Öğrenme serüveninde anahtar faktör: İçsel motivasyon
Güncelleme Tarihi:
Öğrenme sürecinde bireyin çaba göstermesi ve öğrenmek için var olan potansiyelini ortaya koymaya çalışması bu süreçteki en önemli parametrelerden birini oluşturur. Buna karşılık öğrenme sadece bir görev, iş ya da dışsal olarak yönlendirilen bir süreç olarak görüldüğünde ise öğrenciler çoğunlukla öğrenme sürecinden duygusal olarak uzaklaşır.
Böylece öğrenme süreci mekanik bir hal almaya başlar. Bunun aksine öğrenme, içerisinde merak ve tutku barındıran, ilgi ve heyecan duyulan bir serüven olarak algılandığında ise öğrenmenin bizzat kendisi öğrenciyi harekete geçirme noktasında itici bir güç haline gelir. O halde yetişkinler, öğrencilerin öğrenmeyi bir serüven olarak görmelerini sağlamanın yollarını aramalı. Böylelikle motivasyonun sürekli kılınması ve buna bağlı olarak sürdürülebilir öğrenmenin temellerinin atılması mümkün olur.
ÖĞRENMENİN KENDİSİNDEN HAZ ALMAK
Motivasyon, öğrencilerin öğrenme serüvenindeki seçimlerini, bu seçimlere ilişkin görevleri yerine getirmek için harcadıkları çabayı, süreçte karşılarına çıkan engellerle mücadele edişlerini açıklayan bir değişken olarak başarının sağlanmasında önemli bir role sahip. Bu noktada, sürdürülebilir öğrenmenin sağlanmasının temel belirleyicisi olan içsel motivasyonun altını çizmek gerekir. İçsel motivasyon, öğrencileri öğrenme serüvenine katılmaya teşvik eden içsel bir güçtür. Öğrenciler, bir göreve veya konuya derin ve gerçek bir ilgi duyduklarında, dolayısıyla öğrenmenin kendisinden haz aldıklarında içsel motivasyon devreye girer. Yüksek düzeyde içsel motivasyon yüksek düzeyde başarıyı beraberinde getirir. Örneğin, yüksek düzeyde içsel motivasyona sahip bir öğrenci akademik olarak daha yetkin; ancak düşük düzeyde motivasyona sahip bir akranına göre öğrenme serüveninde daha başarılı olur. Çünkü yüksek düzeyde içsel motivasyona sahip öğrenci merak, bağımsızlık, azim, kararlılık, öz yeterlilik, öz güven, sorumluluk, yaratıcılık gibi özelliklerini öğrenme serüveninde etkili ve verimli olarak kullanır. Diğer öğrenci ise mevcut bilgi ve becerilerini işe koşmak için yeterli motivasyona sahip olmadığından bir süre sonra öğrenme sürecinden kopar. Bu durum, öğrencilerin kendi öğrenme serüvenlerinde içsel olarak motive olmalarının önemini gözler önüne serer.
ÖĞRENCİNİN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ GÖZ ÖNÜNÜNDE BULUNDURULMALI
Tüm bunların yanında öğrenciler, içsel olarak yüksek düzeyde motive olduklarında derinlemesine öğrenme için daha fazla çaba harcar. Bu çaba, öğrencilerin bir sonraki öğrenme serüvenlerine motive olmalarını, katılımda sürekliliği, odaklanmayı ve bağımsızlığı destekler. Bununla birlikte, öğrenmenin öğrencinin isteğiyle gerçekleşmiş olması, öğrenme kazanımları ile günlük yaşam arasında bağlantı kurmayı da kolaylaştırır ve ayrıca genel iyi oluş halinin gelişimine de katkı sağlar. O halde, öğrencilerin gelişim özelliklerini göz önünde bulundurarak içsel motivasyonlarını artırmaya yönelik neler yapılabileceğine odaklanmak yararlı olur.
SORUMLULUK ALMAYI ÖĞRETMEK GEREKLİ
Her öğrenci belirli alanlarda belirli oranda yeterli olduğunu, imkân verilirse başarılı olabileceğini görmek ister. Bu noktada öğrencilere mevcut potansiyelleri doğrultusunda başarılı olma hissini deneyimleme olanağı sağlanmalı. Çünkü öğrenciler başarılı, güçlü, değerli ve saygın olduklarını hissettikleri; güvenli, destekleyici bir öğrenme ortamında bulundukları sürece öğrenme serüvenine dahil olmaya yönelik içsel olarak daha fazla çaba sarf eder. Bunların yanında öğrencilere kendi öğrenmeleri üzerinde mümkün olduğunca söz hakkı verilmesi, öğrenme serüvenlerinde kendi sorumluluklarını almalarının sağlanması ve bağımsızlıklarının desteklenmesi de onların içsel motivasyonlarının artmasını sağlar. Bu kapsamda öğrencilerin kişisel merak ve ilgi alanlarını keşfetmelerine izin vermek, onlara yapacakları etkinlikler için seçenekler sunmak, güvenli bir ortamda olduklarını hissettirmek ve onların öğrenme serüveninde kendi yollarını bulmalarını desteklemek içsel motivasyonlarının artmasına önemli derecede destek olabilir.
KENDİ ÖĞRENME SÜREÇLERİNİ SEÇMELİLER
Bir başka ifade ile öğrencilere kendi öğrenme süreçleri ile ilgili seçimler yapabilme ve sorumlu karar verme olanağının sunulmasının yanında baskıcı kontrollerin ortadan kaldırılması, öğrencilerin duygularının önemsenmesi ve kabul edilmesi içsel motivasyonun desteklenmesi noktasında oldukça önemli. Ayrıca öğrencilerin öz yönetim becerisine sahip olmalarını desteklemek, aşamayacakları engellerle karşılaştıklarında ise kolaylaştırıcı bir rol ile destek olmak da onların içsel motivasyonlarını yükseltir. Bununla birlikte, içsel motivasyonun desteklenmesinde zaman zaman öğrencilerin dışsal motivasyonlarının desteklenmesi de yararlı olabilir.
ÖVGÜLER PERFORMANSI DEĞERLENDİRMELİ
Örneğin öğrencilerin çabalarına yönelik cesaretlendirici övgüler sadece dışsal motivasyonun değil içsel motivasyonun da artmasına katkı sağlar. Bu bakış açısına bağlı olarak sunulan övgülerin öğrencinin kendisinden öte ortaya koyduğu performansın değerlendirilmesine yönelik olması önemlidir. Böylece öğrencilere tamamlanan görevler hakkında geri bildirim sağlandığında öğrencilerin başarılı sonuçları kendi çabalarıyla ilişkilendirmelerine yardımcı olunarak onların içsel motivasyonlarının artması sağlanır.
İÇSEL MOTİVASYON ÖĞRENMEYİ ARTTIRIR
Sonuç olarak, öğrenciler içsel olarak daha fazla motive olduklarında öğrenme serüvenlerine daha ilgili ve odaklanmış biçimde katılırlar. Bu durum ise öğrencilerin sürdürülebilir bir öğrenme yönünde isteklilik göstererek öğrenmeyi bir serüven, kendilerini ise serüvenin öznesi olarak görmelerini sağlar. O halde, öğrencilerin erken çocukluk döneminden itibaren içsel motivasyonlarının desteklenmesinin onların yaşam boyu öğrenme serüvenlerinde kendi yolculuklarına ilişkin hedeflerini planlamalarına önemli katkılar sunacağı söylenebilir.
DOÇ. DR. İLKER CIRIK KİMDİR?
Celal Bayar Üniversitesi Sınıf Öğretmenliği programında lisans, Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretim programında yüksek lisans, Marmara Üniversitesi Temel Eğitim programında ise doktora öğrenimini tamamladı. MEB’e bağlı okullarda öğretmenlik ve yöneticilik yaptı. 2010 yılından itibaren ise Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Eğitim Programları ve Öğretim Ana Bilim Dalında öğretim üyesi olarak görev yapmaya başladı ve bu alanda doçent oldu. Eğitim programları ve öğretim alanında, lisans, yüksek lisans ve doktora dersleri veriyor ve tez danışmanlıkları yapıyor.
Program geliştirme, sosyal-duygusal öğrenme, yapılandırmacı öğrenme, öğrenme sürecinde motivasyon, çokkültürlü eğitim, sosyal destek ve sosyal adalet konularında yayımlanmış kitap, kitap bölümü ve makaleleri bulunuyor. Eğitimle ilgili ulusal ve uluslararası projelerde araştırmacı olarak görev aldı.