Nükleotit nedir, nelerden oluşur ve çeşitleri nelerdir? Nükleotit yapısı ve bağları

  Bir nükleotid, azotlu bir baz, pentoz şekeri ve fosfattan oluşan temel bir bileşime sahip organik bir moleküldür. 

 Nükleotit Nedir? 

 Nükleotidler, metabolik ve fizyolojik faaliyetlerin yürütülmesi için gereklidir. DNA ve RNA, farklı azotlu bazlara sahip bir nükleotit monomer zinciri içeren polinükleotitlerdir. ATP (Adenozin trifosfat), hücrelerin enerji para birimi olarak işlev görür. Nükleotitler, NAD, NADP, FAD, koenzim A, vb. gibi çeşitli koenzimler ve kofaktörler oluşturur ve birçok metabolik süreç için gereklidir. 

 Nükleotit Nelerden Oluşur (Yapısı)? 

 Bir nükleotit, kovalent olarak bağlı üç birimden oluşur. Bunlar; 

Azotlu bazlar – Purin ve Pirimidin 

Pentoz Şeker – Riboz ve Deoksiriboz 

Fosfat – monofosfat, difosfat, trifosfattır. 

 Azotlu Baz: Pürin veya pirimidin bazı içerirler. DNA adenin (A), guanin (G), timin (T) ve sitozin (C) içerirken RNA adenin, guanin, urasil (U) ve sitozin içerir. 

 Pentoz Şeker: Bir nükleotit, bir pentoz şekeri içerir. DNA (Deoksiribonükleik asit) deoksiriboz şekeri içerir ve RNA (Ribonükleik asit) bir riboz şekeri içerir. 

 Fosfat: Fosfat, nükleositin şekerine, 5. C hidroksil grubu ile bir ester bağı ile bağlanır . Nükleotidler en az bir fosfat grubu içerir. 

 Bir nükleotidin fosfatı, 2. nükleotidin şekerinin 3. C-OH grubuna bağlanır ve böylece 5' → 3' bağı oluşturur. DNA'da (çift sarmal), azotlu bazlar arasındaki hidrojen bağlarıyla birbirine bağlanan iki antiparalel polinükleotid dizisi vardır. Purin, pirimidin bazı ile A, T ve G ile çiftler, sırasıyla iki ve üç hidrojen bağı ile C ile çiftler. RNA'da timin (T) yerine A, U ile eşleşir. 

 Fosfat grubu, bir zincir oluşturan iki nükleotidin şeker moleküllerini birbirine bağlar. DNA ve RNA polinükleotidlerdir. Şeker fosfat zinciri, bir polinükleotit zincirinin omurgasını oluşturur. Fosfat grubu aynı şekerin hidroksil grubuna bağlandığında siklik nükleotit oluşturur. Bunlar tek bir monomer olarak bulunurlar. 

 Nükleotid Fonksiyonları Nelerdir? 

Nükleotitler, DNA ve RNA'nın yapı taşıdır. Genetik bilgi içerirler. 

Nükleotitler, enzimler tarafından birçok biyokimyasal reaksiyonu katalize etmek için gerekli olan koenzimler olarak işlev görür. 

Enerji vücudumuzda ATP olarak depolanır. Enerjiye ihtiyaç duyulduğunda ADP veya AMP'ye dönüştürülürler. ATP ayrıca bir koenzim görevi görür 

NAD, NADP birçok redoks reaksiyonunda önemli bir role sahiptir, elektron taşıyıcısı olarak hareket ederler. 

cAMP, kimyasal sinyallerin taşınmasına ve metabolik düzenlemeye yardımcı olur. 

Nükleotit Türleri Nelerdir? 

 Nükleotitler, pentoz şeker ve fosfata bağlı azotlu bazlardan oluşur. Dört tip nükleotit, dört tip azotlu baz içerir. Bunlar; 

Adenin (A) 

Timin (T) 

Guanin (G) 

Sitozin (C)'dir. 

 RNA'da timin yerine DNA ve urasilde bulunan azotlu bazlardır. Adenilik asit, guanilik asit, timidilik asit, uridilik asit ve sitidilik asit nükleotitlerdir. 

 Nükleotit Bağları Nelerdir? 

Nükleozit = Azotlu baz + Şeker 

 Nükleozidler Adenozin, Guanozin, Timidin, Sitidin, Uridin olarak adlandırılır. 

Nükleotid = Nükleozit + Fosfat 

 Nükleotidler Adenilik asit, Guanilik asit, Timidilik asit, Sitidilik asit ve Uridilik asit olarak adlandırılır. 

 Nükleotidler ayrıca kendisine bağlı fosfat gruplarının sayısına göre nükleosit mono, di veya trifosfat olarak adlandırılır. Örneğin; 

Adenozin monofosfat (AMP) 

Adenozin difosfat (ADP) 

Adenozin trifosfat (ATP) 

 DNA ve RNA'nın polinükleotid zinciri dışında, nükleotitler vücutta çeşitli formlarda bulunur ve yaşam için gereklidir. Örneğin; ATP, cAMP, NAD +, NADP +, FAD, koenzim A.