Merkezi sınavlardan önce sağlıklı beslenmenin önemi
Güncelleme Tarihi:
Ülkemizde hemen hemen her aile, yetişkinliğe geçiş dönemi öncesinde, çocuklarına bilgi, beceri ve akademik başarıların geliştirilmesi konusunda iyi bir kılavuz olmaya gayret gösterir. Bu çerçevede merkezi sınavlar bütün eğitim sürecinde kritik bir eşikte yer almakla birlikte toplumun bu genç bireylerinin hedeflerine ulaşmalarına aracılık eder.
Merkezi sınavlara hazırlık süreci hem aileler hem de çocuklar için heyecanlı ve stresli bir dönem olarak değerlendirilir. Bu dönemde akademik başarının yanı sıra sağlıklı yaşam alışkanlıklarının da korunması ve sürdürülmesi hedefe ulaşmada önemli bir yardımcı olur. Doğru beslenme aslında gözlerimizi dünyaya açtığımız ilk andan itibaren sağlığımızı geliştirebilmek ve koruyabilmek için çok önemli, ancak merkezi sınavlara hazırlık süreçleri gibi hassas dönemlerde de yeterli ve dengeli beslenmenin istenilen başarıya ulaşmada vazgeçilmez bir unsur olduğu unutulmamalı.
AŞIRI BESLENMEDEN UZAKLAŞILMALI
Merkezi sınav günü ve merkezi sınavdan kısa bir süre öncesinde sağlıklı beslenme uygulamalarına en önemli yaklaşım beslenme alışkanlıklarının sağlıklı bir örüntü içerisinde korunması olur. Bu süreçte ev dışında yemek tüketilmemesi, kaynağı bilinmeyen ve daha önce tüketilmemiş besinlerin sözde performans artırıcı etkileri amacıyla tercih edilmemesi ve besin hazırlama süreçlerinde hijyen kurallarına özen gösterilmesi oldukça önemli. Uyku düzeninin korunması için kafein içeriği yüksek olan çay, kahve ya da kafein içeren gazlı içeceklerin yoğun tüketiminden kaçınılması ve gece geç saatlerde besin tüketilmemesi gerekir. Adayların aşırı beslenmeden uzaklaşarak kendi alışkanlıkları doğrultusunda yaşa ve cinsiyete uygun olarak önerilen porsiyonlar tüketmesi önem taşır.
TAZE VEYA KURU MEYVELER TERCİH EDİLMELİ
Her bir öğünde süt ve ürünleri, et ve yumurta, sebze ve meyve ile ekmek ve tahıllardan oluşan 4 besin grubunu içeren 3 ana öğün ve 2 veya 3 ara öğün tüketimi metabolizmanın düzenlenmesine ve beynin ihtiyaç duyduğu enerji kaynağının sağlanmasına yardım eder. Basit şeker ve şekerli besinler ile hazır yemek (fast-food) ve ultra işlem gören hazır paketli besinler sınırlandırılmalı, bunların yerine doğal karbonhidrat kaynakları olan taze veya kuru meyveler ile ceviz, badem ve fındık gibi yağlı tohumlar tercih edilmeli.
SINAV GÜNÜ MUTLAKA KAHVALTI YAPILMALI
Sınavlardan birkaç gün öncesinde kuru baklagiller gibi gaz yapabilen besinler tüketilmemeli ve aşırı yağlı, tuzlu ya da baharatlı besinlerden ve kızartmalardan uzak durulmalı. Yeterli miktarda su tüketimine önem verilmeli ve gün içinde ayran, kefir, süt ya da adayların alışkanlıkları doğrultusunda tüketebildiği bitki çayları ile sıvı alımı desteklenmeli. Kahvaltının günün en önemli öğünü olduğu unutulmamalı ve sınav günü mutlaka kahvaltı yapılmalı. Yumurta, peynir, zeytin, taze sebzeler, ceviz ve ölçülü miktarlarda tüketilen bal ya da reçel ile tam tahıllı ekmek içeren bir kahvaltı öğünü sınav süresince dikkat ve konsantrasyonun korunmasını destekler.
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME BİLİŞSEL BECERİLERİ GELİŞTİRİR
Yaşamın erken dönemlerinden itibaren tüketilen yeterli ve dengeli bir beslenme modeli vücudumuzdaki sistemlerin düzgün işleyişi ve kapasitelerinin geliştirilmesinde önemli bir etmen. Bugüne kadar yapılan bilimsel çalışmalarda doğal beslenme ile yeterli düzeyde alınan kaliteli protein, kompleks karbonhidratlar, omega-3 yağ asitleri, B vitaminleri, C vitamini, E vitamini ile demir, çinko, selenyum, iyot ve fonksiyonel besin bileşenlerinin özellikle beyin ve sinir sistemi gelişimi üzerinde olumlu etkileri olduğu gösterildi. Artan bilimsel kanıtlar bu besin ögelerinin gebelik döneminden itibaren yeterli ve dengeli bir beslenme ile alımının çocukların uzun dönemde dikkat, hafıza, problem çözme, muhakeme ve çoklu görevleri yönetme gibi bilişsel becerilerini daha yüksek düzeyde geliştirdiğini gösteriyor.
SAĞLIKLI BESLENME KISA SÜRELİ UYGULANMAMALI
Merkezi sınavlara hazırlık döneminde sağlıklı beslenme kısa süreli bir uygulama olarak değil, aksine uzun dönemli yaşam tarzı alışkanlıkları olarak çocuklara kazandırılmalı. Bu kapsamda özellikle balık, ceviz ve diğer yağlı tohumlar, yulaf, taze sebze ve meyveler ile süt ve ürünleri, et ve yumurta, kuru baklagiller ve tam tahıllı karbonhidrat kaynakları düzenli bir beslenme programının temel içeriği olmalı. Bilimsel araştırmalar son yıllarda Akdeniz Diyeti modelinin bilişsel fonksiyonların geliştirilmesi ve korunmasında etkin bir diyet modeli olduğunu ve gençlerde akademik performans artışını desteklediğini göstermiştir.
EK KAYNAKLAR
Konu ile ilgilenen okuyucuların ek ve detaylı bilgiler için T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) 2022’yi incelemeleri tavsiye edilir.
https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Rehberler/Türkiye Beslenme Rehber (TÜBER) 2022.pdf
PROF. DR. ASLI AKYOL MUTLU KİMDİR?
1984 yılında Ankara’da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini TED Ankara Koleji’nde tamamladı. Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü lisans programından 2006 yılında mezun olduktan sonra, aynı yıl Beslenme Bilimleri yüksek lisans programında Araştırma Görevlisi olarak çalıştı. 2007 yılında Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı bursunu almaya hak kazanarak, İngiltere Nottingham Üniversitesi’nde Beslenme Bilimleri alanında doktora programına başladı ve 2011 yılında doktorasını tamamlayarak Hacettepe Üniversitesi’ndeki görevine devam etti. 2016 yılında Doçent unvanını aldı, 2021 yılında ise Profesör kadrosuna atandı. Aslı Akyol Mutlu Hacettepe Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Beslenme Bilimleri Anabilim Dalı’nda araştırma ve eğitim-öğretim çalışmalarına devam ediyor.