Okul olan dershaneye çek veya kupon modeli

Milli Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) dershaneleri kapatma çalışmaları tamamlanmak üzere. Bakanlığın üzerinde çalıştığı yasa taslağına göre, özel okula dönüşen dershaneler öğrenci bulamazlarsa, sınıfları doldurmak için, velilere, yurtdışında da uygulanan kupon ya da eğitim çekleri (voucher) imkânı sağlanacak. Yetkililer, “Sınıfların 30’ar kişilik olmasını istiyoruz. Özel okula dönüşmüş bir kurum bir sınıfına 20 öğrenci bulduysa, bunu 30’a tamamlamak için 10 öğrencisinin parasını devlet olarak karşılayacağız” bilgisini verdi. Ek derse ihtiyacı olan öğrencilere ise Halk Eğitim Merkezleri ve devlet okullarında kurslar verilecek. Bu okullarda iş bulamayan öğretmenler de devlette çalışabilecek.

KUPON SİSTEMİ NEDİR

Okul kuponu ya da eğitim kuponu, ailelere devletler tarafından verilen ve seçtikleri bir özel okulun eğitim ücretini ödemede kullanılabilecekleri bir kupon. Kupon sisteminin olmadığı ülkelerde, çocuklarını özel okullara gönderen veliler hem o okulun öğrenim ücretini, hem de devlete ödedikleri vergiler yoluyla devlet okullarındaki öğrenimin bedelini ödüyorlar. Özel okul öğrenim maliyetinin bir kısmının karşılanması, öğrenci ve ailelere, kendi ihtiyaçlarını daha iyi karşılayacağını düşündükleri bir okulu seçmelerine olanak veriyor.

HANGİ ÜLKELERDE VAR

Kupon sistemi, ABD’de 1869’da çıktı. Bazı kasabalarında bir ilkokul ya da lise olmayan eyaletler (Vermont ve Maine), maliyetlerinin tamamını ödeyerek, öğrencilerini bir başka kasabadaki devlet ya da özel okuluna gönderdi. Avrupa’da 1917’de Hollanda’da ilk olarak başlatılan eğitim kuponu sistemini şu anda İrlanda, İsveç, Şili, Pakistan da dahil birçok ülke uyguluyor.

2006’da Sezer veto etmişti

Hüseyin Çelik (Dönemin Milli Eğitim Bakanı): “2006’da devlet olarak özel sektörden satın almayı ya da diğer adıyla eğitim kuponu verilmesini gündeme getirmiştim. O zaman özel okulların 500 bin kişilik kapasitesi vardı, yarısı boştu. Bugünkü değerlerle 1 milyar 250 milyonluk yatırım maliyeti boşa harcanmıştı. Öğrenci sayımız çoktu ve fiziki mekâna ihtiyaç vardı. Özel okullara bir öğrencinin maliyetini ödeyerek, öğrencilerimizi onlara göndermeyi teklif ettik. Özel okul sahipleri kabul etti. Tek kıstasımız dar gelirli ve başarılı çocukları buralara göndermekti. Hem zengin ve fakir dengesizliği ortadan kaldırılacak, hem özel okullar dolacak, hem de devlet okulları rahatlayacaktı, bir nevi sosyal barış da sağlanacaktı. Meclis’ten yasayı çıkardık, zamanın cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, bunun cemaat okullarına destek olduğu manasında bir anlam çıkararak veto etti. Tüm dünyada bu uygulama var.”

Yoksul öğrenciye devlet bursu

MİLLİ Eğitim Bakanı Nabi Avcı, dershanelerin kapatılarak özel okullara dönüştürülmesiyle ilgili dün akşam televizyonlara açıklamalar yaptı. Her 5 dershaneden birinin özel okula hemen dönüşebilme kapasitesine sahip olduğunu belirten Bakan Avcı, dönüşümle ilgili şu detayları verdi: “Dershanelerin özel okula dönüşmesi 10 yıldan beri Ak Parti’nin meydanlarda bizzat başbakanın ağzından verilmiş bir söz. Her 5 dershaneden 1’i özel okula dönüşme kabiliyetine sahip. Geride kalanları da diyor ki ‘Eğer uygun imkânlar sağlanırsa dönüşebiliriz’. Maddi imkânları olmayanları da biz dönüştüreceğiz. Arsa, fiziki imkan konusunda destek vereceğiz. Buralara gidecek yoksul öğrenciler devlet bursuyla okutulacak. Ayrıca buna rağmen ‘Bu geçişi bu kadar kısa vadede tamamlayamayız’ diyen dershanelere de 2 yıl bir sürede özel okula dönüşürken açık lise statüsünde öğrenimlerine devam ettirme. Hüseyin Çelik döneminde de gündeme gelmiş, ancak veto edilmişti.

2016’DA TAMAMLANACAK

2016’da dershanelerin tamamı dönüşmüş olacak. Halk eğitim ve takviye kurslarımız yine ücretsiz olacak. Okuma salonları dahil KPSS’ye yönelik takviye verenler kapatılacak. Öğretmenler dershane dönüşürse burada devam edecekler. Kapatıyorum diyen dershanelerin öğretmenlerini de biz MEB’e dahil edeceğiz.”

Eğitimciler ne diyor?

Enver Yücel (TÖDER Başkanı): Özel okulların ülkemizdeki oranı yüzde 3. Devlet çocuğunu özel okula veren veliyi desteklemeli. Yurtdışında kupon vererek bu veliler destekleniyor. Türkiye bunu yapmalı.
Faruk Köprülü (ÖZDEBİR Genel Başkanı): Taslak yasalaşırsa kanuni haklarımızı kullanırız. Bir taraftan, ‘Dershaneleri kapatıyoruz’, bir taraftan ‘Kurs açıyoruz’ düşüncesi bize olan ihtiyacı ortaya koyuyor zaten.