Litosfer nedir ve nerede bulunur? coğrafyada litosfer neyi inceler?
Güncelleme Tarihi:
Dünyanın dışını oluşturan sert kabuğa litosfer diğer adı ile taş küre denilmektedir. Dünyanın dışını çepeçevre saran bu tabaka mantonun en üstünde yer almaktadır. İnsanların üzerinde yaşadığı bu kürenin oluşumu çeşitli kimyasal ve fiziksel süreçler ile açıklanmaktadır Peki, Litosfer nedir ve nerde bulunur? Coğrafyada litosfer neyi inceler? İşte, litosfer hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler için gerekli olan hususlar.
Litosfer, dünyanın manto katmanın en üstünde bulunan bölüm olarak tanımlanmaktadır. Bir coğrafya terimi olarak bilinen litosfer üzerinde canlıların yaşadığı kara parçası olarak ifade edilmektedir.
Litosfer Nedir ve Nerede Bulunur?
Litosfer, taş küre olarak ifade edilmektedir. Dünya farklı fiziksel ve kimyasal katmanlardan oluşmaktadır. Bu katmanlar dünyayı sardığı için küre şekilli olmaktadır. Dünyayı oluşturan katmanları sıralamak gerekirse bunlar: atmosfer (hava küre), biyosfer (canlı küre), hidrosfer (su küre) ve litosfer (kayaç küre) olarak ifade edilmektedir.
Litosfer dünyanın en ince katmanı olmakla birlikte kalınlığı yeryüzünün her yerinde aynı olmamaktadır. Okyanus tabanlarında daha ince olan litosferin kalınlığı kara parçalarında artmaktadır. Litosfer levhalardan meydana gelmektedir. Litosfer katmanından derinlere doğru gidildikçe akışkan özellikteki magmanın bulunduğu katmana doğru gidilmektedir. Bu katman manto olarak ifade edilmektedir. Litosferin altında bulunan ve üst mantodan daha zayıf ve sıcak olan derin kısma Astenosfer adı verilmektedir. Astenosfer yerin yüzeyinden yaklaşık olarak 350 km derinlikte bulunmaktadır. Litosfer ise tam olarak buranın üzerinde yer alan bir taş küre olmaktadır.
Yer küre hakkında elde edilen bilgiler çeşitli jeoloji çalışmaları ve sismik dalgalar sayesinde elde edilmektedir. Sismik dalgalar depremler sonucunda katmanların hareketlerini belirttiği gibi doğal olmayan hareketler ile insanların meydana getirdiği yapay sismik dalgalarının da katmanlarda farklı etkiye yol açtığı belirtilmektedir. Bu dalgalar sayesinde yerin iç yapısı hakkında bilgi elde edilmektedir.
Coğrafyada Litosfer Neyi İnceler?
Litosfer kavramı coğrafi bir terim olarak ifade edilmektedir. Litosfer kavramı eski Yunancada kayalık Hintçede ise küre anlamına gelmektedir. Sert ve mekanik özelliklere sahip olan Litosfer dünyanın en dışında bulunan kabuk olarak belirtilmektedir.
Yerkabuğu demir, magnezyum, oksijen ve silikon gibi minerallere sahip olan manto tabakasından sonra bu katmanların en incesi olarak ifade edilen okyanuslar ile kara parçalarından oluşmaktadır. Yer kabuğu da oksijen ve silikon bakımından oldukça zengin olmaktadır. Yerkabuğunda okyanus tabanlarının ham maddesi olan bazalt en fazla bulunan kayaç türü olmaktadır. Kara parçalarında ise bazalt, granit, kumtaşı, kireçtaşı gibi kayaçlar bulunmaktadır.
Litosfer tek parça olmayarak, okyanus ve kıtaların sınırlarından farklı bir şekilde levha parçalarına ayrılmaktadır. Manto katmanı yeryüzünde meydana gelen depremlerin en büyük nedeni olarak ifade edilmektedir. Mantoda meydana gelen hareketlilik ya da bazı fiziksel ve kimyasal olaylar yeryüzüne dalgalar şeklinde ulaşabilmektedir. Mantonun alt kısımları üst kısımlarına göre çok daha sıcak olmaktadır.