Okul mu toplama kampı mı

Öğrenciler bir telaş içinde, kimi kravatını bağlamaya çalışıyor, kimi saçını topluyor. Çünkü okul girişinde kalabalık bir öğretmen grubu bekliyor onları. Kıyafet ve saç kontrolünden geçiyorlar. Radikal gazetesinin haberine göre, 26 yıllık bir yönetmelikle öğrencilerin kılık kıyafetlerinin denetlendiği ilköğretim ve liselerde, öğretmenlerin denetim yöntemleri ve cezaları bir türlü değişmiyor. Gençler hâlâ pedagojik olmayan yöntemlerle uyarılıyor ve cezalandırılıyor.

KILIK KIYAFET TİMİ
Bahçelievler'deki Erkan Avcı Anadolu Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi'nde öğrenciler her sabah içtimaya alınıyor. Okul bahçesine yaklaştıkça öğrecilerin suratı değişiyor. Saçına bant takan bir kız öğrenci, sıraya dizilmiş öğretmenlerini görünce, öflüyor, 'Nefret ediyorum' diyor. Bandını çıkarıp saçlarını topluyor.
Yedi-sekiz öğretmen tek tek okula giren öğrencilerin giysilerine bakıyor. Okulun hizmetlilerinden biri de kılık kıyafet timine dahil. O da öğrencilerin gömleklerinin üzerindeki değişik renkteki kazakları topluyor. Geç kalan öğreciler, okul bahçesinde toplanıyor ve birinci ders bitene kadar ayakta bekletiliyor.
Sonunda bahçede yaklaşık 30 öğrenci toplanıyor. Müdür önce "Herkes yakasını açsın" diyor ve kravatları kontrol ediyor. Öğrenciler okul aile birliğinin karar verdiği arkası lastikli kravatları takmak zorunda. Saçları uzun olan öğrenciler çağırılıyor. Müdür, elinde makasla kimi öğrencinin saçının üstünü kısaltıyor, kiminin de ensesini. Yere döküler saçlarsa, danışmadaki nöbetçi öğrenci tarafından süpürülüyor. Saçının kesilen bir öğrenci "Kestirmek zorunda kalayım diye üstünden aldılar. Bir saat müddet verdiler" diyor. İsmini vermek istemeyen bir öğrenci şöyle konuşuyor: "Sınıfta da kontrol oluyor, bazen dersten çıkarılıyor öğrenci. Kapıda sakalı biraz uzamış olanlar varsa, permatik aldırıyorlar. Kapıda kuru kuru tıraş ediyorlar."

'Şakalaşarak kesiyorum'
Okul Müdürü Muhitdin Kaya'ya yaptıkları denetimleri soruyoruz. Karşılığında okulun AB ülkeleriyle yürüttüğü projeleri anlatıyor. Kaya, öğrencileri bahçede bekletip derse almamalarının sınıf geçme yönetmeliğine uygun olduğunu söylüyor. Öğrencilerin saç ve favorilerini kesmesini ise şakalaşarak yaptığını anlatan Kaya, "Şakalaşarak demokratik zemini bozmadan yapıyoruz" diyor.

Erkan Avcı Anadolu Teknik ve Endüstri Meslek Lisesi kontrol konusunda tek örnek değil. Esenler İbrahim Turhan Lisesi 10. sınıf öğrencisi Ufuk Erhan da kıyafeti uygun olmayan öğrencilerin derse alınmadığını anlatıyor: "Aklınıza gelebilecek her şeye karışılıyor. Herkesi aynılaştırmaya çalışıyorlar."
Eğitim-Sen Üyesi öğretmen Ekber Işık, okuldan okula kılık kıyafet denetimlerinin farklılaştığını belirterek şöyle konuşuyor:
"Okul ziyaretlerine gittiğimde kapının önünde öğrenciler görüyorum. Ya saçından ya eteğinden dolayı okula alınmamış. Bu öğrencileri hangi yasal dayanağa göre almıyorsunuz. Yönetmeliklerde bunu besleyen tek madde bulamazsınız. Saç kesme hâlâ okullarda var. Sınıftan atma çok yaygın. Öğrenci çıktı gitti okuldan, kaza geçirdi, ne olacak o zaman?"

Uzman psikolog Aynur Sayım, gençlerin lise döneminde farklı olma eğiliminde olduklarını vurguluyor. Sayım şunları söylüyor:
"Okul idaresi kuralları uygulamak zorunda ama cezalandırma yöntemi olarak, ailelerle iletişime geçmesi, çocukla konuşması ve gençleri rehberliğe göndermesi gerekiyor. Gençlerin grup içinde utandırılmaması önemli."
Uzman psikolog Orhan Gümüşel, 13-17 yaş arasındaki gençlerin otoriteyi kimliğini sınırlayan bir engel olarak gördüğünü belirterek "Böyle olunca makaslar çıkıyor" diyor.

SİYAH ÖNLÜK BEYAZ YAKA ŞART
26 yıl önce çıkarılan yönetmelikte bulunan maddeler şöyle:
İlköğretimde kız öğrenciler siyah önlük giyerler, beyaz yaka takarlar. Okul içinde baş açık saçlar temiz olup düzgün taranır. Saçlar, uzatılması halinde, örülür, imkân varsa beyaz kurdela takılır. Erkek öğrenciler siyah önlük giyerler, beyaz yaka takarlar. Okul içinde başı açık, saçlar kısa kesilmiş ve temiz olur.
Giyilecek çoraplar, pantolon ve ayakkabıların rengi, türü ise okul yöneticileri ve okul aile birliklerinin kararına bırakılıyor. Yönetmeliğin eskiliğinden kaynaklı olarak şimdi ilköğretim ikinci kademede olan çocukların kılık kıyafetleri 'ortaokul' başlığı altında veriliyor. Kızların siyah önlük giydiği, beyaz yaka taktığı anlatılıyor. Saçlar uzunsa örülür ya da arkadan toplanır deniyor. Zincir, kolye, küpe takmak yasak. Erkekler içinse kurallar şöyle: 'Ceket, gömlek ve pantolon giyerler; kravat takarlar. Ancak, okul yönetimince uygun görülmesi halinde, sıcak mevsimde sadece gömlek ve soğuk mevsimde ceket altına kapalı yakalı kazak giyilebilir. Okul içinde baş açık, saçlar kısa ve temiz olur.

Liselerde kızların vücut hatlarını belli etmeyecek şekiyde yırtmaçsız, kolsuz ve diz kapağını örtecek forma giymesi gerekiyor. Saçlar uzunsa örülecek ya da toplanacak. Makyaj yapılması, kaşların alınması, tırnakların uzatılmasıyla cilanlanması, takı takılması yasak. Erkeklerin ense düz ve açık olup favori, sakal ve bıyık olmaması gerekiyor.