Normatif etik nedir, türleri nelerdir? Normatif etik yaklaşımları ve kuramları nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
Yunanca kökenli bir sözcük olan etik, ahlak, duyarlılık ve sorumluluk anlamına gelir. Norm sözcüğünden türetilen normatif kelimesi ise kurallı demektir. Etik, bireylerin ve toplumların nasıl yaşaması gerektiğini belirleyen temel bir kavramdır. Bu kavram normatif, betimleyici ve meta- etik olarak üçe ayrılır. Normatif Etik nedir, türleri nelerdir? Normatif etik yaklaşımları ve kuramları nelerdir tüm detayları ile derledik.
Normatif etik kuramı Alman düşünür Immanuel Kant tarafından geliştirilmiştir. Kant, Etik Üzerine Dersler adlı eserinde etik değerleri, toplumsal sorumluluk ve ödev bilinci gibi konuları ele almıştır.
Normatif Etik Nedir?
Bir toplumun daha mutlu ve uyumlu olması için gerekli ahlaki ölçütleri belirleyen etik türüne normatif etik denir. Normatif etik hem birey hem de toplum için ahlaki yargılara ulaşır. Bu yargılardan olumlu sonuç elde edilebilmesi için konulan kuralların çoğunluğun yararına olması gerekir. Buna da kısaca ''çoğulcu haz'' adı verilir.
Eğer konulan kurallar sadece bireyin yararına ise bu kısa sürede toplumsal ahlakın çökmesine neden olur. Bu nedenle normatif etikte toplum ve çoğunluk ön planda tutulur. Bu etik türünde elde edilen ahlaki yargılarda evrensellik ilkesi gözetilir. Örneğin ''yalan söylemek kötüdür'', ''birinin parasını ya da malını zorla elinden almak kötüdür'', ''yardımlaşmak iyidir'' gibi dünyanın her yerinde doğru kabul edilen yaklaşımlar, normatif etiğin temelini oluşturur.
Normatif Etik Türleri Nelerdir?
Normatif etik türleri kendi içerisinde üç gruba ayrılır.
1- Ödev ahlakı:
Kişinin gerçekleştirdiği eylemlerde sadece kendi menfaatlerini değil, toplumun yararını da gözetmesine ödev ahlakı denir. Yardımlaşma ve dayanışma gibi erdemler, ödev ahlakının temel kriterleri arasında yer alır. Bireylerin başkalarına karşı sorumluluk hissetmesi için egoist davranışlardan kaçınması gerekir.
2- Erdem ahlakı:
Erdem ahlakı da normatif etik türleri arasında yer alır. Dürüstlük, sağduyu, sorumluluk ve hoşgörü gibi evrensel değerler, erdem ahlakının temelini oluşturur.
3- Sonuçsalcı Ahlak:
Bir eylemin hangi koşullarda, hangi maksatla ve ne için yapıldığını belirleyen ahlaki nosyona, sonuçsalcı ahlak denir. Bu kavrama göre bir eylemin yapılış nedeni kadar da sonuçları da önemlidir. Bu nedenle sorumluluk gereği, eylemlerin olası sonuçları da göz önünde bulundurulmalı ve buna göre hareket edilmelidir.
Normatif Etik Yaklaşımları ve Kuramları Nelerdir?
1- ''Doğru'' nedir?
2- Doğru kavramının evrensel ölçekleri nelerdi?
3- Evrensel ahlak ve doğru mümkün müdür? Mümkünse evrensel ahlak kriterleri topluma uygulanabilir mi?
4- Eylemin doğruluğunu belirleyen temel unsurlar nelerdir?