Liselinin buluşu itfaiyeci elbiselerini daha ‘sağlıklı’ hale getirebilecek

Çiftliklerinde dolaşırken sütleğen bitkisinin elinde kızarıklık oluşturması sonucu bitkiyi araştırmaya başlayan Ayşenaz Uzun, sütleğen özünün kumaşta yanmayı, kırışmayı geciktirdiğini ve boyasını akıtmadığını keşfetti. Ayşenaz, öğretmeni Gülsemin Savaş Tuna danışmanlığında hazırladığı ‘Kumaşların Bazı Mekanik Özelliklerinin Doğal Maddeler Kullanılarak Geliştirilmesi’ adlı projesiyle 10 ülkeden 358 projenin yarıştığı Uluslararası Bilim Proje Olimpiyatı (INSPO) 2018'e katıldı. Proje, mühendislik kategorisinde 2'ncilik ödülünü aldı.

Ayşenaz Uzun, bitkinin eline tesadüfen çarptığını, ondan sonra projeye başlamaya karar verdiğini söyledi. Öğretmenlerinin de yardımıyla projesini geliştirdiğini belirten Uzun, "Biz çiftçilikle uğraşan bir aileyiz. Tarlada dolaşırken elime sütleğen bitkisi değince elimde kızarıklıklara neden oldu. Bu benim dikkatimi çekti. Ondan sonra bitkiyi araştırmaya başladım. Bitkinin en çok balık avlanmada kullanıldığı dikkatimi çekti. Balık avlamada sütleğenin sütünü çıkartıp sopa yardımıyla denize atıyorlar ve oksijeni azaltma özelliğinden yola çıkarak balığın su yüzeyine çıktığını öğrendim" dedi.

‘MALİYETİ AZ OLAN VE KANSER RİSKİ OLMAYAN BİR KUMAŞ GELİŞTİRDİK’
Sütleğenin oksijeni azalttığını öğrenince bundan yanmaz bir kumaş elde edebileceğini düşündüğünü belirten Uzun, "Yanmazlık testi yaptım ve birinci aşamada kumaşın ilk 14 saniyede alev almadığını gördüm. Normal bir kumaş 10 saniyede alev alıyor. Bunun günlük hayatımıza faydası itfaiyecilerin giydiği kıyafetlerin içinden imbentin denilen madde var, Bu madde de cilt üzerinde kanser yapabilecek bir etkiye sahip ve kızarıklıklara yol açıyor. Benim bitki özünü uygulayarak geliştirdiğim kumaş ise doğada maliyeti az olan ve kanser riski olmayan bir kumaş.

İkinci aşamada kırışmazlık testi uyguladık. Normal kumaş ve numune kumaş üzerinde deneme yapıldı ve iki kumaşa da ayrı işlem uygulandı. Sütleğenli kumaşın basınca daha dayanıklı olduğu belirlendi. Kırışmama testi sonrası bunun genel olarak yaygınlaşmasıysa ütü kullanımının azalarak ülke ekonomisine katkı sağlayacağını düşünüyorum. Sütleğenli kumaş daha az kırışıyor."

Uzun, Mart 2019’da Meksika'da düzenlenecek bir yarışmada da Türkiye'yi temsil edeceği de söyledi.

Öğretmen Gülsemin Savaş Tuna da Türkiye'ye önemli bir dereceyle döndükleri için mutlu olduklarını belirten öğrencisini kutladı.