Noktalama İşaretleri Nelerdir? Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı, Örnekleri Ve Soruları
Güncelleme Tarihi:
Yazının doğru bir şekilde aktarılabilmesi ve anlamın düzgün bir dille ifade edilebilmesi ancak noktalama işaretlerinin doğru kullanılmasıyla mümkündür. Türk Dil Kurumu, Türkçe yazım kurallarında kullanılabilecek çok sayıda noktalama işaretinin tanımını yapmıştır. Peki, noktalama işaretleri ve isimleri nelerdir? İşte bu işaretler için hazırladığımız detaylı konu anlatımı.
Noktalama işaretleri hem eğitim hem de sosyal hayatta etkin bir şekilde kullanılmalıdır. Bunun için de TDK tarafından verilen noktalama işaretleri tanım ve kurallarının detaylı bir biçimde öğrenilmesi gerekmektedir.
Noktalama İşaretleri
Noktalama işaretleri, yazı dilini geliştirmek amacıyla kullanılan sembollerdir. Bu semboller; duygu ve düşünceyi daha açık bir dille ifade etmek, durak noktalarını belirlemek ve okumayı kolaylaştırmak için kullanılmaktadır. Bunu yanı sıra kullanılan işaretler sayesinde, düz bir cümleye, vurgu ve ton gibi ses nitelikleri de kazandırılmaktadır.
Yazı dilinde kullanılan her bir noktalama işareti, kendine özel bir sembol ile ifade edilmektedir. Türkçe yazım kurallarında kullanılabilen noktalama işaretleri ise aşağıdaki şekilde sıralanmakta ve sembolize edilmektedir.
Nokta (.)
Virgül (,)
İki Nokta (:)
Noktalı Virgül (;)
Soru İşareti (?)
Ünlem İşareti (!)
Tırnak İşareti (“…”)
Kesme İşareti (‘)
Yay Ayraç ( )
Kısa Çizgi (-)
Eğik Çizgi (/)
Üç Nokta (…)
Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Noktalama işaretleri, cümle içinde farklı görevler üstlenebilmektedir. Bu kapsamda nokta yaygın olarak; cümle sonlarında, bazı kısaltma sonlarında, sıra belirten sayıların sonunda, saat ve dakika gösteriminde kullanılmaktadır.
Noktalama işaretleri arasında en fazla görevi üstlenen virgül ise; eş görevli kelime gruplarının arasında, sıralı cümle, ara söz ve ara cümleleri ayırmak için, tırnak içinde olmayan alıntıları belirtmek için, hitabet sözcüklerinden sonra ve konuşma çizgisinden hemen önce kullanılmaktadır.
İki noktanın cümle içerisinde; örnek verilecek ve açıklama yapılacak cümlenin önünde, karşılıklı konuşma içeren metinlerde de konuşmacı isminin arkasında kullanılmaktadır. Noktalı virgül ise; cümlede virgülle ayrılan takımların ve sıralı cümlelerin arasında kullanılmaktadır.
Soru işareti, yalnızca iki yerde kullanılabilmektedir. Bunlardan ilki soru cümlelerinin sonu, diğeri de şüpheyle yaklaşılan ifadelerin arkasıdır. Ünlem ise yalnızca; sevinç, neşe, korku, acı ve şaşırma gibi duygu ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır.
Tırnak işareti daha çok birebir alıntı cümleleri öne çıkarmak için kullanılmaktadır. Cümlede yer alan kitap ve yazar adlarıyla, özellikle baskın hale getirilmek istenen sözcükler için de tırnak işareti kullanılmaktadır.
Kesme işareti de en az virgül kadar çok sayıda görevi üstlenen bir semboldür. Bu kapsamda; özel isimlere millet, boy, yapı, devlet, kısaltma, kitap, gazete ve yer adlarına gelen eklerin ayrılmasında kesme işaretinden yardım alınmaktadır.
Yay ayraç, kısa çizgi, eğik çizgi ve üç nokta; diğer noktalama işaretlerine kıyasla daha kısıtlı bir kullanım alanına sahiptir. Yay ayraç; tiyatroda konuşmacının hareketlerini göstermek, yabancı kelimelerin okunuşlarını vermek ve bazı tarihsel gösterimler için kullanılmaktadır. Kısa çizgi; satıra sığmayan kelimeyi, ara söz ve cümleyi ayırma görevi üstlenmektedir. Eğik çizgi adres, tarih ve bölme işareti olarak kullanılırken; üç nokta da tamamlanmamış cümlelerin sonuna getirilmektedir.
Noktalama İşaretleri Örnekleri
Noktalama işaretleri geniş bir kural yelpazesi taşımaktadır. Bu sebeple de yazım kuralları arasında noktalama işaretleri için verilebilecek sayısız örnek bulunmaktadır.
- Yeni evimiz, binanın 4. katında yer alıyor. (Nokta)
- İyilik et dostuna, iyilik gelsin başına. (Virgül)
- Sınavdan yalnızca iki kişi geçmişti: Ozan ve İpek. (İki Nokta)
- Açıklıyorum; çünkü bu konuyu siz de öğrenmelisiniz. (Noktalı Virgül)
- Şimdi Muğla’da olmak… (Üç Nokta)
- Anıtkabir’e nasıl gidebilirim? (Soru İşareti)
- Havuz suyu çok soğuk!