Mani nedir ve özellikleri nelerdir? Mani çeşitleri ve örnekleri konu anlatımı
Güncelleme Tarihi:
Mani sözcüğü elbette sıklıkla işitilen ve bilinen bir sözcüktür. Günlük hayatta kullanıldığı gibi mani severek söyleniyor ve dinleniyor. Mani kelimesiyle televizyonlarda, radyolarda, kitap ve dergilerde karşılaşıldığı gibi değişik sosyal medya platformlarında da rastlamak olanaklıdır. İşte sizler için keyifle okuyacağınız mani hakkında bilgileri derledik.
Mani, Türk Edebiyatının önemli bir unsurudur. Halk edebiyatının geniş kitlelerce bilinen, severek söylenen ve dinlenen bir ögesidir.
Mani Nedir ve Özellikleri Nelerdir?
Mani köken olarak Arapça bir kelimedir. Türkçeye Arapçadan geçmiş olan mani sözcüğü Halk Edebiyatının bir ürünüdür. Halk Edebiyatında çok çeşitli nazım türü vardır. İşte bunlardan birisi de manilerdir. Maniler çok eski tarihten beri bilinen ve söylenegelen nazım türüdür. Manilerin çok fazla türü ile karşılaşılmaktadır. Maniler, halkın duygu ve düşüncelerini, dertlerini ve acılarını yansıtan eserlerdir. Manilerin konusunu özlem, aşk, ayrılık ve hasret gibi duygu ve konular oluştururlar. Halk kültürünün önemli birer parçası olarak kabul edilirler.
Maniler halk edebiyatının bir nazım çeşidi olarak kendine özgü özelliklere sahip bulunmaktadırlar:
Manilerin kafiye düzeni "aaxa" biçiminde olmaktadır.
Maniler 4 dize ve 7 heceden oluşmaktadırlar.
Divan Edebiyatında ise manilere tuyuğ adı verilmiştir.
Manilerin bazılarında 1. ve 3. dizeleri serbest, ikinci ve dördüncü dizeleri kafiyeli olan maniler bulunur. Burada kafiye düzeni "xaxa" biçimindedir.
Genellikle manilerde ilk 2 dize temel düşünceye giriş biçimindedir. Bu dizelere doldurma dizeler de denilmektedir.
Manilerde son 2 dize de temel duygu ve düşünce belirtilir.
Manileri okuyan kişilere manici, mani yakıcı denilir.
Maniler hayatın her alanıyla ilgili söylenir, konu sınırlaması yoktur.
Fakat yine de en fazla işlenen konular doğa, ayrılık, özlem, aşk gurbet ve hasrettir.
Maniler anonim ürünlerdir, ilk söyleyeni belli değildir.
Maniler Anadolu halkı arasında pek yaygındır.
Maniler kendilerine özgü bir ezi ile söylenirler.
Mani Çeşitleri Ve Örnekleri Konu Anlatım
Halk Edebiyatının nazım çeşidi olan maniler çok eski yıllardan günümüze kadar gelmiştir. Farklı kaynaklarda manilerle karşılaşılmak olanaklıdır. Mani çeşitlerine göz atılacak olursa, manilerin dört başlık altında toplanarak incelendiği görülmektedir:
Düz Mani: Bu maniler 4 dizeden oluşurlar. Düz manilerin kafiye şeması "aaxa" biçimindedir.
Kesik Mani: Cinaslı mani diye de isimlendirilen bu manilerin özelliği ise şu şekildedir. Kesik maninin ilk dizede hece sayısı eksik bırakılır. Bunun yanında ilk dize anlamlı ya da anlamsız sözcüklerden de oluşabilir. Çoğunlukla ilk dizede bulunan sözcük şiir içinde cinaslı kafiyeyi oluşturur.
Yedekli Mani: Yedekli maninin diğer adı da Artık manidir. Yedekli mani klasik 4 dizenin üzerine 2 dize daha eklenmesiyle oluşan mani çeşididir. Son 2 dörtlüğü eklenirken kafiye şemasına da uyumlu olmak zorundadır.
Ayaklı Mani: Ayaklı manide kesik manilerin 1. dizesi doldurulur. Bu mani türüne de ayaklı mani adı verilmektedir.
Mani türlerine göre bazı örnekler vermek gerekirse:
Ah o beni beni o beni
Kakül örtmüş o beni
Ben yarimi unutmam
Unutsa da o beni ( Ayaklı Mani )
Ağlarım
Bağ bana
Bahçe sana bağ bana
Değme zincir kar etmez
Zülfün teli bağ bana ( Cinaslı Mani )
Yar dayandı
Sineme yar dayandı
Bu nasıl sevda idi
Tutuştu yar da yandı ( Cinaslı Mani )
Dereler olmasaydı
Çiçekler solmasaydı
Ölüm Allah'ın emri
Ayrılık olmasaydı
Kar yağıyor inceden
Gül açılır goncadan
Ben yari kıskanırım
yerdeki karıncadan
Bahçelerde saz olur
Gül açılır yaz olur
Ben yarime gül demem
Gülün ömrü az olur ( Düz Mani )