Öğrenmenin kalbi doğada atıyor
Güncelleme Tarihi:
Sürdürülebilir yaşam ilkeleri doğrultusunda ekolojik denge bilincine sahip bireyler yetiştirmenin ilk adımı okul öncesi dönemden itibaren başlar. Bu dönem, doğa üzerinde bıraktığımız olumlu ya da olumsuz etkiler konusunda bilinçaltımızda farkındalık kazandığımız zaman dilimlerinden birisi. Okul öncesi dönemde doğanın yaşamımızdaki rolünün içselleştirilebilmesi için çocuklarımızın sorgulamasına, somut deneyimler yaşamasına, doğadaki canlı cansız etkileşimi keşfetmelerine fırsatlar sunulması gerekiyor. İşte bu süreçte ailelere büyük görevler düşüyor.
Aileler çocuklarıyla beraber doğal alanlarda kaliteli zaman geçirmeli, doğada bulunan yaprak, dal parçaları, meşe palamudu gibi malzemelerle çocuklarının hayal güçlerini kullanarak oyunlar geliştirmesine fırsat sunmalı. Evinde yetiştirdiği bitkilerin ya da bakımını üstlendiği hayvanların yaşamları konusunda çocuklarına onların merak edip, sorgulayabilecekleri bireyler yetiştirmeli. Tüm bunları yapabilmek için de ilk olarak ebeveynin doğayı sevmesi ve bu konuda bilinçli olması gerekiyor.
Gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak için ebeveynler çocuklarına sadece çevresel boyuttan bakmamayı öğretmeli. Örneğin sabah kahvaltısında çocuklarının tabaklarına koydukları bir domatesin yaşam döngüsünde neler olduğunu ona hikâye şeklinde anlatabilirler. Kısacası sürdürülebilir yaşam ilkelerine sahip bireyler yetiştirmek için çocukların tüketim tercihleri konusunda nasıl sorgulama yapacaklarını ve bu süreçlerin ekonomik, çevresel ve sosyal etkilerini bütüncül bir yaklaşımla öğretilmesi gerekir. Ebeveynler çocuklarına doğa bilincini kazandırmak, ekolojik dengeyi ve sürdürülebilir yaşamı öğretmek için şu yöntemleri uygulayabilir:
TAKLİT EDEREK ÖĞRENECEKLER
Bir meyve ağacının yanına çocuğunuzla giderek onu gözlemlemesini sağlayın. Çocuğunuza bu ağacın nasıl yaşadığını, nasıl beslendiğini, enerjisini nereden karşıladığını, atıklarının neler olduğunu sorun. Bu etkinlik sonucunda atıklarının ağacın kendi meyveleri olduğunu, enerjisinin yenilenebilir enerji kaynağı olan Güneş’ten geldiğini, kendi besinini kendisinin ürettiğini, kurumuş yaprak ve dallarının atık olarak tekrar toprağa geri dönüştüğünü ve toprağı zenginleştirdiğini, kuşların meyveleriyle beslendiğini ve insanların o ağacın altında dinlendiğini fark eden çocuklar, sürdürülebilir yaşamı doğayı taklit ederek öğrenecekler. Ebeveyn olarak çocuklarınıza doğadaki ekolojik dengeyi, gerçek hayat deneyimleriyle sorgulatarak öğretin.
ÇOCUKLARA ROL MODEL OLUN
Beslenme, çocuk gelişimini etkileyen önemli faktörlerden birisi. Doğru beslenme tercihleri sayesinde gıda ayak izimizi azaltmalı, çocuklarımıza bu konuda rol model olmalıyız. Örneğin, evimizin bahçesinde ya da balkonunda kendi sebzelerinizi yetiştirin. Çocuklarınıza bu sebzelerin bakımı ve büyümesi sırasında bitkileri sulamak, oluşan ürünlerin ilk hasadını yapmak gibi görevler verin. Çocuklarınızla kendi tariflerinizi oluşturun, yetiştirdiğiniz bu sebzelerden birlikte yemekler hazırlayın. Yiyeceklerin topraktan yemek massına gelinceye kadar nasıl bir yol izlediğini anlatın. Hazır ve işlenmiş gıdalar yerine bol miktarda taze meyve ve sebze tüketmelerini sağlayın. Yemek sofrasında tabaklarına yiyebilecekleri kadar yemek almayı, yemeğini asla çöpe atmamayı davranış haline getirmelerini sağlayın. Artan yemekleri sokak hayvanları ile paylaşmalarını fırsat sunarak, gıda israfından kaçınma hususunda çocuklarınıza örnek olun.
‘BUNA GERÇEKTEN İHTİYACIM VAR MI?’
Şehir hayatı bizi doğal ekosistemlerden o kadar uzaklaştırıyor ki, temel ihtiyaçlarımızı karşılarken doğal ekosistemler üzerinde bıraktığımız olumsuz etkilerin farkına bile varamıyoruz. İnsanlık olarak ekosistemlerin kendisini yenileyebileceğinden yüzde 75 daha fazla doğal kaynak kullanıyor. Bu nedenle ebeveynlerin sorumlu tüketim davranışlarını çocuklarına kazandırmaları oldukça önemli. Örneğin, alışverişe gittiğinizde çocuklarınıza” Buna gerçekten ihtiyacım var mı?” sorusunu sordurarak ihtiyacından fazlasını almamayı öğretin. Çocuklarınızla beraber markete ya da pazara gittiğinizde bez torba kullanın. Onlara her senenin sonunda giysi ve oyuncak dolaplarını düzenlemelerini sağlayarak, artık kullanmadıkları, kendilerine küçük gelen eşyalarını ihtiyacı olanlarla paylaşmaları konusunda yönlendirin. Kullan at bardakları, tek kullanımlık plastik şişeleri hayatlarından çıkarmalarını sağlayın. Çocuklarınızla beraber evde geri dönüşüm kutuları hazırlayın. Kâğıt kullanımını azaltmayı öğrenebilmeleri için, dışarıya çıktığınızda kâğıdın ağaçlardan elde edildiğini, ağaçların yaşamımızdaki önemini vurgulayarak, gerekmedikçe kâğıt kullanmamalarını sağlayın.
PROF. DR. ÖZGÜL KELEŞ KİMDİR?
Aksaray Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalında öğretim üyesi olarak görev yapıyor. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesinde lisans ve Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalında yüksek lisans ve doktora eğitimlerini tamamladı. Aksaray Üniversitesi Eğitim Fakültesinde lisans; Fen Bilimleri Enstitüsünde ise yüksek lisans ve doktora dersleri veriyor. Sürdürülebilir gelişme için eğitim, ekolojik ayak izi, çevre eğitimi ve fen eğitimi alanlarında ulusal ve uluslararası alanlarda bilimsel çalışmalarını sürdürüyor.