Meslek liselerine karşı toplumsal algı değişmeli

Eğitim Reformu Girişimi (ERG) ve Çelikel Eğitim Vakfı’nın (ÇEV), Friedrich Ebert Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği’nin finansal desteğiyle, iki mesleki ve teknik Anadolu lisesinde gerçekleştirdiği, ‘Meslek Liselerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği: Ümraniye ve Şişli Mesleki ve Teknik Anadolu Liseleri Örneği’ başlıklı araştırmanın raporu yayımlandı. Mesleki ve teknik Anadolu liselerinde eğitimine devam eden genç kadınların yaşadığı toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikleri inceleyebilmek amacıyla yapılan çalışmada, Ümraniye Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi ile Şişli Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrencisi 24 genç kadın, 14 genç erkek ve 9 öğretmen ile odak grup görüşmeleri yapıldı.

Rapora ilişkin Minevra Han’da geçrekleştirilen basın toplantısında konuşan ERG Direktör Vekili Işık Tüzün, “Araştırmanın bulguları da toplumsal cinsiyet temelli ayrımcılığın, meslek liselerinin önemli bir sorunu olduğunu ortaya koyuyor. Eşitlikçi ve içermeci bir eğitim sistemi için toplumsal cinsiyet eşitliğinin eğitimin tüm kademelerinde içselleştirilmesi gerekiyor” dedi. Bir diğer konuşmacı Çelikel Eğitim Vakfı Kurumsal İletişim Yöneticisi Gökçe Babayiğit, “Yapılan görüşmelerde işaret edilen konuların izlenebilmesi ve çözümü için eşitlik ekseninde kurgulanacak bir eğitim sisteminin gelişimine katkıda bulunabilmeyi hedefliyoruz’’ derken, raporu sunan ERG Araştırma Asistanı Ayşegül Taşıtman ise, “Genç kadınların paylaştıkları deneyimler göz önünde bulundurularak, okul ortamının, sınıf içi uygulamaların toplumsal cinsiyet eşitliği dikkate alınarak yeniden düzenlenmesi gerekiyor” şeklinde konuştu.

Meslek liselerine karşı toplumsal algının da değişmesi gerektiğini vurgulayan Taşıtman, meslek liselerini daha çok maddi durumu iyi olmayan ailelerin çocuklarının seçtiği, düşük başarılı kişilerin bu okullara gittiği, daha çok erkek öğrencilerin bu liseleri tercih ettiği gibi toplumda meslek liselerine karşı yanlış ve negatif bir algının olduğunu söyledi. Toplantı sonrası katılımcıların sorularını yanıtlayan ERG Direktör Vekili Tüzün, Milli Eğitim Bakanlığı’nın bu konuda çalışmalar yapmaya başladığını belirtti. Özellikle meslek liselerinin metal gibi bazı bölümlerinde hiç kadın öğrencinin olmadığı vurgulanan toplantıda, kadın öğrencilerin okulda var olabilmeleri için ‘erkekleştiklerini’ söyledikleri belirtildi. Özellikle 10’uncu sınıftan itibaren kadın öğrencilerin kendi aralarında bir dayanışma başlattıklarını belirten Ayşegül Taşıtman şöyle konuştu: “Genç kadınlar bu okullarda var olabilmek için erkekleşiyorum, diyor. Üslubuyla, duruşuyla, diliyle bunu yapabileceğini söylüyor. Kadınlar erkekleşmek zorunda kalıyor. ‘Bu bir taktik, biz bununla okulda var olabiliyoruz’ diyor.”

Raporda ortaya çıkan bulgulara göre;
-Meslek liselerinde mesleki eğitim kalitesi istenen düzeyde değil.
-Eğitim aldıkları alanda staj yapan ya da çalışan genç kadınların, çalışma alanlarının ‘kadın rolleri’, ‘kadın meslekleri’ ile sınırlandığı ya da genç kadınlara pozitif ayrımcılık yapıldığı düşünülerek kadınların gelişimini engelleyen yaklaşımların söz konusu olduğu görülüyor.
-Genç kadınlar, genç erkeklere kıyasla okul türü ve mesleki eğitim konusunda yeterli yönlendirme ve bilgilendirme olmadan meslek liselerine yerleşiyor.
-Okul ve işletme işbirlikleri arasında yeterince ilişki kurulamıyor. Mevcut işbirlikleri de toplumsal cinsiyet eşitliği bakış açısıyla yeniden gözden geçirilmeli.
-Okulda edinilen beceriler ile iş piyasasında talep edilen beceriler arasında uyumsuzluk söz konusu.
-Mezunların çalışabilecekleri sektörlerdeki işlerin niteliği ve ücretlerin düşüklüğü gençlerin iş gücüne katılımını olumsuz etkiliyor.
-Atölyelerdeki mevcut donanım eksikliği ve yetersizliği konusuna önem verilmeli.
- Öğretmenlerin ve idarecilerin mesleki gelişim etkinlikleri, okul ve sınıf içinde toplumsal cinsiyet eşitliğinin geliştirilmesine katkı sağlayacak biçimde yeniden düzenlenmeli.
-Okullarda giderek azalan rehberlik saatlerinin önemi ve işlevi artırılarak, toplumsal cinsiyet eşitliğini dikkate alan uygulamalarla, özellikle genç kadınların mesleki gelişimi ve istihdamı için rehberlik hizmetleri güçlendirilmeli.

Raporda yer verilen öğrenci görüşlerinden bazıları şöyle:
“Motor bölümü dediğimde ‘Ne yapıyorsun orada, ne işin var? Başka bir okul bulamadın mı?’ diye soruyorlar.” (Motorlu Araçlar Teknolojisi, 11. sınıf, genç kadın)

“İki ay staj yaptım ama pek verim alamadım çünkü mimarımızın çocuğuna baktım. Stajyere ilgi de göstermediler. Bilgisayarım bozuktu, iki hafta tamir ettireceğiz, diye beklettiler. Çocuğunu getiriyordu bana, hiç verim alamadım. Sonra okula geldim, yine geçen seneki bildiklerimle...” (İnşaat Teknolojisi, 12. sınıf, genç kadın)

“Çoğunluk erkek olduğu için çoğunluk baskısı altında kalıyorlar ve kendilerini erkekleştiriyorlar.” (Makina Teknolojisi, 12. sınıf, genç erkek)

“Kız olmaması daha iyi. Daha rahat oluyor. Hareketler daha rahat oluyor. Şakalaşmalar falan, hocalarla samimiyetimiz daha iyi oluyor. Kız oldu mu hoca daha samimi konuşamaz yani. İlgi çekici konuyu şey yapamaz yani.” (Makina Teknolojisi, 12. sınıf, genç erkek)

“Aslında bu okulu tercih etmedim açıkçası. Bir anda bilgisayar sisteminden bu okul çıktı. Hatta bu okula geldiğimde onca erkeği görünce ilk başta ağlamaya başladım. Ben bu okulu okuyamam, dedim bir kız olarak.” (İnşaat Teknolojisi, 12. sınıf, genç kadın)

“Bu okulda kızın olması bence çok da doğru değil. Şuradan bir kız geçsin, kantinden dört tane kişi çıkıyor peşine gidiyor yani.” (Metal Teknolojisi,12. Sınıf, genç erkek)

“‘Erkek dolu okul nasıl okuyorsun?’ diyorlar. ‘Meslek lisesine gitme, erkek gibi olur çıkarsın bir sürü erkeğin arasından’ diyorlar.” (İnşaat Teknolojisi, 12. sınıf, genç kadın)