulmaya başladılar. İnternette basit bir aramayla girilebilen forumlarda bu elektronik sigaraları okula sokma ve saklama yöntemleri öğretiliyor. Bunun son noktası da meyve suyu kutusu olarak karşımıza çıkıyor.
BAŞKA BAĞIMLILIKLARA CESARET KAPISI
Elektronik sigaranın bağımlılık boyutunu gençler anlamlandıramıyor. Oysa elektronik sigara gerçek sigara gibi bağımlılık yapmasının yanı sıra farklı bağımlılıkları da tetikleyebilir. Ayrıca likit içindeki kimyasallar nedeniyle yasaklı madde kullanımına yöneltebilir. Bu her çocukta olacak anlamına gelmese de ihtimal var. Elektronik sigara deyip geçmemek gerekiyor.
HARÇLIK BİRLEŞTİRİP 1 PUFU BÖLÜŞÜYORLAR
Yol kenarında çocukların muhtemelen harçlıklarını birleştirerek aldıkları 1 pufu elden ele gezdirdiklerini gördüm. Bu aynı zamanda ciddi bir bulaş riskini de doğuruyor. Türkiye’de satışı yasak olsa da internette onlarca sitede elektronik sigara satışı görebiliyorsunuz. Kaçak gelen ürünlerin orijinalliğini de bilmiyoruz. Yani içine ne karıştırdıklarına da hakim değiliz şu anda.”
İHBAR HATTI OLUŞTURULABİLİR
Yeşilay Beşiktaş Şubesi Formatörü Uzman Klinik Psikolog Merve Hacıabdurrahmanoğlu: Bazı gençler bu cihazların sakinleştirici etkisine inanıyor. Sınav stresi, aile baskısı veya sosyal kaygılar nedeniyle de gençler rahatlamak için yönelebiliyor. Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) tarafından yapılan düzenlemelere göre elektronik sigaraların ithalatı, üretimi ve satışı yasaklandı. Özellikle nikotin içeren puflar ve elektronik sigaraların gençlere satışı kesinlikle yasak. Bazı yasa dışı sitelerde ya da şifreli erişim gerektiren platformlarda, bazı marketler, büfeler veya bakkallarda bu ürünlere gizlice ulaşabiliyorlar. Yasa dışı satış yapılan yerleri bildirmek için kolay ulaşılabilir bir ihbar hattı oluşturulmalı.