Metagenez nedir, nasıl gerçekleşir? Metagenez hangi canlılarda görülür?
Güncelleme Tarihi:
Metagenez konusu, biyolojinin en önemli konularından bir tanesini oluşturur. Bu nedenden dolayı bu konuyu öğrenebilmek büyük bir önem arz eder. Biyoloji ile ilgilenen kişilerin metagenez konusunu bilmesi bir hayli önemlidir. Metagenez konusunun ne olduğunu, hangi canlılarda görüldüğünü ve metagenezin fonksiyonlarının neler olduğunu sizler için derledik.
Bazı canlılarda metagenez ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle terimin anlamının bilinmesi gerekir. Bazı canlılar eşeyli üreme şeklinde çoğalabilirken bazı canlılar ise eşeysiz üreme ile çoğalır. Bununla birlikte bazı canlılarda eşeyli üreme görülür ardından da eşeysiz üreme ortaya çıkar. İşte bu durum ise metagenez şeklinde adlandırılır.
Metagenez Nedir?
Metagenez çoğu bitkilerde ve hayvanlarda görülür. Bu üreme çeşidi kapsamında bir nesil eşeysiz şekilde çoğalırken bahsedilen nesilden sonra gelen nesil ise eşeyli bir biçimde üreyebilir.
Metagenez olayında ise bir organizmanın hayat döngüsü içerisinde bir eşeyli üreyen bir de eşeysiz olarak üreyebilen iki tane birey oluşur. Canlıların eşeyli bir şekilde üremelerinin sürekliliği için eşeysiz üremelerinin gerçekleşmesi şeklinde yapılan tanıma metagenez adı verilir.
Metagenez Hangi Canlılarda Görülür?
Metagenezin ortaya çıktığı çok sayıda canlı çeşidi bulunur. Bu canlıların her biri birbirinden farklı olan nitelikleri bünyelerinde barındırır. Metagenezin görüldüğü canlı türleri şu şekilde sıralanabilir:
Denizanası
Mantarlar
Bazı çiçeksiz bitkiler
plazmodyumlar
Metagenez üreme türü ile üremektedir. Bazı çiçeksiz olan bitkilere ise şu şekilde örnek vermek mümkündür:
Eğrelti otu
Kara yosunu
Su yosunu gibi bitkiler örnek olarak verilebilir.
Metagenez Nasıl Gerçekleşir?
Metagenez üreme çeşidinde eşeyli üreme sürecini eşeysiz olan üreme süreci takip eder. Bu tür canlılarda iki ayrı döl bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi gametlerden meydana gelir iken diğeri ise sporlardan ortaya çıkar. Bu biçimde üreyen canlılara örnek olarak karayosunu verilebilir. Bu bitkilere bakıldığında esas olan bitki monoploittir. Zigot da ondan meydana gelmiş olan sperotif bitki diploittir. Sporotifler sporların oluşmasını sağlar. Bu durum da eşeyli üremedir. Gametofit ise gamet oluşmasını sağlar. Bu durum da eşeyli üreme biçimidir. Bu şekilde üremeye en uygun olarak eğrelti otlarının üremesi gösterilir.
Metagenez Üreme Çeşidinin Özellikleri Nelerdir?
Metagenez üreme çeşidinin özellikleri daha detaylı olarak şu şekilde aktarılabilir:
Bazı canlılarda görülmekte olan eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirlerini takip ederek gerçekleştirmiş olduğu üreme biçimine metagenez adı verilir.
Bu üreme biçiminde eşeyli ve eşeysiz üremeler arka akaya devam etme şeklinde gerçekleşir.
Döllenme ile ortaya çıkan zigotun gelişmesi ile birlikte meydana gelen diploid olan birey mayoz bölünme aracılığı ile sporlar meydana getirir.
Ortaya çıkan sporlar mitoz bölünme ile birlikte gametofitleri oluşturur.
Metagenez üreme çeşidi, çiçeksiz olan bitkilerde ve sıtma mikrobunda gerçekleşir.
Kalıtsal çeşitliliğe sebep olur.
Deniz Analarında Metagenez Üreme Nasıl Gerçekleşir?
Denizanalarının üreme şekilleri metagenez için iyi bir örnek oluşturur. Denizanaları metagenez üreme şekli ile çoğalırken çeşitli aşamalardan geçer. Bu aşamalar şu şekilde sıralanabilir:
Polipler mitoz bölünme aracılığı ile tomurcuklanır. Bu tomurcuklanma ile dişi ve erkek medüzleri meydana gelir.
Poliplerin tomurcuklanarak meydana getirdikleri dişi ve erkek medüzler daha sonra ise mayoz bölünme geçirir. Mayoz bölünme geçiren yapılar yumurtayı ve sperm hücrelerini meydana getirir.
Yumurta ve sperm hücrelerine bakıldığında daha sonra birleşmek sureti ile zigotu oluşturdukları görülür.
Bununla birlikte zigot ise mitoz bölünmelere maruz kalır. Mitoz bölünmeler polip formlarını ortaya çıkarır.
Görülmüş olduğu gibi denizanaları önce eşeysiz bir üreme biçiminde başlamıştır ve daha sonra ise eşeyli üreme biçiminde devam etmiştir.