Mezhepler nelerdir? İtikadi, fıkhi, kelami ve ameli mezhepler

Mezhepler konusunun daha anlaşılabilir olması adına öncelikle mezhep nedir konusuna bir açıklama getirilmesi önemlidir. Bu sayede konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyenlerin mezhepler ile alakalı aradıkları yanıtları daha kolay bulması ve anlaması kolaylaşır.

 Mezhepler Nelerdir?

 Mezhebin kelime manası, benimsenen görüş, izlemek, gidilen yol, demektir. Dini anlamda mezhep ise müctehid bir İslam aliminin kapalı ve kesinlik taşımayan ayet ve hadisleri, İslam'a ters olmayacak biçimde yorumlaması ve bu konuyla alakalı olarak çözüm getirmesi demektir.

 Başka bir tanıma kapsamında ise mezhep, herhangi bir dinin çeşitli görüş ayrılıkları sebebiyle ortaya çıkan kollarından her birine verilen addır. Mezhepler aynı zamanda dini bir kişilik ve toplumların dine olan bakış açısını oluşturur. Algılayan bireyin kendisine bağlı bazı nedenlerden dolayı farklı şekillerde düşünmesine yol açılır. Mehzebi kısacası farklılık, ayrım, kıvrım olarak tanımlamak mümkündür.

 Pek çok dini inanışta dinde olduğu gibi İslam dini inancında da mezhepler bulunmaktadır. İslam dininde mezhepler Fıkhi Mezhepler ve İtikadi Mezhepler, Kelami Mezhepler ve Ameli mezhepler olmak üzere 4 farklı gruba ayrılır.

 İtikadi Meshepler

 İtikad kelime manası olarak aksine ihtimal vermeyecek bir biçimde bir şeyi kabullenmek, gönülden bağlanmak anlamına gelir. İtikadi mezhepler ise iman ve inançla alakalı olan konular üzerine yoğunlaşmış mezheplerdir. Bu mezhepleri ise şu şekilde sıralamak mümkün:

 - Ehl-i Bid'a Mezhebi

 - Ehl-i Sünnet Mezhebi

 - Eş'ariyye Mezhebi

 - Mâtüriddiyye Mezhebi

 Fıkhi Meshepler

 Fıkhi Meshepler; İslam dininde evlilik, boşanma, ibadet, ticaret, miras ve amel gibi çeşitlilik gösteren konular kapsamında ortaya çıkan mezheplerdir. Bu mezhepleri ise kısaca şu şekilde sıralamak mümkün olmaktadır:

 - Hanefi Mezhebi

 - Şafii Mezhebi

 - Ehli Delalet Mezhebi

 - Maliki Mezhebi

 - Hanbeli Mezhebi

 Kelami Mezhepler

 Kelâm diğer bir tabiri ile İlm-i Kelâm; İslâm dininin akāid konularını irdeleyen ve tarihi yönüyle bu çerçevede gelişen dini-felsefi teoriler ile ilgilenen ilim dalı olarak nitelendirilmektedir. Bu anlamda kelâm, imanla alakalı konu ve sorulara izâh ve ispat getirmek gayesiyle geliştirilen teolojik felsefenin adıdır.Kelam tartışmalarında ortaya çıkan çok çeşitli itikadi nitelik barındıran mezhepler ortaya çıkmıştır. Bunlardan bazıları:

 - Hariciyye

 - Selefiyye

 - Mutezile

 - Kaderiyye

 - Mücessime

 - Kerramiyye

 - Cebriyye

 - Müşebbihe

 - Mürcie

 - Neccariyye 

 Ameli Mezhepler

 Sünni Müslümanlar arasında yaygın nitelikte olan amelde mezhepler;

 - Hanefi,

 - Maliki

 - Şafii

 - Hanbeli olmak üzere dört tanedir.

 Hanefi Mezhebi; Bu mezhebin kurucu ismi İmam A’zam’dır. Bu kişinin adı Nu’mândır. Babasının adı ise Sâbit, sahip olduğu künyesi ise Ebû Hanîfe’dir.

 Maliki Mezhebi: Bu mezhebin kurucusu İmam Mâlik b. Enes’tir. Hicri 93 (M. 712)senesinde Medinei Münevvere’de dünyaya gelmiş olup burada büyümüş ve yetişmiştir. İmam A’zam ve İmam Ebû Yûsuf ile de görüşmüştür. Medine halkının bilgini ve imamı olmuş bir kişidir.

 Şafii Mezhebi: Bu mezhebin kurucu ismi, İmam Muhammed b. İdrîs eşŞâfi’î’dir. Hicri 150 (M. 767) senesinde Gazze’de dünyaya gözlerini açmıştır. 204 (M. 819) senesinde Msr’da vefat etmiştir.

 Hanbeli Mezhebi: Bu mezhebin kurucu ismi Ahmed ibn Hanbel’dir. Hicri 164 (M. 780) senesinde Bağdat’ta dünyaya gelmiştir. 241 (M. 855) senesinde yine gözlerini dünyaya açmış olduğu şehir olan Bağdat’ta dünyaya gözlerini kapamıştır.