MEB'den meslek lisesi mezun raporu: Yüzde 7’si alanı dışında lisans eğitimi alıyor
Güncelleme Tarihi:
MEB, meslek lisesi öğrencilerinin mezuniyetten sonra iş bulma, üniversiteye yerleşme, lisede aldıkları eğitimden memnun olma durumlarıyla birlikte, işverenlerin bu okulları bitirenlerle ilgili ne düşündüğünü araştırdı. Buna göre meslek lisesi mezunlarının yüzde 38.4’ü kendi alanıyla ilgili bir yüksekokula sınavsız, yüzde 12.12’si alanı dışında iki yıllık bir bölüme sınavla, yüzde 7.29’u ise alanı dışında dört yıllık programa sınavla yerleşti. İşverenlerse meslek lisesi mezunları arasından nitelikli eleman bulmakta zorlandıklarını belirtiyorlar.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), meslek lisesi mezunlarının bir işte çalışma durumları ve konumlarını araştırdı. 15 Aralık 2015 ve 28 Nisan 2017 tarihleri arasında mezun olan 32 bin 734 mezun ile 8 bin 379 işverenin elektronik ortamda görüşleri alınarak hazırlanan, ‘2017 Yılı mesleki ve Teknik Ortaöğretim Kurumları Mezunlarının İzlenmesi Raporu’na göre, meslek lisesi mezunlarının yüzde 38.14’ü eğitim aldığı alanla ilgili bir yüksekokula sınavsız yerleşti. Yüzde 12.12’si alanı dışında iki yıllık yüksekokula sınavla, yüzde 7.29’u alanı dışında dört yıllık fakülte veya yüksekokula sınavla, yüzde 8.2’si ise lisede eğitim aldığı alanla ilgili dört yıllık fakülte veya yüksekokula sınavla yerleşti.
Mezunların iş bulma ve aldıkları maaşlarla ilgili de bulguların yer aldığı rapordan öne çıkanlar özetle şöyle:
LİSE EĞİTİMİ ÜNİVERSİTEYE GİRİŞ İÇİN NE KADAR ETKİLİ?
- Mezunların yüzde 69.15’i okulda verilen eğitim öğretimden memnun. Yüzde 26.89’u lisede aldıkları eğitimin üniversiteye girişe hazırlanmada oldukça yeterli olduğunu belirtirken, yüzde 26.44’ü bu konuda “kısmen”, yüzde 17.89’u ise “çok” şeklinde görüş belirtiyor.
YÜZDE 54.8’İ HİÇ ÇALIŞMAMIŞ
- Katılımcıların yüzde 84.79’u lisede eğitim aldıkları alan ve/veya dalı başkalarına da tavsiye edebileceklerini belirtiyor. Yüzde 15.21’lik kesim ise okul ve programdan memnun olmadığını ifade ediyor.
- Araştırma kapsamındaki mezunlardan yüzde 22.47’si çalıştığını, yüzde 22.95’i halen çalışmaya devam ettiğini ve yüzde 54.58’i ise hiç çalışmadığını söylüyor.
- Katılımcı mezunlardan ücretli bir işte çalışanların yüzde 37.27’si “Tanıdık vasıtasıyla”, yüzde 21.71’i “Bireysel başvuru yaparak”, yüzde 9.55’i “İşletmede beceri eğitimi /staj yaptığım işyerinde çalıştım/çalışıyorum”, yüzde 8.18’i “Mezun olduğum okul aracılığı ile” derken, yüzde 5.66’sı “Kamu personel seçme sınavı (KPSS) ile” işini bulduğunu belirtiyor. Türkiye İş Kurumu aracığıyla iş bulanların oranı ise yüzde 5.41.
DÖRTTE BİRİ ASGARİ ÜCRETTEN DAHA AZ ALIYOR
- Meslek lisesi mezunu olup çalışanların yüzde 68.21’i okulu bitirdikten yaklaşık altı ay ve daha az sürede iş bulduğunu söylüyor.
- Araştırma kapsamdaki mezunlardan halen çalışan veya çalışmış olanların yüzde 53.36’sı asgari ücret kadar, yüzde 14.74’ü ise asgari ücretin iki katına kadar ücret aldığını, yüzde 6.30’u ise asgari ücretin iki katı veya daha fazla ücret aldıklarını belirtiyorlar. Yüzde 25.60’lık kesim ise asgari ücretten daha az kazandığını söylüyor.
- Halen ücretli bir işte çalışanların yaptıkları işin lisede eğitim aldıkları alanla/dalla ilgisine bakıldığında, yüzde 52.30’u “tamamen ilgili”, yüzde 21.64’ü “kısmen ilgili”, yüzde 26.6’sı ise “tamamen ilgisiz” cevaplarını veriyor.
- Alanı dışında işlerde çalışanların yarıdan fazlasını; alanında iş bulamayanlar, alanında tatminkâr ücret alamayanlar, alanı dışındaki bir işe tamamen tesadüfen girenler ve ailesinin isteğiyle başka bir alanda çalışmak zorunda kalanlar oluşturuyor.
- Çalışmayan mezunların yüzde 29.60’ı üniversiteye devam ettiğini, yüzde 23.99’u üniversite sınavlarına hazırlandığını söylüyor. Yüzde 12.27’si çalışmak istemediğini belirtirken, yüzde 11.65’i de mezun olduğu alan/dalda iş bulamadığını ifade ediyor.
İŞVERENLER NİTELİKLİ ELEMAN BULAMIYOR
- Araştırma için görüş bildiren kamu ve özel sektörden işverenler de nitelikli eleman bulmakta zorlandıklarını açıklıyor. Araştırmaya göre nitelikli eleman bulma konusunda işverenlerin yüzde 32.31’i “kısmen”, yüzde 30.31’i “oldukça”, yüzde 16.62’si ise “çok” zor cevaplarını veriyor.
ÖNERİLER: İHTİYACA GÖRE EĞİTİM VERİLMELİ
Raporda yer alan öneriler ise şunlar:
- Mesleki ve teknik eğitim veren liselerdeki eğitimin ve öğrencilere kazandırılan mesleki yeterliklerin iş piyasasının talepleri doğrultusunda olması sağlanmalı.
- Yeni meslek lisesi yapılması aşamasında ve alan/dal açılmadan önce bu uygulamadan etkilenecek kişilerin görüşleri alınmalı.
- Uygulanan eğitim programları çağın, çevrenin ve öğrencilerin ihtiyaçlarına uygun hazırlanmalı, sürekli güncellenmeli.
- Bu okullarda sunulan rehberlik hizmetleri geliştirilmeli, öğrencilere gerekli mesleki yönlendirme yapılarak ilgi, istek ve yetenekleriyle iş hayatının beklentileri doğrultusunda mesleki eğitim programlarına yönlendirilmeleri sağlanmalı.
- Öğrencilerin okula karşı ilgisini artıracak etkinlikler düzenlenmeli.
- Güncelliğini kaybeden programlar (alan/dal) ya kapatılmalı ya da revize edilmeli. Açılması gereken programlar çevrenin koşulları göz önünde bulundurularak kararlaştırılmalı. Okul, program, alan ve dal açılmasında yörenin ve iş piyasasının ihtiyaçları referans alınmalı.
- Okutulan genel kültür dersleri öğrencileri üniversiteye, meslek dersleri de iş hayatına hazırlamada daha yeterli hâle getirilmeli.
- İşverenin ücret belirlemedeki kriterleri dikkate alınarak okullarda verilen eğitimin kalitesinin artırılması ve nitelikli eleman yetiştirilmesi, mezunların aldığı ücretlerin de artışına neden olacaktır. Verilen eğitimin kalitesinin ve niteliğinin bu doğrultuda yükseltilmesi gerekiyor. Çünkü işveren iyi ücreti nitelikli elemana veriyor.