Nobelli yazarlara misafir olmaya ne dersiniz?

İvo Andriç - Travnik / BOSNA HERSEK

1961’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan İvo Andriç, Türkiye’de de çok okunan romanı Drina Köprüsü ile Balkanların ruhunu tüm dünyaya duyurmayı başardı. Bosna Hersek sınırlarında yer alan Travnik adında küçük bir kasabada Andriç’in dünyaya gözlerini açtığı Osmanlı sivil mimarisi tipindeki evi, bir müzeye dönüştürüldü. Ziyaretçiler doğduğu odanın özgün halini görebiliyor. Evde mobilyalar, çeşitli dillerde kitapların yer aldığı bir kütüphane ve yazarın fotoğrafları ön plana çıkıyor.Ancak Andriç bu evde çok kalamadı. Maddi imkânsızlıklar nedeniyle Bosna Hersek’in güney doğusundaki Visegrad’a gitti.

George Bernard Shaw - Hertfordshire / İNGİLTERE

Shaw’ı pek çoğumuz sosyal medyadaki özlü sözlerinden tanıyoruz. Yazarlar tarafından da en çok alıntılanan isimlerin başında geliyor. İrlanda Dublin’de, 1856’da doğan Shaw, yazdığı oyunlarla dünya tiyatro tarihinin önemli isimlerinden biri. İngiltere Hertfordshire’deki ortaçağdan kalan, 40 yıl yaşadığı evi bir müze olarak dünyanın dört yanından Shaw hayranlarını ağırlıyor. Geniş kütüphanesi, çalışma masası, yorulduğunda çıkıp turladığı çiçeklerle kaplı yemyeşil bahçesi... Zaman zaman yazmak için kapandığı, bahçedeki küçük ahşap kulübeyi de es geçmemek gerekiyor. ‘Shaw’ın Köşesi’, bu Nobel ödüllü İrlandalı yazarın 1906’dan 1950’ye kadarki hayatını gözler önüne seriyor.

Ernest Hemingway - Florida / ABD

Hemingway kadar seyahat etmiş, savaşlara katılmış yazar az bulunur. Amerikan edebiyatının önde gelen isimlerinden, ‘Çanlar Kimin İçin Çalıyor’ romanının yazarı Ernest Hemingway’in eşi Pauline ve iki oğlu Patrick ve Gregory ile birlikte 1931-1940 arasında yaşadığı evi Florida’da. Ev haftanın her günü ziyarete açık. 1954’te Nobel Edebiyat Ödülü’nün sahibi olan Hemingway,Amerikan Edebiyatı’nda ‘erkeksi’, ‘maceraperest’ duruşunun yanı sıra, kimi edebiyat eleştirmenlerince İkinci Dünya Savaşı’nı anlatan en yalın roman ve kısa hikâyelerin sahibi olarak da tarihe geçti.

Winston Churchill - Kent / İNGİLTERE 

Tüm liste içerisinde en güzel evlerden birine sahip Churchill, yazar kimliği ile de ön plana çıkıyor. 1953’te Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan Churchill’in,
1924’ten ölümüne kadar yaşadığı evi Londra’nın güneydoğusunda yer alıyor. Müze olarak ziyarete açılan evde Churchill’in tabağından yatağına, her türlü eşyası sergileniyor. Çalışma masası, not defterleri, geniş kütüphanesi... Evin tarihi duvarlarını kendi çizdiği, dünyanın çeşitli yerlerine ait manzara resimleri süslüyor. Yazarlığı kadar ressamlığı ile de bilinen bir lider. Evinde öne çıkan yağlı boya tabloların yer aldığı atölyesi de ziyarete açık. Nobel Ödülü jürisinin, dünya savaşlarının arka planını anlattığı günlüklerinin yanı sıra ‘tarihi ve biyografik açıklamalarının ustalığı kadar, yüce insani değerleri savunurkenki parlak hatipliği’ni de övdüğü Churchill, Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk devlet adamı unvanına da sahip.

William Golding - Cornwall / İNGİLTERE

Türkiye’de çok okunan bir yazar Golding. Başyapıtı olarak nitelendirilen Sineklerin Tanrısı ile Nobel Edebiyat Ödülü’nü aldı. Yazarın evi İngiltere’nin en batı ucunda bir yarımada olan Cornwall’da bulunuyor. Ev, müze olarak ziyaretçilere açık. Çalışma masası, kütüphanesi, el yazısıyla tuttuğu notların orijinalleri, Sineklerin Tanrısı romanının taslakları, çizimler; yazarın hayatında önemli yeri olan daha birçok eşya sergileniyor. Yazarın 1993’teki ölümünün ardından eve neredeyse hiç dokunulmamış. Yapının bahçeside görülmeye değer. William Golding 1983’te Nobel Edebiyat Ödülü’nü ‘günümüz dünyası insanının durumunu aydınlatan; yazılarının çeşitliliği, gerçekçi anlatı sanatının açıklığı ve hayali yazılarının evrenselliği ile karakterize romanları için’ almıştı. Bu evde romanındaki ilhamın nereden geldiğini anlamak çok zor değil.

Pearl S. Buck - Philadelphia / ABD

Listemizde yer alan diğer Amerikan yazarları kadar tanınmasa da Pearl S. Buck, Çin’de yaşadığı uzun yılların etkisiyle eserlerinde genellikle bu ülkeye geniş yer ayırır. En büyük eseri The Good Earth, Türkçe’ye ‘Mübarek Toprak’ adıyla çevrildi. 1938’de Nobel Edebiyat Ödülü’nü ‘Çin’deki köy yaşamını zengin ve gerçekçi anlatımı ve biyografik şaheseri nedeniyle’ alan Buck, ömrünün büyük bir kısmını Uzak Doğu’da geçirmiş olsa da, ABD Philadelphia’daki evi de dünyanın dört bir yanından ziyaretçi çekiyor. Buck’ın evinde yazarın çalışma masası, Mübarek Toprak’ın ilk baskılarından biri, not ve taslaklar gibi kişisel eşyaları görülebilir. Pearl S. Buck sadece bir yazar değil, insan hakları konusunda yaptığı çalışmalarla da tanınan bir aktivist aynı zamanda. Philadelphia’daki evinde gezerek Amerikan Edebiyat Tarihi’nin en önemli kadın yazarlarından birinin hayatına kısa bir göz atmak mümkün.

Hermann Hesse - Gaienhofen / ALMANYA

Almanya ile İsviçre arasında bir sınır oluşturan Constance Gölü’nün hemen kenarında yer alan, filmlerden fırlamış gibi görünen Hermann Hesse’nin evi 2004’te restore edildikten sonra müzeye dönüştürüldü. 1877 doğumlu Hesse ailesiyle birlikte bu evde 1907-1912 yılları arasında yaşadı. Bozkırkurdu, Siddhartha gibi kitaplarıyla tanınan İsviçreli yazar 1946’da ‘yazılarındaki geleneksel insanlık idealleri ve stilinin yüksek kalitesi örneklerinde olduğu gibi, cesaret ve anlayış ile büyüyen ilham veren eserleri’ sayesinde Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Hesse hayatının hiçbir döneminde bir yerde uzun süre kalmadı. Hindistan’a gitti, Avrupa’da pek çok yerde yaşadı. Bugün Gaienhofen’deki evi, yazarın gençliğinin izlerini görmek isteyenleri ağırlıyor. İlk edebi çalışmalarına 25 yaşında başlayan Hesse’nin ailesiyle birlikte beş yıl yaşadığı bu ev bir yazarın nerede olgunlaştığını görmek için büyük bir fırsat sunuyor.

Selma Lagerlöf - Marbacka / İSVEÇ

Listede en az bilinen isim Selma Lagerlöf olabilir. Ancak o Nobel Edebiyat Ödülü’nü kazanan ilk kadın yazar. 1909 gibi erken bir tarihte Nobel alan Lagerlöf’ün evi İsveç’in batısında Marbacka’da yer alıyor. Yazarın evi gerçekten görülmeye değer. Çalışma masası, kütüphanesi, yemek masası gibi birçok kişisel eşya olduğu yerde sergileniyor. Yazarın en çok bilinen eseri ise Nils Holgersson’un Serüvenleri. Lagerlöf, İsveç’te romantizm akımının öncü isimleri arasında gösteriliyor. Gelişen İsveç’i ve insanlarını anlattığı eserleri, bir ulusun yükselişine edebi bir pencere açmayı başarıyor.

John Steinbeck - California / ABD

‘Amerikan Edebiyatı’nın Devi’ olarak nitelendirilen John Steinbeck kadar ülkesini yalın ve yapmacıklıktan uzak anlatan başka bir yazar var mıdır? Fareler ve İnsanlar, Gazap Üzümleri ve Cennetin Doğusu gibi roman ve uzun hikâyeleri ile sadece ülkesinde değil, dünyada da en çok okunan yazarlardan biri olmayı başardı Steinbeck. 27 Şubat 1902’de doğduğu California Salinas’taki evi, bugün bir müze olarak dünyanın dört bir yanından misafir ağırlıyor. Bu viktoryen evde, Steinbeck üç kız kardeşiyle büyüdü. Edebiyat tarihçileri yazarın çocukluğunda utangaç ve zeki olduğunu belirtiyor. ‘The Steinbeck House’ta bir restoran da yer alıyor. Yazarlığıyla ilgili çok fazla şey yok ancak Steinbeck’in odasında kişisel eşyaları ve aile fotoğrafları sergileniyor.

Lev Nikolayeviç Tolstoy - Yasnaya Polyana / RUSYA

Belki Tolstoy, Nobel Edebiyat Ödülü almadı ama listede bu dev yazara ve onun harikulade çiftliğine yer ayırmak için ufak bir istisna yapılabilir. Moskova’nın 200 kilometre güneybatısında yer alan Yasnaya Polyana’da dünya edebiyatının birçok listesinde en iyi roman olarak gösterilen ‘Savaş ve Barış’ın yazarı yatıyor. Lev Tolstoy’un iki başyapıtı ‘Anna Karenina’ ve ‘Savaş ve Barış’ın doğduğu çiftlik müze olarak ziyarete açık. Yazarın kızı Aleksandra Tolstaya tarafından müzeye çevrilen çiftlik şimdilerde torunları tarafından işletiliyor.Doğanın tam ortasında huş ağaçları altında mükemmel bir istirahat fırsatı sunan çiftlikte dünya edebiyatına tam anlamıyla damgasını vuran yazarın hayatının izlerini hâlâ görmek mümkün. El yazısı notları, roman taslakları, çalışma masası, kütüphanesi gibi. Yazar bu evde aile fertleri, bakıcılar, müritleri ile birlikte vefat ettiği 1910’a kadar yaşadı. Öldükten sonra da Yasnaya Polyana’yı terk etmedi, çitfliğin geniş yeşil bahçesinde mütevazı mezarı yer alıyor.