Okul öncesi dönemde çocuklar teknolojiyi nasıl kullanmalı?

Okul öncesi dönemdeki çocuklar, dünyaya geldikleri dönem dolayısıyla teknolojik araçlarla tanışmaya erken yaşta başladı. Günümüz dünyasında okul öncesi dönem çocuklarının teknoloji kullanımının yaygınlaşmasını sonucunda çocuklar için teknoloji kullanımı günlük bir rutin haline geldi. 

Anne babalar evde çocuklarına teknoloji kullanımına rehberlik ederek onlara öğretiyor, kontrol ediyor ve teknolojik araçları sunuyorlar. Ebeveynlerin evde teknolojik araçları kullanım alışkanlıkları çocukların kullanım alışkanlıklarını da belirliyor. Bu sebeple ebeveyn – çocuk etkileşimini arttırmak için ebeveynlerin teknoloji kullanımını azaltması önemli bir davranış değişikliği olur. 

KARDEŞ SAYISI TEKNOLOJİ KULLANIMINI ETKİLİYOR
Evde teknoloji kullanımını etkileyen faktörlerden bir diğeri ise doğum sırası ve kardeş sayısı. Çocukların doğum sırası ve kardeşlerinin olması, teknolojik araçların kullanımını etkilediği ve büyük kardeşlerin varlığının televizyon izlemeyi azalttığı, küçük kardeşlerin varlığının ise arttırdığı araştırmalarla ortaya koyuldu. Amerikan Pediatri Akademisi (2016) okul öncesi dönemde çocukları olan ebeveynlerin çocuklarıyla teknoloji kullanımı için birtakım öneriler sundu. Bu öneriler şöyle:

TEKNOLOJİK ARAÇLAR SAKİNLEŞTİRMEK İÇİN KULLANILMAMALI
1) 18 -24 aydan küçük çocuklarda görüntülü konuşmak hariç teknoloji kullanımından kaçınılmalı.
2) 18 –24 aylık çocuklara teknolojiyi tanıtmak için yüksek kaliteli programlar ebeveynlerle birlikte kullanılmalı.
3) 2 –5 yaş arası çocukların ekran kullanımı günde 1 saat yüksek kaliteli programlarla sınırlandırılmalı. 
4) Çocuklarla iş birliği yapılmalı, gördüklerini anlamalarına ve öğrendiklerini çevrelerine uygulamalarına yardımcı olunmalı.
5) Çocuğu sakinleştirmenin tek yolu olarak teknoloji araçları kullanılmamalı.
6) Çocukların medya içerikleri, hangi uygulamaları indirdikleri ve neler izledikleri ebeveyn kontrolünde olmalı.
7) Yatak odalarında, yemek zamanında ve ebeveyn – çocuk etkileşimi zamanında hem ebeveynler hem de çocuklar teknolojik araçlardan uzak durmalı.8) Yatmadan 1 saat önce çocukların teknolojik araçları kullanması engellenmeli.

AİLELERİN GÖZETİMİNDE OLMALI
Okul öncesi dönemdeki çocukların teknoloji kullanımı daima ailenin gözetiminde olmalı. Ebeveynlerin çocuklarının teknolojik araç kullanımına dair birtakım kurallar koyması ve bu kurallara çocukların uymasını sağlamaları gerekir. Ebeveynlerin çocuklara teknolojik araçları ödül olarak vermesi çocukların bu araçlara olan bağlılığını artırabilir. Bunun yanı sıra çocukların teknolojik araçları tek başına kullanması birtakım çevrimiçi riskleri de beraberinde getirebilir. Doğru ve sağlıklı teknolojik araç kullanımı için çocuklara öğretilmesi gereken birtakım teknolojik araç kullanım stilleri bulunuyor. Ebeveynler ve çocuklar bu stilleri öğrenmeli ve kullanmalı. Ebeveynler, çocuklarının hayatında bir yansıma oldukları unutulmamalı. Bu yüzden ebeveynler de kendi teknolojik araç kullanım sürelerini düzenlemeliler.

KAYNAKÇA
Akçay, D. ve Özcebe, H. (2012). Okul öncesi eğitim alan çocukların ve ailelerinin bilgisayar oyunu oynama alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 12(2), 66-71. Doi:10.5222/j.child.2012.066Amerikan Pediatri Akademisi [AAP]. (2016). Media and young minds. Pediatrics, 138(5). doi: 10.1542/peds.2016-2591 Chaudron, S., Beutel, M.E., Černikova, M., Donoso Navarette, V., Dreier, M., FletcherWatson, B. ve Wölfling, K. (2015). Young children (0–8) and digital technology: A qualitative exploratory study across seven countries. JRC; ISPRA, Italy.Lemish, D. (2015). Children and media. A global perspective. [e-kitap sürümü].İkiz, F. E., Asıcı, E., Kaya, Z. ve Sakarya, Ö. (2015). Problemli internet kullanımının ailesel değişkenler açısından incelenmesi. Current Psychiatry and Psychoneuropharmacology, 5(2), 7 – 15.Rich, M., Bickham, D. S. ve Wartella, E. (2015). Methodological advances in the field of media influences on children. SAGE Journal, 59(14), 1731-1735.Sarıoğlan, S. (2020). Okul öncesi dönem çocuklarının teknoloji ve medya kullanım düzeylerinin ncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Malatya.

PROF. DR. SERAP ERDOĞAN KİMDİR?
Prof. Dr. Serap Erdoğan Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde profesör olarak görev yapıyor. Uzmanlık alanı çocuklarda bilişsel gelişim, duygu mentörlüğü /koçluğu, erken çocukluk eğitiminde matematik, öğretmenlerin mesleki gelişim modelleri, sürdürülebilir kalkınma için eğitim ve eğitim politikaları olarak sıralanabilir. 2016 Mart ayında Dünya Erken Çocukluk Eğitimi Teşkilatının (Organisation Mondiale Pour L’Education Prescolaire-OMEP) Milli Komitesi olan “Türkiye Okul Öncesi Eğitimini Geliştirme Derneği-TOÖEGD” Yönetim Kurulu Başkanlığı görevini yürütüyor. “Okul Öncesi Öğretmenleri için e-Mentörlük Temelli Eğitim (e-MENTE: OÖÖ)” başlıklı TÜBİTAK 1001 projesinde proje yürütücü olarak görev aldı. Anadolu Üniversitesi bünyesinde çocukların matematik becerilerini desteklemeye yönelik “Çocukların Matematik Atölyesi” adlı merkezin kurucusu ve yöneticisidir. İngiltere’de bulunan Canterbury Christ Church Üniversitesinde misafir araştırmacı olarak bulundu. Halen Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi Anabilim Dalında lisans ve lisansüstü düzeyde eğitim ve öğretim görevlerini sürdürmekte, bilimsel araştırmalar ve projeler yürütüyor.