Öğrenmede güçlük yaşayan çocuklar

Ailede öğrenme güçlüğüne sahip olan çocuğun olması ebeveynlerin kaygı, suçluluk, stres, depresyon, anksiyete düzeylerini etkileyerek aile yükünü artırmakta, çocukları reddetmeye kadar gidebilecek bir döngünün yaşanmasına da neden olabilir. Bu problemlerin en aza indirilerek ailenin ve dolayısıyla toplumun psikolojik ve duygu durumlarını düzenlemek amacıyla ailelere etkili baş etme stratejilerinin gösterilmesi gerekir. Ailenin özel gereksinimli çocuğa sahip olduğunu fark etmesi ile birlikte önemli bir karmaşık süreçten geçer bazen bu süreç daha kolay aşılır. Ancak çoğu ebeveyn için bu çok zorlu ve sıkıntılı bir dönem olur. Uzmanların bu süreçteki beklentisi ebeveynlerin kendilerini hızlıca toparlayarak çocuğa odaklanmalarıdır. Kabullenme aşamasının sonrasında da ebeveynlerin yetersizliğe yönelik olumsuz düşüncelerini geçmişte bırakıp ve çocuklarını olduğu gibi kabul ederek yaşantılarını nasıl daha iyi hale getireceklerini düşünmeleri. Bu doğrultuda aileler çocuklarının özel bir çocuk olduğunu unutmadan onları desteklemeli ve onlara başarabileceklerini hissettirmelidir ki çocukta öz benlik algısı gelişebilsin.

VAZGEÇİLMEZ OLAN AİLE
Öğrenme güçlüğünde karşılaşılan alanların çeşitliliği mevcuttur. Kimi bireyler okumada kimi bireyler matematik becerilerinde, kimi bireyler de her iki beceride de öğrenme güçlüğü yaşayabilirler. Bu konuda ailenin çocuk üzerine eğilimi ve yaşıtlarıyla arasındaki makasın artmaması adına destek eğitimler, öğretimi çeşitlendirecek aktiviteler ve çocuğun kendini ifade edebileceği ortamlar yaratılmalı. Önemli olan sürekli çocukla olmak değil, birlikte geçirilen zamanın kalitesi. Öğrenme güçlüğü yaşayan bireylere yönelik çalışan farklı uzmanlar mevcut. Bu uzmanlar arasında çocuk psikologları, psikiyatristler, özel eğitimciler, çocuk gelişimi uzmanları ve okul rehberlik servislerini sıralayabiliriz. Ailenin bu uzmanlardan yardım istemeleri ve  bu yönde çalışan personeller ile iş birliği içerisinde olmaları ve birlikte hareket etmeleri çok önemli. Örneğin; öğrenme güçlüğü yaşayan bir çocuğa sahipsek okul öğretmeni- destek özel eğitim öğretmeni- psikologla bir arada hareket etmek verilen hizmetin niteliğini artırır. Özel eğitimde vazgeçilmez olan ailedir. Aile olmadan çocuğa verilen hizmetin sürdürülebilirliği olamaz. Aile öğretmen ve uzmanların çocuğun öğrenmesine katkısını evde sürdürerek davranışın pekiştirilmesine katkı sağlar. Ayrıca çocuk günün önemli bir kısmını evde geçirdiği için aile desteği, eğitimin kalıcılığı ve davranışın genellenebilmesi için çok önemli. Çocuğun hayata ve sınıflara bütünleştirilerek arkadaşları arasından soyutlandırılmaması ve öz saygısını desteklemek açısından da sınıf öğretmeni çok önemlidir.  Bu nedenle öğretmen çocuğun arkadaşları arasında kabul görebilmesi, akranları ile aralarındaki makasın açılmaması  adına mutlaka ebeveylerle ve diğer uzmanlarla iş birliği yapmalı, destek eğitimler almalı.

AİLELER NELERE DİKKAT ETMELİ?
Öğrenme güçlüğü tanısı olan çocukların aileleri zaman zaman, ek destek ve hizmetlere erişimde, uzman ve öğretmenlere ulaşmada, sosyal destek almada sorunlar yaşayabilirler.  Bu sorunlara ek olarak bazı aileler çocuklarının gelişimi ve eğitimleri hakkında doğru bilgi edinemeyebilir ve çocuklarının güvenliklerini sağlamakta zorlanabilirler. Ailelerden bu süreçte dikkat etmelerini istediğimiz konular; 

• Öncelikle çocuğunuzu iyi tanıdığınızdan emin olun (yani, nelerden hoşlanıyor veya hoşlanmıyor, nasıl öğreniyor, nerede rahat ediyor, ne zamanlar daha fazla öğrenmeye açık, kiminle daha fazla iletişime geçiyor gibi).

• Çocuğa değer verdiğinizi gösterin ve çocuğu ödev, hobi, sosyal etkileşim vb. konulara girişim yapmaları için cesaretlendirin. 

• Öğrenme güçlüğü olan çocuklar genellikle dürtüsel davranışlar gösterirler. Bu davranışların neler olduğunu iyi gözleyip, çocuğun kendisine ve çevresine zarar vermemesi için önlemler alın. Örneğin çok unutkan oldukları için eşyalarını kaybetmemeleri için anımsatıcı oluşturmak gibi.

• Ödevlerini yapma, planlı ve düzenli çalışma (akıllı ajanda oluşturma) konusunda ona davranış kazandırın ve yol gösterin. 

• Başka çocuklarla kıyaslamayın ve onun önemli bir birey olduğu unutmayın, unutturmayın. Kendi başına yapabileceklerini, onun yerine siz yapmayın. 

• Çocuğunuzun diğer çocuklarla aynı yeteneklere sahip, ancak biraz daha fazla zamana, tolerans ve anlayışa ve işi nasıl yapacağı konusunda rehberliğe ihtiyacı olduğunu unutmayın.

• Herkes hata yapabilir. Bu doğrultuda hatayı öğrenme fırsatına nasıl dönüştürebilirsiniz. Bu konuya odaklanın. 

• Aşırı koruyucu olmayın, bu durum çocuğunuzda kendine güvensizlik yaratacaktır. Başarı sağlayabileceği farklı alanları keşfederek bunları yapması konusunda cesaretlendirin. Başarılı olduğu alanları takdir ederek çocuğunuzun cesaretini artırabilirsiniz.

• Çocuğunuzun kardeşlerine, öğretmenine ve çevrenizdekilere bu güçlük hakkında bilgi verin. Bu sorunu kendi başınıza halletmeye çalışmayın; psikolojik danışmanlık hizmeti veya özel eğitim alanında uzman kişilerden bilgi alarak daha doğru şekilde hareket edin. 

• Öğrenme güçlüğünde kullanılan stratejiler hakkında bilgi alarak okul ve evde uygulamasını sağlayın. 

• Bilgi her yerde bu nedenle çocuğunuzla ilgili yanlış ve kirli bilgilerden uzak durmak adına internet vb. kulaktan dolma menşei belirsiz bilgiler yerine işin uzmanlarına ulaşmaya çalışın.

Öğrenme güçlüğü geniş bir yelpazeye sahip kapsamlı bir konudur. Bu nedenle sürekli yeni ve doğru bilgileri doğru kaynaklardan ulaşarak öğrenmeye gayret edin ki toplumun bu çocuklara yönelik bakış açısını değiştirebilmeye öncülük edebilesiniz. Unutmayın ki mevcut koşullarda bu uzun ve zorlu bir süreç çocuğunuzun yanında olun ki süreç başlasın.

PROF. DR. S. SUNAY YILDIRIM DOĞRU KİMDİR?

1992 Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi bölümünden mezun oldu. 1994 yılında Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümünde araştırma görevlisi olarak göreve başladı.  Aynı yıl Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi Bölümünde yüksek lisansını, 1999 yılında Anadolu Üniversitesi Özel Eğitim Zihin Engellilerin Eğitimi bölümünde doktorasını tamamladı. Selçuk Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümünde 2001 yılında Yardımcı Doçent, 2010 yılında doçent oldu. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümüne 2011 yılında doçent olarak göreve başladı. 2016 yılında ise aynı üniversitede profesör kadrosuna atandı. Prof. Dr. Doğru, 2000 yılında Almanya Berlin’de Marian Jhon Sonderschule‘da araştırmacı gözlemci olarak yer aldı. Ayrıca 2016 yılında ABD’de Georgia State Üniversitesinde Erken Müdahale Konusunda araştırmacı öğretim üyesi olarak, 2018 yılında ise İrlanda Dublin de öğretim üyesi değişimi kapsamında görev aldı. Yazarın uzmanlık alanı özel eğitim ve erken çocuklukta özel eğitim konuları olup yurt içi ve yurt dışında alanı ile ilgili pek çok  yayını ve atıfı mevcut. Yazar Dokuz Eylül Üniversitesinde Rektör Yardımcılığı ve Özel Eğitim Bölüm Başkanlığı gibi idari görevlerde bulundu. Halen Dokuz Eylül Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapıyor.