Mozaikler el dokuması halılarda hayat buluyor

İzmir’in orta yerinde vaha olarak kalan ve İzmir Ticaret Odası’nın destekleriyle kazı çalışmaları yapılan Agora’nın mozaikleri, el dokuması halılarda hayat buluyor. İzmir Ekonomi Üniversitesi (İEÜ) Mütevelli Heyet ve İzmir Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş’ın önerisiyle halı tasarımına dönüştürülen mozaikler, kentin tanıtımına katkıda bulunacak. Batı Anadolu dokuma tekniği ve renklerinin kullanıldığı halılar, dünyanın dört bir yanında önemli devlet adamlarının makamlarını süsleyecek.
Yaklaşık bir yıl önce Başkan Demirtaş’ın antik kentteki mozaiklerden esinlenerek, İEÜ Moda ve Tekstil Tasarımı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Elvan Özkavruk Adanır’a konuyu aktarmasıyla döneminin işlek merkezlerinden biri olan İzmir Agora’sının mozaikleri, evleri süslemek için hazırlandı. Halılar, Manisa’nın Demirci İlçesi’ndeki bir dağ köyü olan Serçeler’de el emeğinin ince ince şekillenmesiyle dokumacılar tarafından hayat buldu.

Tarih tasarımla buluştu

İzmir’in içindeki gizli kalmış hazineleri ortaya çıkarmak için çalıştıklarına dikkat çeken Başkan Demirtaş, kentin merkezindeki binlerce yıllık kültürel değerin gün yüzüne çıkması için İzmir Ticaret Odası yönetimi olarak özel ilgi gösterip destek verdiklerini anlattı. Demirtaş, bir zamanlar üzerinde evler olan tarihi eserlerin gün yüzüne çıkmasıyla başlayan süreç hakkında şu bilgileri verdi: “Agora, uzun yıllar hırpalanmış, üzerine yaşam kurulmuş, atölyelerin boğduğu köhne bir semt haline gelmişti. İzmir’in merkezindeki 2.300 yıllık tarihin gün yüzüne çıkarılması, kentin üzerindeki kara bulutları dağıtması açısından da önem taşıyordu. İzmir Ticaret Odası olarak tam 10 yıldır arkeolojik kazılara 3 milyon liranın üzerinde destek verdik. Kazı alanındaki gelişmeleri görmek üzere Agora’da inceleme yaptığımız bir gün mozaiklerin güzelliğine hayran kaldım. Odamızın girişimleriyle kurulan İzmir Ekonomi Üniversitesi’nde tasarım alanında çok değerli akademisyenlerimiz var. Mozaiklerin el dokuması Türk halılarında yaşamasını istedim. Onlar da ortaya harika tasarımlar ve eserler çıkardılar.”

Kadınların ilmeklerinde hayat bulan mozaikler

Halıların hazırlanış öyküsünü anlatan İEÜ Moda ve Tekstil Tasarımı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Elvan Özkavruk Adanır, “Mozaiklerdeki mevcut motiflerin kareli kağıda aktarılmasının ardından araştırma görevlimiz Duygu Kocabaş tarafından bilgisayar ekranına taşındı. Mozaiklerden yola çıkarak, 3 farklı model hazırladık. Batı Anadolu halılarından yüzyıllardır kullanılan renkleri de dikkate alarak, halı motiflerini şekillendirdik” dedi.
Halılarda, kırmızı, koyu mavi, krem ve sarı renklerin kullanıldığı, bu renklerin Türk halılarında belirgin olduğunu anlatan Prof. Dr. Adanır, İzmir’in 600 yıl boyunca halı ihracatında önemli bir merkez olduğunu belirtti. Türk halılarının el dokuması olması ile dikkat çektiğini, Türk kültüründe kullanılan halıların Avrupa’ya 16. yüzyılda Venedikli tüccarlar tarafından ilk kez taşındığını ifade eden Prof. Dr. Adanır, şunları söyledi:
“Türklerde halı kullanma geleneği Orta Asya’dan bu yana var. Türkler, Anadolu’ya geçtikten sonra da yerleşim alanlarının günlük vazgeçilmez unsuru olan halı bir gereksinimdi. Avrupa’da ise o dönemlerde sarayların yerlerine aromatik bitkiler seriliyordu. 16. yüzyılda ilk kez Venedikli tüccarlar tarafından Batı Anadolu’dan halılar Avrupa’ya taşındı. 8. Henry döneminde Uşak halıları sarayı süsledi. Halı kullanımı Avrupa’da prestij ve itibar nesnesi olarak görüldü. Bugün ne kadar seri üretim halinde de olsa el dokumaların değeri paha biçilemez. Bu projedeki el dokuması halılar, Agora’nın mozaikleri ile daha da değer kazanıyor.”