Nötron Yıldızı Nedir? Nötron Yıldızı Çarpışması Ve Patlaması Nasıl Olur?
Güncelleme Tarihi:
Gökyüzüne bakma nedenlerinden bir tanesi de yıldızlardır. İnsanlar çoğunlukla yaşadığı stresi yıldızlara bakarak ve hayaller kurarak azaltmak istemektedir. Ancak yıldızların çeşitli özellikleri bulunmaktadır. Sizin için nötron yıldızının ne demek olduğunu, iki yıldızın çarpışması ve patlamasının nasıl gerçekleştiğini derledik.
Yüzey sıcaklığı genel olarak 10 milyon dereceye erişen bebek nötron yıldızlarının manyetik alanı Dünyanın manyetik alanından yaklaşık olarak 1000 trilyon kat daha güçlüdür.
Nötron yıldızı, yıldızların hayatlarının son bulabileceği biçimlerden birisidir. Bir nötron yıldızı dev olan bir yıldız Tip II, Tip Ic ya da Tip Ib bir süpernova şeklinde patladıktan sonra geri kalan bölümün kendi içerisine çökmesi ile meydana gelmektedir. Bu yıldızlar neredeyse bütünüyle nötronlardan oluşsa bile az miktarda elektron veproton da içermektedir. Bu proton ve elektronlar mevcut olmasaydı nötron yıldızları uzun bir süre var olmaya devam edemezdi. Bunun sebebi nötronların serbest halde iken kararsız olmasıdır ve beta ışıması yaparak kısa zaman içinde proton ve elektronlara ayrışmasıdır. Ancak yıldızın içerisindeki yüksek basınç nedeniyle proton ve elektronların birleşip nötronlara dönüşebilmesi, nötron yıldızlarının çok daha kararlı bir yapıya sahip olmasını sağlamaktadır. Nötron yıldızlarının kütleleri genel olarak Güneş’inkinin 1,44 ile 3 katı olabilmektedir. Bugüne kadar gözlemlenmiş olan en büyük nötron yıldızının kütlesiyse Güneş’inkinin yaklaşık olarak iki katı şeklindedir. Samanyolu içerisinde yaklaşık 2000 nötron yıldızının var olduğu bilinmektedir. Güneş Sistemi’ne en yakın bulunan nötron yıldızları, yaklaşık olarak 400 ışık senesi uzaklıktaki RX J1856.5-3754 ve yaklaşık olarak 424 ışık yılı uzaklıkta bulunan PSR J0108-1431’dir.
Nötron Yıldızı Nasıl Oluşur?
Nötron yıldızları, genel olarak kütlesi Chandrasekhar sınırına yakın olan yıldızlardan oluşmaktadır. Bir yıldız, hayatını yapısında yer alan hidrojenleri birleştirip helyum gazına dönüştürerek devam ettirmektedir. Normal şartlar altında bahsedilen füzyon olayı mevcut yıldızın boyutunu sabit tutabilmeye yeterli olmaktadır. Bir diğer deyiş ile içeri doğru olan kütle çekimine karşılık dışarı doğru olan füzyon tepkimesinin sebep olduğu enerji mevcuttur ve bu yıldızın boyunu sabit bir şekilde tutmaktadır. Ancak yıldız mevcut hidrojen kaynağını bitirebilmeye yakın olan merkez çekim kuvveti ile birlikte küçülmeye başlamaktadır. Bu kapsamda merkezinde kalmış olan son hidrojenlerin tepkimesinin etkisi ile hafif bir ışık yaymaya devam etmektedir. Daha sonra bütünüyle yakıtı bitince bu sefer de diğer bir reaksiyon başlamaktadır. Bu reaksiyon da helyum atomlarının birleşerek karbon atomlarına dönüşebilmesidir. Hidrojenin füzyon olayı ile karşılaştırıldığında helyum gazının füzyonu büyük bir enerji açığa çıkarmaktadır. Dolayısı ile bu enerjinin mevcut büyüklüğünü merkez çekim kuvveti karşılayamamaktadır ve yıldız yüksek bir hızla büyümeye başlamaktadır. Öyle ki Güneş'in bu evreye girmesi durumunda çapı Mars gezegenini yutabilecek düzeyde genişleyecektir.
İki Nötron Yıldızının Çarpışması ve Patlaması Nasıl Olur?
İki tane nötron yıldızının çarpışması yalnızca uzay-zaman dokusunu bozmakla kalmamaktadır aynı zamanda nötronların yüksek olan enerjisi, yeni ağır metallerin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Gök bilimciler esas olarak teorik biçimde ileri sürülen bu olguyu ilk kez gerçekten gözlemeyi başarmışlardır. 2017 senesinde yapılmış olan spektral analizler, ikili olan bir nötron yıldızı çarpışması esnasında ağır stronsiyum meydana gelebileceğini doğrulamıştır. Stronsiyum, kurşun, altın ya da uranyum sadece böyle kuvvetli kozmik çarpışmalar esnasında ortaya çıkabilmektedir. Patlayan yıldızın kütlesine bağlı şekilde (bu duruma Chandrasekhar Limiti de denilmektedir) yıldız bir kara deliğe ya da nötron yıldızına dönüşebilmektedir. Bir nötron yıldızının ortaya çıkmasına sebep olan yıldızlar, Güneş'ten yaklaşık olarak 10 ile 25 kat büyüklükte bulunan yıldızlardır.