Meta analiz nedir ve nasıl yapılır? Meta analiz özellikleri ve örnekleri

Meta analiz kelime öbeğine literatürde ilgili iş alanlarında çalışan bireyler mutlaka rastlamıştır. Hatta ilgili meslek dallarında uzman bireyler bazı bilimsel çalışmalarda meta analiz raporlarını sunmuş bile olabilir.

 Meta Analiz Nedir?

 Birden çok bilimsel çalışmanın sonuçlarını birleştirerek ve bu birleşimi istatistiksel olarak analiz şeklinde sunulan rapora meta analiz denmektedir.

 Meta analiz yapım işleminin bazı belirli kuralları vardır. Örneğin tanımda geçen birden fazla bilimsel çalışma aslında aynı soruya cevap veren bilimsel çalışmalardır. Her bilimsel çalışma aynı soruya cevap verse bile bir dereceye kadar hata olması beklenerek ölçümler rapor edilir.

 Meta Analiz Nasıl Yapılır?

 Meta analiz belirli bir konuda birden çok yapılmış bilimsel çalışmayı ele alarak sonuçları birleştirerek yapılır. Bu sonuçlar birleştirildikten sonra da ortaya tek bir araştırma bulgusu çıkar. Bu araştırma bulgusu da analiz edilir. Analizi yapılan yöntemler de istatistik olarak rapor haline dönüştürülür.

 Meta analiz tek başına tek yargıya güvenmez. Bu amaçla da çalışmayı nicel yöntem ile desteklemektedir. Meta analiz çalışmasının spesifik yönü de budur. Burada bahsedilen spesifik yön ise sadece meta analiz çalışmasına özgü olmasıdır. İşte meta analiz aşağıdaki adımlar izlenerek yapılmaktadır:

Literatürde ilgili çalışmayla ilgili kaynak taraması gerçekleştirilir. Örneğin konunun çevre sorunları olduğunu farz edelim. O halde çevre sorunlarıyla ilgili tüm çalışmaların istatistik verileri ele alınır.

Daha sonra ise bir sınıflandırma söz konusudur. Bu sınıflandırma çalışmaya göre tasnif edilir. Örneğin yıllara göre bir sınıflandırma yapılabilir.

Ortaya çıkan tüm istatistik sonuçlar analiz edilir ve karşılaştırılır.

Son olarak da geniş çaplı bir örnek elde edilir.

 Meta Analiz Özellikleri Nelerdir?

 Meta analiz işlemi aynı konu hakkında çalışmalar yapmış çeşitli kurumların yapmış olduğu araştırmaları inceleyerek ortaya yeni bir çalışma dökme yöntemidir.

 Meta analiz çalışmalarında her kurumun çalışması ayrı ayrı metin şeklinde detaylı olarak incelenir. Bu çalışmaların tamamından mevcut hatalar çıkarılarak diğer çalışmaların doğru tarzları birbirine karıştırılır. Üst üste binen birbirine ilave edilen ve karıştırılan tüm çalışmalar ışığında ortaya yeni bir sonuç çalışması çıkmaktadır.

 İşte meta analiz özellikleri şöyle sıralanmaktadır:

İstatistik çalışmalarda farklı yöntemler kullanılır.

Bu çalışmalarda deney ve gözlem yöntemi de kullanılabilir.

Meta analiz çalışmalarında ortaya çıkan farklar değerlendirilir.

Bilime dayalı olan meta analiz çalışmaları öznel değil nesnel olmak mecburiyetindedir. Bu özellik tüm bilimsel çalışmalar için geçerlidir.

Bu özelliğe dayanarak çalışmayı yapan bireyler veya bilim insanları kendi görüşlerini, yorumlarını çalışmaya katmaz.

Meta analiz çalışmalarının en bilindik özelliği genellemeye dayalı olarak yapılmasıdır. Örneğin Türkiye ülkesiyle ilgili istatistik bir çalışma yapıldığında ilgili ülkeyle ilgili genel bir kanıya varılır.

Meta Analiz Örnekleri

 Meta analiz çalışması örneklerine pek çok alanda rastlanmaktadır. Öncelikle şu bilinmelidir ki ilk meta analiz çalışmaları 1930 yıllarının başında tanımlanmıştır. Hatta bu çalışmalar özellikle sağlık alanında ilk olarak uygulamalı şeklinde kendini göstermiştir. 1970 yılına geldiğimizde ise bu çalışmalar gelişme göstermiş ve büyümüştür. 1976 senesinde de yapılan birçok çalışmaya ilk olarak meta analiz ismini veren de Glass isimli bilim insanıdır.

 Meta analiz çalışmalarına bir örnek vermek gerekirse Türkiye ülkesinde yapılan son on beş yılı kapsayacak şekilde kardiyovasküler risk faktörlerine ait bilgiler veren çalışmalar verilebilir.

 Bu çalışmada kardiyoloji literatürü araştırılmış ve çalışmalarda yer alması gereken istatistik verilere de yer verilmiştir. Çalışmada tedavi oranları, yöntemler ve risk analizleri de yer almaktadır.