Mesleki eğitim merkezlerinin kapısı ‘18 yaşını bitirenlere’ de açıldı

Çıraklık eğitiminin zorunlu eğitim kapsamına alınması amacıyla geçen yıl çeşitli kanunlarda gerekli düzenlemeler yapılmış ve çıraklık eğitimi, zorunlu ortaöğretim içerisinde mesleki eğitim merkezi bünyesinde kalfalık ve ustalık eğitimine götüren programlar olarak yapılandırılmıştı.     

İlgili kanunlara göre hazırlanan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.     

Yeni düzenlemede, çıraklık eğitiminin zorunlu eğitim kapsamına alınmasını sağlayan yasal düzenlemenin ardından "ortaöğretim kurumları" tanımları arasına kalfalık ve ustalık eğitimi ile mesleki ve teknik kurs programlarının uygulandığı mesleki eğitim merkezleri de eklendi.     

Mesleki eğitim merkezlerinde kalfalık ve ustalık programları uygulanacak, teorik ve pratik eğitim birbirini tamamlayacak şekilde planlanacak ve yürütülecek.     

Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin teorik eğitimi, haftada en az bir, en fazla iki gün olacak şekilde planlanacak. Ders yılı süresi 36 hafta olacak. Bakanlıkça uygulanan proje ve protokoller kapsamında teorik eğitim süresi, uygulanan programın özelliğine göre değişebilecek. Şartların oluşması halinde 9'uncu sınıf alan derslerinin eğitimi, mesleki eğitim merkezlerinde veya işletmelerin eğitim birimlerinde verilebilecek. Bu öğrenciler, 3308 sayılı Kanun hükümlerine göre işletmelerle olan sözleşmeleri devam ettiği sürece, ücretli ve ücretsiz izin süreleri dışında öğretim yılı boyunca işletmede mesleki eğitime devam edecekler.     

Sosyal etkinlikler için iş birliği     

Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin, işletmede mesleki eğitim gördükleri günlerde yapılan sosyal etkinliklere katılabilmeleri için işletmelerle iş birliği yapılacak.     

Liselere kayıt şartlarında, daha önceki düzenlemede ortaöğretim kurumlarına kaydolmak için ortaokul veya imam-hatip ortaokulunu bitirmiş ve öğretim yılının başlayacağı tarihte 18 yaşını bitirmemiş olma şartı aranıyordu.     

Yeni düzenleme ile mesleki eğitim merkezine 18 yaşını bitirmiş olanların kayıtlarının da yapılabilmesinin önü açıldı. Yeni düzenlemede ayrıca "evli olanların kayıtları alınmaz, öğrenci iken evlenenlerin okulla ilişiği kesilerek kayıtları açık öğretim okullarına gönderilir" hükmünün mesleki eğitim merkezi öğrencileri için uygulanmayacağı da karara bağlandı.     

Mesleki eğitim merkezine kayıtlı öğrenciler, aynı zamanda açık öğretim liselerine kayıt yaptırabilecek. Bu öğrenciler, mesleki eğitim merkezinde karşılığı olan derslerden yüz yüze eğitim programına devam ettirilmeyecek.     

Ortaöğretime yerleştirmeye esas puan veya yetenek sınav puanına göre öğrenci alan okullara süresi içerisinde kayıt yaptırmayanlar ile iki ay içerisinde bir işletme ile sözleşme imzalayamayan mesleki eğitim merkezi öğrencileri bu okullara kayıt haklarını kaybedecekler.     

Ancak mesleki eğitim merkezine yerleştirilmiş olmasına rağmen bir işletme ile sözleşme imzalayamamış öğrencilerin teorik eğitimine en fazla iki ay devamları sağlanacak. İşletme ile sözleşmenin imzalanmasıyla kayıt işlemi tamamlanacak ve sigortalı işe giriş bildirgesi düzenlenecek.     

Bir işletmeyle sözleşme imzalayan 18 yaşından büyüklerin kayıtları yıl boyunca devam edecek. Bunlardan birinci dönem sonuna kadar kayıt yaptıranların 9'uncu sınıf teorik eğitimi yoğunlaştırılarak tamamlanacak. Ders yılının ikinci döneminde şubat ayından sonra mesleki eğitim merkezlerine kayıt yaptıranlar işletmede mesleki eğitimlerine devam ettirilecek, ancak o ders yılı için yıl sonu puanı verilmeyecek. Bunların teorik eğitimleri yeni ders yılı başında başlayacak.     

Önceki yıllarda 8'inci sınıfı bitiren, herhangi bir ortaöğretim kurumunda kaydı bulunmayan ve kayıt şartlarını taşıyan öğrencilerin ikamet adreslerine uygun kontenjanı bulunan Anadolu liseleri, Anadolu imam hatip liseleri, mesleki ve teknik Anadolu liseleri, mesleki ve teknik eğitim merkezleri ile mesleki eğitim merkezlerine, çok programlı Anadolu liseleri,  varsa merkezi yerleştirme puanları da dikkate alınarak kayıtları yapılacak.     

Sınıf mevcudu 34 olacak     

Mesleki eğitim merkezlerinde bir şubeye alınacak öğrenci sayısı, Anadolu liselerinde olduğu gibi 34 olarak belirlendi.     

Anadolu teknik ve teknik lisesine geçişte öğrencilerin matematik, fizik, kimya, biyoloji, Türk dili ve edebiyatı derslerinin yıl sonu başarı puanları toplamının aritmetik ortalaması dikkate alınacak.     

Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin alan ve dalı, imzalanacak sözleşme ile belirlenecek ve e-Okul sistemine işlenecek.     

Liselerde devamsızlık süresi özürsüz 10 günü, toplamda 30 günü aşan öğrenciler, ders puanları ne olursa olsun başarısız sayılacak ve durumları yazılı olarak velilerine bildirilecek.     

Ancak üniversite hastaneleri, eğitim ve araştırma hastaneleri veya tam teşekküllü devlet hastanelerinde kontrol kayıtlı sürekli tedaviyi ya da organ naklini gerektiren hastalığı bulunanlar, kaynaştırma ve özel eğitim gerektirenler, sosyal hizmet, emniyet ve asayiş birimlerinin resmi raporları doğrultusunda koruma ve bakım altına alınanlar ile tutuklu öğrencilerin özürsüz devamsızlık süresi 10 günü geçmemek kaydıyla toplam devamsızlık süresi 60 gün olarak uygulanacak.     

Devamsızlık nedeniyle başarısız sayılan ve öğrenim hakkı bulunan öğrenciler, takip eden öğretim yılında okula devam ettirilecek. Öğrenim hakkı bulunmayanlar ise okulla ilişikleri kesilerek açık öğretim liselerine veya mesleki eğitim merkezine gönderilecek.     

Telafi programları ile tamamlayıcı eğitim programına devam zorunlu olacak. Öğrenciler devam etmek zorunda oldukları telafi programına ve tamamlayıcı eğitim programına ait özürlü özürsüz toplam ders saatinin en az altıda biri kadar devamsızlık yapmaları halinde, puanları ne olursa olsun başarısız sayılacaklar.     

Her sınıf seviyesinde nakil yapılabilecek     

Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinin nakilleri, alan veya dal bulunması ve naklen gidilmek istenilen yerleşim biriminde bir işletme ile sözleşme imzalamak kaydıyla zamana bakılmaksızın yapılacak.     

Mesleki eğitim merkezlerinde 9'uncu sınıfın birinci dönemi sonuna kadar alan, 10'uncu sınıfın birinci dönemi sonuna kadar aynı alan içinde dal değişikliği yapılabilecek.     

Mesleki eğitim merkezlerine, okul türüne bakılmaksızın her sınıf seviyesinde nakil ve geçiş yapılabilecek. Ancak bunlardan daha önce mesleki ve teknik eğitim almamış olanlar ile farklı bir alanda mesleki eğitim almak isteyenlerin alan seçimi için 9'uncu sınıfın birinci dönemi sonuna kadar nakil ve geçiş yapmış olması gerekecek.     

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından, yoğunlaştırılmış eğitim programı uygulanan alanlar hariç, işletmelerde mesleki eğitime öğrenci gönderilen sınıflarda ve mesleki eğitim merkezlerinde ortak sınav yapılmayacak.     

Mesleki eğitim merkezine devam eden öğrenciler, 10'uncu sınıftan itibaren her ders yılı sonunda yıl sonu beceri sınavına alınacak. 11'inci sınıfın sonunda girilen beceri sınavı kalfalık, 12'nci sınıfın sonunda girilen beceri sınavı ustalık sınavı olarak uygulanacak.     

Fark dersleri verecekler     

En az ortaöğretim kurumu mezunu olup aynı zamanda ustalık belgesi almaya hak kazananlara, istemeleri halinde, ilgili alan veya dala ait mesleki ve teknik ortaöğretim diploması düzenlenecek. Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinden bir ortaöğretim kurumu diploması sahibi olmayanlar, diploma alabilmek için ustalık belgesini almaya hak kazanmış olmanın yanında, Bakanlıkça belirlenecek fark derslerini açık ortaöğretim kurumları yoluyla başarmak zorunda olacaklar. Ustalık belgesine sahip olanların mesleki ve teknik ortaöğretim diploması mesleki açık öğretim lisesi tarafından düzenlenecek.     

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında tamamlayıcı eğitimi, telafi eğitimini ve stajını başarıyla tamamlayan ortaöğretim kurumu mezunlarına, ilgili alana, dala ait mesleki ve teknik ortaöğretim diploması, ortaöğrenimini tamamlayamayan kalfa ve ustalara ise mesleki eğitimi tamamlama belgesi düzenlenecek.     

İşletmelerde beceri eğitimi gören öğrencilerle kalfa ve ustalar, stajını tamamlamış sayılacak. Mesleki eğitimi tamamlama belgesi verilen kalfa ve ustalar, mesleki açık öğretim lisesi yoluyla ortak dersleri tamamladıkları takdirde, alanlarında diploma almaya hak kazanacaklar.     

Mesleki eğitim merkezi öğrencilerinden 11'inci sınıfın sonunda yapılan kalfalık sınavlarında başarılı olan ve başarısız dersi bulunmayanlara Kalfalık Belgesi, kalfalardan programlarında öngörülen teorik ve pratik eğitim süresi sonunda yapılan ustalık sınavlarında başarılı olanlara Ustalık Belgesi düzenlenecek.     

Ustalık ve iş yeri açma belgesine sahip olanlar ile ustalık belgesi kullanılmayan alanlar için gördükleri öğrenim bakımından en az ustalık seviyesinde yeterliliğe sahip olanlardan, okul ve kurumlarca açılan iş pedagojisi kurslarını başarı ile tamamlayanlara usta öğreticilik ve iş pedagojisi eğitimi bitirme belgesi düzenlenecek.     

Öğrencilere, yaşına uygun asgari ücretin 3308 sayılı Kanunda belirlenen tutarı kadar ödenecek ücret, ücret artışı ve diğer imkanlar konusunda öğrenci, reşitse kendisi, değilse yasal temsilcisiyle birlikte işletmelerle eğitim sözleşmesini imzalayacak.     

Alan eğitimine başlayan öğrenciler ile işletmelerde mesleki eğitim gören, tamamlayıcı eğitime devam eden veya staj çalışması yapan öğrencilerin sigortalılıkla ilgili iş ve işlemlerini yürütecek.     

Mesleki Eğitim Kurulunca 3308 sayılı Kanun kapsamına alınan meslek alan/dallarında öğrenim gören öğrencilerin 12'nci sınıfta işletmelerde mesleki eğitim görmeleri esas olacak.     

Öğrenciler, günde 8 saatten fazla, meslekleri dışındaki işlerle bağımsız olarak ve ilgili mevzuata aykırı işlerde çalıştırılamayacak. Bunlar, personele sunulan ulaşım, yemek, il dışında mesleki eğitim, staj ve tamamlayıcı eğitim görenler için barınma gibi sosyal hizmetlerden yararlandırılacak. Öğrenci ve öğretmenler personele sunulan ulaşım, yemek, il dışında mesleki eğitim, staj ve tamamlayıcı eğitim görenler için barınma gibi sosyal hizmetlerden yararlandırılacaklar.     

Sigorta işlemleri     

Kalfalık ve ustalık eğitimine devam eden öğrenciler ile işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler hakkında, iş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık sigortası, mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında staja tabi tutulan, tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler hakkında ise iş kazası ve meslek hastalığı sigortası hükümleri uygulanacak.     

Bu kapsamda olanlar, sigortalı sayılacaklar ve bunlardan bakmakla yükümlü olunan kişi durumunda olmayanlar hakkında ayrıca genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacak. Bu fıkra kapsamındaki öğrencilerin sigorta primleri asgari ücretin yüzde 50'si üzerinden, Bakanlık bütçesine konulan ödenekten karşılanacak.     

Mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarında ilk defa alan eğitimine veya tamamlayıcı eğitime başlayacak öğrenciler için e-sigorta yoluyla düzenlenen "Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi", alan eğitimi veya tamamlayıcı eğitime başlamadan önce Sosyal Güvenlik Kurumuna gönderilecek.     

Öğrencilerin sigorta primleri, Sosyal Güvenlik Kurumunun internet adresinden, elektronik ortamda her ay 5510 sayılı Kanunda belirtilen sürede kuruma bildirilecek ve ödenecek.